قازاقستان سوۆەتتىك زاماندا ورتالىق ويلانباي ەكسپەريمەنت جاساي سالاتىن رەسپۋبليكا بولاتىن. وسىنداي ەل وتىز جىلدىڭ ىشىندە ىرگەسى بەكەم، قادامى نىق، باعىت-باعدارى ايقىن مەملەكەتكە اينالدى. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وتىز جىلدىق كوشباسشىلىعى تۋراسىندا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ وسىنداي پىكىر ءبىلدىردى.

«الەم تاريحىندا ءوز ەلىنىڭ ءومىرىن تۇبەگەيلى وزگەرتكەن ءىرى تۇلعالار بارشىلىق. سولاردىڭ قاتارىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ دا ويىپ ورىن الاتىنى انىق. ەلباسىنىڭ قازاقستان تاريحىندا ايرىقشا ورنى بار تۇلعا ەكەنى قازىردىڭ وزىندە ۋاقىت سىنىنان ءوتىپ، ايقىندالدى دەي الامىز. مىنە، ءدال وسى كۇندەردە نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىنە سايلانعان تاريحي پلەنۋمعا ءدال 30 جىل تولىپ وتىر. سول كەزدەگى ولشەممەن قاراعاندا، ول قىزمەت رەسپۋبليكانىڭ كوشباسشىسى قىزمەتى بولاتىن. وسى 30 جىلدىڭ ىشىندە ومىرىمىزدە وتە ۇلكەن وزگەرىستەر بولدى. ەڭ الدىمەن، نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ رەسپۋبليكانى باسقارۋى ارقىلى قازاق حالقىنىڭ ابىروي-اتاعى قالپىنا كەلدى»، - دەدى ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ قازاقپارات تىلشىسىنە.

1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنان كەيىن قازاق كسر-داعى ينتەرناتسيونالدىق تاربيە تۋرالى قاۋلى قابىلدانعان، ءسويتىپ قازاق حالقىن تۇتاستاي ۇلتشىلدىقپەن ايىپتاعان شەشىم شىققان. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ءوز قىزمەتىنىڭ العاشقى ايلارىندا ول شەشىمدى وزگەرتۋگە كۇش سالىپ، ناقتى ناتيجەگە قول جەتكىزگەن تۇلعا.

«نۇرسۇلتان نازارباەۆ كرەملدىڭ كۇشى كەمەلىندە تۇرعان كەزدە، پارتيا تاراماي تۇرعان تۇستا، كسرو ىدىراماي تۇرعان شاقتا - 1989 جىلدىڭ 29 تامىزىندا سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. ءسويتىپ، ادامزات تاريحىندا العاش رەت ءوزىنىڭ قولىنا ءوزى ءتۇسىپ تۇرعان اسا قۋاتتى تاجال قارۋدان ءوز ەركىمەن باس تارتقان ءبىرىنشى باسشى بولدى. بۇدان بۇرىنعى بارلىق داۋىرلەردەگى پاتشالار، حاندار مەن يمپەراتورلار، ارينە، ءوز ەلىنىڭ سوعىس قۋاتىن ارتتىرۋعا كۇش سالعان ەدى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بۇل شەشىمى بارلىق جاعىنان ءوزىن-ءوزى اقتادى. شىنىندا دا، ەگەر تاۋەلسىزدىك جولىنا تۇسكەن العاشقى ساتىندە قازاقستان الەم ساحناسىنا قولىندا يادرولىق قارۋى بار مەملەكەت رەتىندە شىعا كەلگەن بولسا، ءسوز جوق، ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىز حالىقارالىق وقشاۋلىققا تۇسەتىن ەدى»، - دەيدى ماجىلىسمەن.

ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ ءوز سوزىندە قازاقستان يادرولىق قارۋدان باس تارتپاعان جاعدايدا ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزگە الەمنىڭ سان ءتۇرلى ەلدەرىنەن قۇيىلعان ينۆەستيتسيالار تۋرالى اڭگىمە دە بولمايتىنىن ايتادى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۇرعىلىقتى حالىقتىڭ ۇلەسى 40 پايىزعا جەتپەگەن كەزىندە (تاۋەلسىزدىك قارساڭىندا قازاقتاردىڭ سانى جالپى حالىقتىڭ 39 پايىزى عانا بولعان) تاۋەلسىزدىككە ىڭ-شىڭسىز قول جەتكىزگەن. ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ نۇرسۇلتان نازارباەۆ حالىقتىڭ مەنتاليتەتىن وزگەرتۋ، ەكونوميكا مەن قوعامدى ءبىر سيپاتتان باسقا سيپاتقا اۋىستىرۋ، دەموكراتيانى ورىستەتۋ، نارىقتىق قارىم-قاتىناستاردى ورناتۋ سەكىلدى كوپتەگەن ماسەلەلەردى شەشكەن.

«ءبىز كەزىندە قازاقستانعا تابانى ءتيىپ كورمەگەن، كولدەنەڭ كوك اتتى كولبيندى باسقارۋعا جىبەرە سالاتىن، ءسويتىپ ورتالىق ويلانباي ەكسپەريمەنت جاساي سالاتىن رەسپۋبليكا بولاتىنبىز. ەلباسى سونداي جاعدايدا جۇرگەن قازاق حالقىنىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ، ەتەكتەگى باسىن تورگە شىعارىپ بەردى. قازاقستاندى ءوزى جۇرگىزگەن كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا بارلىق ەلدەرمەن تاتۋ مەملەكەتكە اينالدىردى. كوپتەگەن ءىرى ەلدەر عاسىرلار بويى شەشە الماعان ءتۇيىندى شەشتى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستاننىڭ اينالاسىنداعى بارلىق ەلدەرمەن شەكارانى شەگەندەدى. ءسويتىپ، ءبىزدىڭ بولاشاقتاعى ۇرپاقتارىمىزدىڭ قامسىز ومىرىنە كەپىلدىك بەرەتىندەي جاعداي جاسادى»، - دەيدى ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ.

قازاقتىڭ قاسيەتتى ءتورى ارقاعا ەل استاناسىن الىپ كەلىپ، جاڭا قالانىڭ بوي كوتەرۋى، استانامەن بىرگە بارلىق وبلىس ورتالىقتارىنىڭ تۇلەۋى، قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن الۋى، وڭىرلەردىڭ وركەندەۋى - ءماجىلىس دەپۋتاتى اتاپ وتكەندەي، نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگى.

«ءبىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستان ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا توراعالىق ەتكەن ەلگە اينالدى. ەكسپو-2017 كورمەسىن وتكىزۋ قۇقىن كوپتەگەن ازۋى التى قارىس مەملەكەتتەرمەن تالاسا ءجۇرىپ، تارتىپ الدىق. ول كورمەنى ابىرويمەن وتكىزدىك. قازىرگى تاڭدا قازاق حالقىنىڭ جاڭا بۋىنى قالىپتاستى. جالاقى، زەينەتاقى جەتپەي جاتقان جىلداردىڭ وزىندە نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلدىڭ بولاشاعىن الىستان ويلاپ، مەملەكەتتىك «بولاشاق» ستيپەندياسىن بەلگىلەدى. ول بويىنشا وقىپ شىققان جاستار ەكونوميكانىڭ، رۋحاني ءومىردىڭ بارلىق سالالارىندا قىزمەت ەتىپ ءجۇر. جالپى، وسىلاي سانامالاپ ۇزاق ايتا بەرۋگە بولادى. ويتكەنى، ەلباسىنىڭ ەل ءۇشىن ەتكەن ەڭبەگىن شاعىن سۇحباتتا قامتىپ ايتۋ مۇمكىن ەمەس»، - دەدى ول.

ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ ءوز سوزىندە ەلباسىنىڭ تاريح جۇكتەگەن تاعى ءبىر سىنىنان ابىرويمەن وتكەنىن ەسكە سالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، نازارباەۆ ازيا قۇرلىعىندا، مۇسىلمان مەملەكەتتەرىندە، يسلام الەمىندە كوپ كەزدەسە قويمايتىن ۇلكەن ءۇردىستى باستاپ بەرگەن.

«ءوز ەركىمەن مەملەكەت بيلىگىنىڭ تىزگىنىن كونستيتۋتسيالىق جولمەن سەنات توراعاسىنا بەرىپ، بيلىكتىڭ سابىرلى جاعدايدا اۋىسۋىنا جاعداي جاسادى. بۇل دا - ەلباسىنىڭ كورەگەندىلىگىنىڭ تاعى ءبىر كەلىستى كورىنىسى دەي الامىز. سوندىقتان، نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەل بيلىگىنە كەلۋىنىڭ 30 جىلدىق كەزەڭى - ەل ومىرىندەگى ايتۋلى بەلەس دەپ سەنىممەن ايتا الامىز»، - دەدى ساۋىتبەك ءابدىراحمانوۆ.

Abai.kz