وسى مەن كەيدە ويلايمىن، "ەلباسى كوپ شىندىقتى بىلمەيدى، وعان وتىرىك وتچەتتار، وتىرىك تسيفرلار عانا بارادى، ول سوعان سەنەدى" دەگەن ءسوز راس-اۋ...
سوڭعى ۋاقىتتا باس-اياعى 1 ايدان استام ۋاقىت وڭتۇستىك اۋداندارىن ءجيى ارالادىم.
سوندا نە كوردىم؟

1. شىمكەنت - شاردارا اراسىنداعى 240 شاقىرىم كۇرە جولعا جاڭادان اسفالت توسەپتى. بۇل - وبلىستىق ماڭىزعا يە كۇرە جول. سول بيىل توسەلگەن اسفالت 50-60 كەسىندىگە ءبولىنىپ جاتىر. ياعني، ءار 2-3 شاقىرىم جۇرگەندە اسفالت كۇرت ۇزىلەدى دە، امالسىز، ونسىز دا باياۋ كەلە جاتقان كولىك جىلدامدىعىن باياۋلاتۋعا تۋرا كەلەدى. كولدەنەڭ سوزىلعان، ەنى 1 مەترگە جۋىق كەسىندى سايدان كولىگىڭىزدى وتە ابايلاپ، سەكىرتپەي وتكىزىپ الاسىز دا، ارى قاراي جونەلەسىز. ەندى جىلدامدىق ارتتىرا بەرگەنىڭىزدە الدىڭىزدان تۋرا جاڭاعىداي كولدەنەڭ كەسىندى تاعى شىعادى.... سوسىن تاعى... تاعى.... وسىلايشا، 60-قا بولىنگەن اسفالت جولمەن، 2 ساعاتتا جەتەتىن جەرىڭىزگە 3-4 ساعاتتا جەتەسىز. ەڭ باستىسى، امان جەتكەنىڭىزگە قۋاناسىز. كۇندىز جۇرگەنىڭىزگە قۋاناسىز. تۇندە جول بويىندا جارىق جوق دەيدى. ەگەر تۇندە جۇرگەن بولساڭىز، مەجەلى جەرىڭىزگە امان-ەسەن جەتۋ ەكىتالاي... ويتكەنى ەل ىشىندە "وسى جاڭا اسفالتتىڭ كەسىرىنەن تالاي جول اپاتى بولدى، تالايلار ءولىپ كەتتى..." دەگەن ءسوزدى ەستىدىك.
ءبىز 15-20 شىلدەدە بارعان ەدىك. ودان بەرى ول كەسىندىلەر جامالعان شىعار دەپ ويلايمىن.

2. شىمكەنت - جەتىساي اراسىندا كوپ جۇردىك. شىمكەنتكە دەيىنگى، ودان ارى قاراي قازىعۇرت، سارىاعاشقا دەيىنگى، 2-3-اق جىل بۇرىن سالىنعان اۆتوباندى ايتپاي-اق قويايىن، ول بەتونجولدار دا شارشاپ قالعانى راس.... ال سارىاعاش پەن جەتىساي اراسىنداعى، اسىرەسە، اباي - قىزىلاسكەر - قازىعۇرت ارالىعىنداعا اۋدانارالىق ماڭىزدى تاسجولدار سۇمدىق جاعدايدا. ەكى كولىك قاتارلاسقاندا ارەڭ سىيادى، وتە تار، ويدىم-ويدىم، شوقالاقتاپ، ءجۇرۋ مۇمكىن ەمەس.
ال اباي - جەتىساي تاسجولىن وسىدان 2-3 جىل بۇرىن جاۋىپ تاستاعانى ەسىمدە، اينالما جولمەن باراتىنبىز. سول كارتينا ءبىر ءتۇيىر وزگەرمەگەن. "جول جابىق، جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر" دەگەن سول باياعى بەلگى وزگەرمەگەن، ءالى تۇر. قوپارىلعان كۇيى، استاڭ-كەستەڭى شىعىپ جاتىر...

3. اۋىلداردا اۋىزسۋ تاپشىلىعى دا سول كۇيى، باز-باياعى قالپىندا. ەشتەڭە وزگەرمەگەن.

4. جەتىساي اۋدانى باققونىس اۋىلىنا "100 مەكتەپ - 100 اۋرۋحانا" باعدارلاماسىمەن مەكتەپ سالىنۋى ءتيىس ەدى. تەندەر جاريالانعان. قارجى بولىنگەن. مەكتەپ سالاتىن اۋماق قورشالعان. ءبىتتى. ارى قاراي مەكتەپ تە جوق، قۇرىلىسشىلار دا جوق... تەك جول بويىندا تاۋ-تاۋ بوپ ۇيىلگەن تاس قالعان ەستەلىككە... ال باققونىس اۋىلىنىڭ ورتالىق كوشەسىن دە، اۋىل ىشىندەگى كوشەلەردى دە قانداي حالدە ەكەنىن ايتپاي-اق قويايىن... ونداي اۋىلدار، ونداي كوشەلەر بۇكىل قازاقستان بويىنشا جۇزدەپ سانالاتىنىنا كوزىم جەتەدى...

5. تاعى ءبىر قىزىق فاكتىگە تاڭعالىپ قايتتىم. الگى ايگىلى فيردوۋسي اۋىلىنداعى تاجىك مەكتەپ ەستەرىڭىزدە مە؟ ايگۇل ورىنبەك سول مەكتەپتەگى ماسەلەنى كوتەرگەن... وقۋشى قىزدار حيدجابپەن مەكتەپكە بارىپ، مەكتەپ ديرەكتورى مەن اتا-انالار اراسىندا ۇلكەن داۋ تۋىپ، اقىرى مەملەكەتتىك ورگاندار ارالاسىپ، داۋ ءبىرشاما توقتاعان ەدى عوي...
ەندى قاراڭىز، سول فيردوۋسي اۋىلىنداعى سول تاجىك مەكتەبىنە ۇكىمەت جارقىراتىپ جاڭا عيمارات سالىپ بەرگەن. ادەتتە مەملەكەتتىك ستاندارت بويىنشا سونداي مەكتەپتەردى سالۋعا 300 ملن تەڭگە بولىنەدى دەيدى بىلەتىندەر.

ال سول تاجىك مەكتەبىن سالۋعا قازىنادان 1 ملرد-تان استام قارجى بولىنگەن. ونداي جارقىراعان ۇلكەن مەكتەپ، ءتىپتى، اۋدان ورتالىقتارىندا، ءتىپتى، كەيبىر وبلىس ورتالىقتارىندا جوق...
ەڭ قىزىعى، تاجىكتەر بالالارىن وقىتۋعا، اسىرەسە قىزبالاسىن وقىتۋعا اسا قۇلىقتى ەمەس. "بالاسىن مەكتەپكە جىبەرمەيدى، ماقتاعا سالادى.... سىنىپتار قاڭىراپ بوس تۇرادى... ءار سىنىپتىڭ بالالارىن ءبىر-بىرلەپ تۇگەندەگەن كەزىمىز بولدى..." دەيدى سول مەكتەپتىڭ ۇستازدارى.

تاعى ءبىر نازار اۋداراتىن ماسەلە - ءار وزبەك، تاجىك وتباسىندا، كەمىندە 8 بالادان، 10-12-15 بالاسى بار وتباسىلار دا كەزدەسەدى.
"سول بالالارىنىڭ كوبىسىنە، جەرگىلىكتى كوميسسياعا پارا بەرىپ، مۇگەدەكتىك "وفورميت" ەتىپ، مەملەكەتتەن اي سايىن مۇگەدەكتىك جاردەماقى الاتىندار كوپ. ال ءبىز شىن مۇگەدەك جاندارىمىزعا مۇگەدەكتىك الا المايمىز..." دەيدى جەرگىلىكتى حالىق.

6. جەدەل جاردەم شاقىرساڭىز، تۇركىستان ارقىلى جىبەرەدى. ول 2 ساعاتتا جەتەم دەگەنشە ءولىپ كەتپەۋگە تىرىسۋ كەرەك...

7. ارىس - ول اناۋ... ناقتى جاعدايدى تىكەلەي ەفيردە كورسەتتىك...
قىسقاسى، قوردالانعان ماسەلەلەر شاش ەتەكتەن...
الايدا، ۇشاقپەن بارىپ، اۋىل ءۇستىن تىكۇشاقپەن ارالايتىن ەلباسى دا، پرەزيدەنت تە، پرەمەر-مينيستر دە ەشتەڭەنى كورمەيدى، بىلمەيدى. ولار ءبىز سياقتى، كۇنىنە 400-500 شاقىرىم جولدى كولىكپەن ءجۇرىپ ءوتىپ، ءوز كوزدەرىمەن كورسە، قازاقستاننىڭ ءالى 20 عاسىردىڭ باسىندا قالىپ قويعانىن كورەر ەدى.
حالىقتى ەلباسىعا دا، پرەزيدەنتكە دە، پرەمەرگە دە جاقىنداتپايتىن جەرگىلىكتى كىشى شەنەۋنىكتەردە دە كوپ بالە بار...

مەملەكەتتەن بولىنەتىن تريلليونداردى حالىق يگىلىگىنە جۇمسايتىن باسشىلار از، ال ءوزارا بولىسەتىن باسشىلار - مىڭداپ سانالادى.
قازاقستاندى قۇردىمعا جىبەرىپ وتىرعاندار مىنە، سولار.

سوندىقتان ەلباسى دا، پرەزيدەنت تە شەنەۋنىكتەردىڭ ورنىن ساپىرىستىرىپ، اۋىستىرا بەرگەننەن ەشتەڭە ۇتپايدى. كەرىسىنشە، كوپ نارسە ۇتقىزادى...
ازىرگە ادال ادامدارعا سەنىم ارتىپ، حالىق الدىندا ءالى دە وڭ ناتيجەگە جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بار. ول ءۇشىن ءار وبلىستا، ءار اۋداندا ءبىر-ءبىر جاكىشەۆ، ابىشەۆ سىندى ادال ادامدار بولسا، سول دا جامان بولماس ەدى...

ساۋلە ابىلداحانقىزىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz