كەشە ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ مەكتەپ وقۋلىقتارىنداعى كەمشىلىكتەردى ءسوز ەتتى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، وقۋشىلار وسى ۋاقىتقا دەيىن قاتە وقۋلىقتارمەن وقۋعا ءماجبۇر بولعان. ەندى جاڭا وقۋ جىلىنا دايىن وقۋلىقتار قايتادان باسىپ شىعارىلاتىن كورىنەدى.

نۇر-سۇلتان قالاسىندا وقۋلىق كوميسسياسىمەن كەزدەسكەن مينيستر مەكتەپتەگى  ورىس ادەبيەتى، فيزيكا، گەوگرافيا ءپانىنىڭ كىتاپتارىن تالداپ بەرگەن. ماسەلەن، فيزيكا كىتابىندا ەسەپتىڭ كورسەتىلگەن جاۋابى دۇرىس نۇسقامەن سايكەس كەلمەيدى. ال، گەوگرافيا وقۋلىعىندا مەملەكەتتەر كارتاسى بۇرىس كورسەتىلگەن. اعىلشىن وقۋلىعىندا اۋدارما ءسوزدىڭ ماعىناسى  وزگەرىپ كەتكەن. جانە، ورىس تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارىلعان وقۋلىقتاردىڭ دا ساپاسى سىن كوتەرمەيتىن كورىنەدى. وسى ماسەلەلەرگە اشۋلانعان مينيستر:

- مۇندايعا جول بەرىلمەۋى كەرەك. بالالارىمىز وسىنداي اۋدارمالارمەن وقۋعا ءماجبۇر. جىل سايىن ءبىر قاتەلىك قايتالانىپ كەلەدى. ءبىر باسقان شوقتى قايتا اينالىپ باسامىز. قاشان بىتەدى بۇل؟ وقۋلىقتى اسىعىس دايىنداۋ دەگەن جۇيەلى پروبلەماعا اينالدى، - دەدى.

بىراق، وسى ولقىلىقتارعا جاۋاپتى “وقۋلىق” رەسپۋبليكالىق عىلىمي -پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ ماماندارى بۇل جاي عانا تەحنيكالىق قاتەلىكتەر ەكەنىن ايتادى. ال، اۋدارمالاردى قايتا قاراپ، قاتە بولسا وقۋلىقتىڭ ىشىنە قوسىمشا تىركەپ بەرۋ كەرەك دەيدى. دەمەك، ەندى وقۋلىقتاردا بۇرىس جازىلعان جانە ونىڭ جانىنا تۇزەتىلگەن نۇسقاسى قاتار جازىلادى. ياعني، بەلگىلى ءبىر ۋاقىتقا دەيىن سولاي بولماق.

ءبىز اتالعان جايتقا قاتىستى رەسپۋبليكالىق «QAZBILIM» ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى اياتجان احمەتجان مىرزانىڭ پىكىرىن بىلگەن ەدىك.

اياتجان احمەتجانۇلى، ۇستاز: "وقۋلىق ماسەلەسىن ءبىر مەكەمە تولىق جاۋاپكەرشىلىككە الۋ كەرەك"

- وقۋلىقتىڭ اينالاسىنداعى ەڭ ۇلكەن ماسەلە – وقۋلىققا شىنايى جاۋاپ بەرەتىن ءبىر مەكەمە جوق. ماسەلەن “التىنسارين عىلىم اكادەمياسى” باعدارلاما دايىندايدى. مينيسترلىك ستاندارت دايىندايدى. باسپا باسادى. سوسىن دايىنداپ وقۋلىق جازدىرادى. (ياعني، اۆتورلار ۇجىمى). وقۋلىق دەپارتامەنتى ساراپتايدى.  ەسەپتەسەڭىز ءبىر وقۋلىققا بەس مەكەمە جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ال، وقۋلىق قاتە شىققان كەزدە وسى بەسەۋى ءبىر-بىرىنە لاقتىرادى. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، “التىنسارين عىلىم اكادەمياسى” وقۋلىقتى تولىق ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋ كەرەك. جانە، اۆتورلار وقۋلىقتى وزدەرى دايىنداپ، جازۋ كەرەك. ياعني، ولاردىڭ ەكىنشى جۇمىسى بولماۋ كەرەك. ۋنيۆەرسيتەتتە ساباق بەرىپ ءجۇرىپ، قوسىمشا جازعان وقۋلىق - وقۋلىق ەمەس!

سوسىن “وقۋلىق” ورتالىعى وقۋلىقتىڭ جوباسىن ەكى-ءۇش اي وزدەرىنىڭ سايتتارىنا ءىلىپ قويادى. “كەمشىلىگىن سول جەردە تۇرعان كەزدە نەگە ايتپايسىڭدار” دەگەن ءۋاج ايتادى. بىراق، وننان استام باسپانىڭ اربىرىنەن بالەن وقۋلىق سالىنادى. ءبىر وقۋلىقتىڭ ءوزى كەمىندە 200-300 بەت دەسەڭىز، ونى ينتەرنەتتە تاپجىلماي وتىرىپ كورىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. (ول قاعازعا شىعارىلمايدى دا، جۇكتەلمەيدى دە). سوندىقتان بۇل جەردە وقۋلىقتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قوعامعا يتەرە سالعان سەكىلدى. جالپى، وقۋلىقتى ساراپتايتىنداردىڭ نە ساراپتايتىنى مەن ءۇشىن قىزىق. ويتكەنى كۇمان باسىم. ءيا، ول جەردە اتى الاتاۋداي كىسىلەر بولۋى مۇمكىن. بىراق، ولاردىڭ  وقۋلىقتى كورەتىنىنە كۇمانىم بار.

ال، بۇل ماسەلەدە بىرىزدىلىك بولمايتىن سەبەبى - جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جوقتىعىنان. مىسالى، وسىعان دەيىنگى مينيسترلەر ەنگىزگەن رەفورماسىنا جاۋاپ بەردى مە؟ بەرگەن جوق. ءسارىنجىپوۆ تە، ساعاديەۆ تە..  

سوندىقان، جاۋاپكەرشىلىك بولماعان سوڭ، وسىنداي ولقىلىقتار قايتالانا بەرەدى. ءبىز قازىر ءتىپتى ءبىلىمنىڭ ساپاسىنا جاۋاپ بەرمەيتىن جاعدايعا جەتىپ قالدىق.

جالپى، وقۋلىق ماسەلەسىندە بايىرعى ستاندارتتان جاڭا فورماعا كوشەتىن ۋاقىت كەلدى دەپ ويلايمىن. سوسىن وقۋلىق قاتەلىگىندەگى ماسەلە تەك ماعىنالىق جاعىنان بولماۋى كەرەك. ونىڭ ۇلتتىق بوياۋى، يدەولوگيالىق، تاريحي ماڭىزى، مەملەكەتتىك تۇتاستىق ماسەلەسى جان-جاقتى قاراستىرىلۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ول بالانى تاربيەلەيتىن قۇرال. ال، ءوز باسىم سوڭعى 7-8 جىل وقۋلىقتىڭ بەتىن اشقان ادام ەمەسپىن...

ءتۇيىن. جاڭا وقۋ جىلىنىڭ باستالۋىنا از عانا ۋاقىت قالسا دا، الگى قاتە-قاتە وقۋلىقتار تۇزەتىلگەن جوق. مەكتەپتەردە وقۋلىق جەتىسپەۋشىلىگى دەگەن ماسەلە تاعى بار. ياعني، اتا-انالار وقۋلىق ساتىپ الۋعا ءماجبۇر. ول وقۋلىقتاردىڭ باعاسى سول اتا-انانىڭ قالتاسىنا اجەپتەۋىر سالماق سالاتىنى تاعى راس. ونى ءمينيستردىڭ ءوزى دە مويىندايدى. ەندى بۇل وقۋلىقتاردىڭ ساپاسى مەن باعاسى رەتتەلگەنشە، اتا-انا مەن بالانىڭ، ودان قالسا مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ باسى ءبىراز قاتاتىن بولدى...

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz