امىربەك توگىسوۆ: «كەلدى، كوردى، بىلىقتىردى»
قورعانىس سالاسىنىڭ العاشقى ازاماتتىق باسشىسى دانيال احمەتوۆتىڭ ورنىنا ءتۇسۋى وسى سالاداعى بىلىق-شىلىقتىڭ ەتەك جايعان كەزەڭىنە ءدوپ كەلدى. وسىعان بايلانىستى گەنەرال-مايور، جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى امىربەك توگىسوۆتەن العان بليتس-سۇحباتىمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.
- دانيال احمەتوۆتىڭ ورنىنان كەتۋىنە بايلانىستى قانداي ويعا كەلدىڭىز؟
- مىناۋ ورىستاردا «پريشەل، ۋۆيدەل، پوبەديل» دەگەن قاناتتى ءسوز بار ەمەس پە؟ سول سياقتى، دانيالعا قاتىستى وسى ءسوزدىڭ ءماتىنىن مايىستىرىپ، «كەلدى، كوردى، بىلىقتىردى» دەپ ايتۋعا بولادى. جالپى، اسكەري سالادا ازاماتتىق باسشىنىڭ بولۋى - ءوزىن تۇبىرىمەن اقتاعان يدەيا. نەگە دەسەڭىز، اسكەري ادامنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق سۇراقتاردان باسىن ارشىپ الىپ، تۇگەلىمەن قارۋ سىناۋ، يا جاتتىعۋ جاساۋعا جىبەرگەن دۇرىس. ءوز باسىم 32 جىل اسكەر سالاسىندا بولعاندىقتان، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ باسىنداعى جاڭالىقتارعا قۇلاق ءتۇرىپ، جامانىنا كۇيىنىپ، جاقسىسىنا ءسۇيىنىپ وتىرامىز عوي. سوندىقتان، دانيالدان، ونىڭ الدىندا ۇكىمەتباسىنىڭ ورنىندا ۇزاق وتىرىپ كەلگەن سوڭ، ۇلكەن جاقسىلىقتاردى كۇتكەنىمىز راس.
- وسىمەن ءۇمىتىم اقتالمادى دەمەكشىسىز عوي سوندا؟
قورعانىس سالاسىنىڭ العاشقى ازاماتتىق باسشىسى دانيال احمەتوۆتىڭ ورنىنا ءتۇسۋى وسى سالاداعى بىلىق-شىلىقتىڭ ەتەك جايعان كەزەڭىنە ءدوپ كەلدى. وسىعان بايلانىستى گەنەرال-مايور، جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى امىربەك توگىسوۆتەن العان بليتس-سۇحباتىمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.
- دانيال احمەتوۆتىڭ ورنىنان كەتۋىنە بايلانىستى قانداي ويعا كەلدىڭىز؟
- مىناۋ ورىستاردا «پريشەل، ۋۆيدەل، پوبەديل» دەگەن قاناتتى ءسوز بار ەمەس پە؟ سول سياقتى، دانيالعا قاتىستى وسى ءسوزدىڭ ءماتىنىن مايىستىرىپ، «كەلدى، كوردى، بىلىقتىردى» دەپ ايتۋعا بولادى. جالپى، اسكەري سالادا ازاماتتىق باسشىنىڭ بولۋى - ءوزىن تۇبىرىمەن اقتاعان يدەيا. نەگە دەسەڭىز، اسكەري ادامنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق سۇراقتاردان باسىن ارشىپ الىپ، تۇگەلىمەن قارۋ سىناۋ، يا جاتتىعۋ جاساۋعا جىبەرگەن دۇرىس. ءوز باسىم 32 جىل اسكەر سالاسىندا بولعاندىقتان، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ باسىنداعى جاڭالىقتارعا قۇلاق ءتۇرىپ، جامانىنا كۇيىنىپ، جاقسىسىنا ءسۇيىنىپ وتىرامىز عوي. سوندىقتان، دانيالدان، ونىڭ الدىندا ۇكىمەتباسىنىڭ ورنىندا ۇزاق وتىرىپ كەلگەن سوڭ، ۇلكەن جاقسىلىقتاردى كۇتكەنىمىز راس.
- وسىمەن ءۇمىتىم اقتالمادى دەمەكشىسىز عوي سوندا؟
- مەنىڭ عانا ەمەس. پرەزيدەنتتىڭ ونى قورعانىس سالاسىن كۇشەيتەدى، جاڭا سەرپىن بەرەدى دەگەن ماقساتپەن وسى لاۋازىمعا قويعان شىعار، بىراق ول ءۇمىتتى دە اقتامادى. اسكەري ساياساتتاعى كەمشىلىكتەرىن بىلاي قويعاندا، قاراماعىنداعىلارى جەمقورلىققا بايلانىستى قىلمىستىق ىستەرگە باستارى شاتىلدى دا قالدى. بىلىققا باتتى. احمەتوۆتىڭ ورىنباسارى مەيىرمانوۆ بار، پاتەر ءبولۋ جاعىنان ورازالينوۆ بار، ونىڭ الدىندا شويىنباەۆ دەگەن گەنەرال، بارلىعى ءىستى بولدى. وسى جايلارعا قاراپ-اق، دانيال ىسكەر رەتىندە جۇمىستى ۇيلەستىرە المادى دەپ ايتۋعا بولادى. ايتپەسە، مەيىرمانوۆتىڭ، ورازالينوۆتىڭ قانشاما ميللاردتاردى قالتاسىنا باسقانداعى كەلىسىم-شارتتارى، قاعاز-قۇجاتتارىنىڭ ءبارى احمەتوۆتىڭ قولىنان ءوتۋى كەرەك قوي. سونشاما قارجىنىڭ ونى تەرىس اينالىپ، جون ارقاسىنان ءوتىپ كەتۋى مۇمكىن ەمەس. ول قالسا، احمەتوۆتىڭ قارجى جاعىنان ورىنباسارلارى بار، نەگە سولار سويلەمەيدى؟ بار كىنانى مەيىرمانوۆقا ارتىپ وتىر.
- مۇمكىن، احمەتوۆتىڭ ۋاعىندا قورعانىس سالاسىنا كول-كوسىر اقشانىڭ بولىنۋىنەن وسىنداي «استامشىلىقتار» بولعان شىعار؟
- مۇمكىن. مىسالعا، كەزىندە اەروموبيلدى كۇشتەرگە «پريتسەلنوە پريسپوسوبلەنيە» دەگەن قۇرىلعىلاردى ساتىپ الۋ ءۇشىن ءبىرتالاي قارجى بولىنگەن ەكەن. بىراق، سونىڭ كەرەكتى نورماسىنان 3-4 ەسە ارتىق الىپ قويعان. ەندى ونى باسقا ءبىر ماقساتتارعا بەيىمدەۋ ءۇشىن تاعى 70 ملن تەڭگە كەرەك كورىنەدى. بۇل جايىندا ءبىراز باق شۋلادى عوي. نە دەگەن ىسىراپ! ەڭ بولماسا، وسى جاعىنان احمەتوۆ ۇتىپ شىعۋى ءتيىس ەدى، ول ۇكىمەت باسقارىپ كەلگەن ەكونوميست ەمەس پە؟
- ال، مىناۋ احمەتوۆتىڭ تۇسىندا قارۋ قويمالارىندا ءجيى جارىلىس بولۋى كەزدەيسوقتىق پا، الدە...
- نەگىزى، احمەتوۆ قانا ەمەس، ونىڭ الدىڭداعى مينيسترلەر دە وسى قارۋ-جاراق قويمالارىنىڭ جاعدايىنا جەتە نازار اۋدارمادى. جارىلىس بولسا، ونىڭ سەبەبىن، نەگىزىن تۇپتەپ، تىڭعىلىقتى ەكسپەرتيزا جاسالىنبادى. ويتكەنى، كوپتەگەن قويمالار ەسكىدەن قالعان، جاڭا تالاپتارعا جاۋاپ بەرمەيدى، دابىل بەرۋشى، ءورت ءسوندىرۋشى جاراقتارى دا كونەرگەن. ول قالا بەرسە، وسى قويمالاردىڭ قاسىنان ۇيلەر، باراقتار سالىنا باستاعاندا، ەشكىم «ءشايت» دەمەگەن. اراقاشىقتىق، ديستانتسيا دەگەن بولۋ كەرەك ەمەس پە؟
- احمەتوۆتىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالۋى مۇمكىن بە؟
- قازىر ساياسي جۇيەنىڭ ءوزى تۇسىنىكسىز سيپات الىپ بارادى. بۇرىندارى مينيستر دەگەن ۇستىنە كىر جۋىمايتىن، شاڭ تۇرمايتىن ادام سەكىلدى بولۋشى ەدى، قازىر ىسقاقوۆتى، ت.ب. ورنىنان العان سوڭ، ونداي پىكىر ايتا الماي قالدىق. جارىتىپ جورامال جاساي المايمىن. ءبىر جاعىنان، ورىستار ايتپاقشى، ول «نەپوتوپلياەمىي» ادام عوي، ءسال كولەڭكەدە ءجۇرىپ، قايتادان جوعارىداعى ءبىر ورىنعا جايعاسار.
- جالپى، وسى كەزگە دەيىن قورعانىس سالاسىنىڭ باسىندا بولعان 6 ءمينيستردىڭ ىشىندە قايسىسىن ەرەكشە اتار ەدىڭىز؟
- .... مۇحتار التىنباەۆ جامان جۇمىس ىستەگەن جوق، بىراق «ميگ» ۇشاقتارىنا بايلانىستى داۋدان اتىن بىلعاپ الدى. ودان سوڭ كورەيامەن ارادا زەڭبىرەك داۋىنا دا قاتىسى بولدى-اۋ، شاماسى. ال، نەگىزى ەرەكشە اتارىم - ساعادات نۇرماعامبەتوۆ اقساقال، قالعاندارىن بىلمەدىم ەندى.
وركەن كەنجەبەكوۆ، «اباي-ينفورم»
