نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسى، «رۋحانيات» ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «الاش القاسى» عىلىمي-تانىمدىق ينتەللەكتۋالدى جاستار كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتتى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسى اياسىندا جۇزەگە اسىپ جاتقان جوبانىڭ بۇل جولعى كەزدەسۋى «اباي جانە الاش» تاقىرىبىنا ارنالدى. شارانىڭ ماقساتى – ۇلت مۇراتى، مەملەكەتتى قالىپتاستىرۋ جولىندا ەرەن ەڭبەك ەتىپ، قازاق رۋحانياتىنىڭ ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا سۇبەلى ۇلەس قوسقان حاكىم دانامىز بەن الاش قايراتكەرلەرىنىڭ تاعىلىمدى جولىن وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلگى-ونەگە رەتىندە جەتكىزۋ، دارىپتەۋ.

جيىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ قاراسى كوپ بولدى. ونىڭ ىشىندە ابايتانۋشى عالىمدار، الاشتانۋشى زەرتتەۋشىلەر، جاس ەتنوگرافتار مەن ستۋدەنت-وقۋشى جاستار «اباي جانە الاش» تاقىرىبىندا وي قوزعاپ، پىكىر الماستى.

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ابايتانۋشى تۇرسىن جۇرتباي ءوزىنىڭ زەرتتەۋلەرىندە كەزدەسكەن تىڭ دەرەكتەرمەن ءبولىسىپ، جاستاردىڭ كوكەيىندە جۇرگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. ال، الماحان مۇحامەتقاليقىزى بۇگىنگى ابايتانۋشى عالىمداردىڭ ازايىپ بارا جاتقانىنا قىنجىلىس ءبىلدىرىپ، وسكەلەڭ ۇرپاققا اباي مۇراسىنىڭ جەتۋىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.

ءوز كەزەگىندە ءسوز العان ءاليحانتانۋشى-عالىم سۇلتانحان ءجۇسىپ الاش يدەياسىنىڭ باسى ابايدان باستالاتىنىن جەتكىزدى.

سۇلتانحان ءجۇسىپ، ءاليحانتانۋشى-عالىم:

- الاش قايراتكەرلەرى حالىققا ارناعان سوزىندە نەگە ابايدى الىپ وتىر؟ الدىمەن، قازاق ءباسپاسوزىنىڭ باسىندا تۇرعان «تۇركىستان ءۋالاياتى»، «دالا»،«سەركە»  سىندى باسىلىمداردا پاتشا جارلىقتارى، رەسمي مالىمەتتەر، ودان وزگە ايتىسىمىز، حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جازبالارى شىقسا، كەيىننەن «قازاق» گازەتى شىققاننان كەيىن قازاقتىڭ ويى جارىققا شىعا باستادى، الاش يدەياسى حالىققا وسىلاي تاراي باستادى. بۇنى الاش قايراتكەرلەرى ابايدىڭ ويىنان، ابايدىڭ سوزىنەن الدى. سونى دامىتىپ، ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ نەگىزگى تىرەگىنە اينالدىردى. «ويان، قازاقتىڭ!»  وزى ابايدىڭ سىني شىعارمالارىنىڭ ساباقتاسىپ جاتقان جالعاسى. سوندىقتان بۇگىن جاستارعا تاعىلىمدى وي ايتا الدىق دەپ ويلايمىن.

كەزدەسۋگە كەلگەن جاستار دا اباي، الاش قايراتكەرىنىڭ شىعارماشىلىعىنداعى كەيبىر تۇسىنبەستىك تۋعان تۇستارىن بۇكپەسىز سۇراپ، الدىڭعى بۋىن اعالارىنىڭ ويلارىن وزدەرىنە ءتۇيىپ الدى.

كەنجەبەك سەرجانۇلى – قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، جاس قالامگەر:

- بۇگىنگى وتكەن «اباي جانە الاش» تاقىرىبىنداعى جيىندا شىنىمەن رۋحاني تۇلەپ شىقتىق. كەزدەسۋدەن مول تاعىلىم الدىق. ابايدى تانۋ - الدىمەن ءوزىڭدى تانۋ سوسىن كۇللى قازاقتى تانۋ. ال، الاش دەگەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى رۋحاني سالامىزدىڭ اجىراماس بولىگى. وسى ەكى تاقىرىپتى ءبىر ارنادا توعىستىرىپ، جاستاردىڭ پىكىرىن تىڭداپ، سۇراقتارىمىزعا تولىق ءارى ناقتى جاۋاپ بەرگەن اعالارمىزعا مىڭ العىس! بۇنداي رۋحاني جيىندار كوپتەپ ۇيىمداستىرىلسا دەيمىز.

كەزدەسۋ سوڭىندا حاكىم ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە اتالىپ وتىلۋىنە ءتۇرلى ۇسىنىستار ايتىلدى. اتاپ ايتقاندا، قوعام بەلسەندىسى ەرنات مەلسۇلى ابايدىڭ ءجۇرىپ وتكەن ىزىمەن ۆەلوشەرۋ ۇيىمداستىرۋ جونىندە ۇسىنىس بىلدىرسە، عالىم ديحان قامزابەكتىڭ ەلورداداعى «جاستار» شاعىن اۋدانىندا بوي تۇزەگەن جاڭا مەكتەپكە اباي قۇنانبايۇلىنىڭ ەسىمىن بەرۋ جونىندەگى ويىن كوپشىلىك ءبىراۋىزدان قولدادى.

Abai.kz