سوڭعى كەزدە قازاقستاننىڭ جەر-جەرىندە قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسى ەرەۋىلدەر مەن تولقۋدار جيىلەپ بارادى. ولاردىڭ ورتاق ۇرانى بىرەۋ عانا. ول - قازاقستان اۋماعىندا قىتاي كəسىپورىندارى سالىنباسىن. ەندى ەرتەڭ وعان ء"بىر بەلدەۋ - ءبىر جول" جوباسى توقتاتىلسىن دەگەن تالاپ قوسىلۋى مۇمكىن. سەبەبى، قىتايدىڭ بۇل عاسىردىق جوباسىنىڭ ءبىرىنشى قاقپاسى - قازاقستان.

قازاقستاندا كəسىپورىن اشىپ جاتقان، قازاق مۇنايىن يگەرىپ جاتقان تەك قانا قىتاي مەملەكەتى عانا ەمەس. اقش، رەسەي، گەرمانيا باستاعان وزگە الپاۋىت ەللەر دە بارشىلىق. بىراق، قازاق قاۋىمى ولاردىڭ ءبىر دە بىرەۋىنە قارسى شىعىپ جاتقان جوق. قازاق قاۋىمى تەك قانا قىتايعا قارسىلىق تانىتۋدا. سونداي-اق، قىتاي كəسىپكەرلەرى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇگىن عانا جۇمىس ىستەپ جاتپاعانى بەلگىلى. تəۋەلسىزدىك تاڭى اتقاننان بەرى بۇل ەكى ەلدىڭ اراسىندا ەكونوميكالىق ىستەستىك ورناپ، دامىپ كەلەدى. ول جىلداردا، كىشى-كىرىم نارازىلىقتار بولعان شىعار، بىراق مىناداي اۋقىمدى، جالپىلىق ءتۇس العان قارسىلىق بولعان ەمەس...

وقيعانىڭ بۇلاي تۇتانۋىنا، ءورشي تۇسۋىنە كىم كىنəلى؟! Əرينە، قازىرگى قىتايدىڭ ءوزى كىنəلى. سي تسزينپين باسشىلىعىنداعى بەجىڭ بيلىگى ايىپتى! ەگەر، شي بيلىگى
- قىتايداعى ازشىلىق ۇلتتاردى، əسىرەسە، تۇركى تەكتەس مۇسىلمان حالىقتاردى جازىقسىز "ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرلەرىنە" قاماپ، جانىشتاماسا;
- ولاردىڭ ءدىني سەنىمى مەن ۇلتتىق سالت-سانسىنان اياققا تاپتاماسا;
- قازاقتاردىڭ اتاجۇرتى قازاقستانعا كەلىپ-كەتۋىنە كەدەرگى جاساماسا، ءبىزدىڭ جۇرت بۇلاي ەرەۋىلدەتپەس ەدى!
سايراگۇل ساۋىتباي شەگارا بۇزىپ، قاشار ما ەدى؟!
سەرىكجان ءبىلاش ەمپەرياعا ارىستانداي اتىلىپ، بۇكىل دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرەمەس ەدى عوي...

جاسىراتىنى جوق، شي بيلىككە كەلمەي تۇرعاندا، قازاقستان حالقى قىتاي ەلىنە قۇرمەتپەن، قىزىعا قارايتىن. ءتىپتى، بىزگە "نەگە كەلدىڭدەر، قىتايدا ءبəرى جاقسى عوي..." دەپ، شاڭ جۋىتپايتىن. قازىر كوزقاراس مۇلدە باسقا. قىتاي قازاقتىڭ جۇرەگىن جارالادى، كوڭىلىن قالدىردى، نامىسىن تاپتادى...

ەندى قازاق وياندى. قازاق قانا ەمەس، وزبەك، قىرعىز، əزەربايجان، تəجىك... تۇگەل وياندى. بۇل جارانى ەمدەپ، جۇرت اشۋىن باسۋدىڭ جالعىز عانا جولى بار.
ءبىرىنشى كەزەكتە قىتاي بيلىگى "ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرىنە" قامالعان قازاقتاردى تۇگەل بوساتىپ، ولارعا مورالدىق تولەم تولەۋى ءتيىس! سوسىن ونداعى قازاقتاردىڭ تولقۇجاتىن قولىنا بەرىپ، تاريحي وتانىنا كوشۋىنە، كەلىپ-كەتۋىنە كەڭ جول اشۋى كەرەك!!

سونىمەن بىرگە، قازاقستان ازاماتتىعىن العان قازاقتاردى قىتايدىڭ قازاقستانداعى كوسۋلدىعى بۇرىنعى ءتəرتىپ بويىنشا ازاماتتىقتان تەز شىعارۋعا، وسىندا ورالعان زەينەتكەرلەردىڭ زەينەتاقىسىن ۋاعىندا تولىق بەرۋگە، قازاقستان ازاماتتارى جىبەرگەن وتباسىن بىرىكتىرۋ ماقساتىنداعى "كوشى-قون شاقىرتۋىن" شىڭجاڭنىڭ بارلىق وڭىرىندە بىردەي قاناعاتتاندىرۋعا مىندەتتى!!! ءسويتىپ، قىتاي قازاقستاندا كəسىپورىن اشقىسى كەلسە، ول جوباسىن قىتايدان كوشىپ كەلگەن قازاقتار ارقىلى جۇزەگە اسىرسىن.

پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 11-12 قىركۇيەككە جوسپارلانعان بەجىڭگە رەسمي ساپارى قارساڭىنداعى سي تسزينپين مىرزامەن كەزدەسۋىندە وسى مəسەلەلەر اشىق ورتاعا قويىلىپ، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شەشىلمەسە، بۇل قارسىلىق باسىلمايدى دەپ ويلايمىن!

اۋىت مۇقيبەكتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz