قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ 2018 جىلعى 5 قازانداعى «قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ باستى ماقسات ەكەنىن اتاپ وتكەن ەدى.

اتالعان جولداۋدىڭ ءى تاراۋى "حالىق تابىسىنىڭ ءوسۋى" دەپ اتالادى. وندا تۇڭعىش پرەزيدەنت ازاماتتاردىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ءۇشىن قالاي جۇمىس جاساۋ كەرەك ەكەنىن تاپسىرادى. "مەملەكەت پەن ادامداردىڭ كۇش بىرىكتىرۋىنىڭ ارقاسىندا عانا ءبىز جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىن قۇرا الامىز" دەيدى ەلباسى.

ەگەمەن ەلدىڭ، قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى مەملەكەتتىڭ باعا جەتپەس بايلىعى. سوندىقتان ەلىمىزدەگى ءاربىر ازامات مەملەكەتتىڭ شەكسىز قامقورلىعىن سەزىنە الۋى كەرەك. وسى ماقساتتا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ شيرەك عاسىر بويى تىنباي ەڭبەك ەتىپ كەلەدى.

ازاماتتاردىڭ ءال-اۋحاتىن كوتەرۋ ماقساتىندا، ەلباسى ەڭ الدىمەن ۇكىمەتكە 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقىنى 1,5 ەسە، ياعني 28 مىڭنان 42 مىڭعا دەيىن ءوسىرۋدى تاپسىردى. ودان كەيىن بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردە جۇمىس ىستەيتىن 275 مىڭ قىزمەتكەردىڭ ەڭبەكاقىسى كوبەيىپ، ورتا ەسەپپەن 35 پايىزعا ءوسىرۋدى تاپسىردى. وسى تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 2019-2021 جىلداردا  رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن جىل سايىن 96 ميلليارد تەڭگە ءبولۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان ەدى.

تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ وسى تاپسىرمالارىنا بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سالىق كودەكسىنە ءبىرشاما وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. بۇنىڭ ىشىندە ەڭ جاعىمدى جاڭالىق ايىنا ەڭ تومەنگى ەسەپتىك كورسەتكىشتىڭ 25 پروتسەنتىنەن اسپايتىن جالاقى الاتىن ازاماتتار ءۇشىن جەكە تابىس سالىعىن ون پايىزدان ءبىر پايىزعا دەيىن تومەندەتۋ شەشىمى قابىلدانعان بولاتىن.

ەلباسى تاپسىرماسىنا ساي جالاقىنى كوتەرۋ جۇمىسى ەلىمىزدەگى بارلىق بيۋدجەتتىك قۇرلىمداردىڭ قىزمەتكەرلەرىن قامتىدى. مۇعالىمدەر، دارىگەرلەر، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ قىزمەتكەرلەرى، مادەنيەت سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جانە سپورت الەمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بولسىن ءبارى دە ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىنا ساي جوعارلاتىلعان جالاقىعا قول جەتكىزدى.

ەندى رەسمي مالىمەتتەرگە كەزەك بەرەيىك، 2019 جىلدىڭ ەكىنشى توقسانىندا ەلىمىزدە ءبىر جۇمىسشىنىڭ ورتاشا ايلىق جالاقىسى 186,5 مىڭ تەڭگە بولدى. بۇل دەگەنىمىز ايلىق ءبىر جىلدا 14,6% ءوستى دەگەن ءسوز. ەگەر ينفلياتسيا مەن ساتىپ الۋ جارامدىلىعىن الىپ تاستاساق، جالاقىنىڭ ناقتى ءوسىمى 8,9% بولادى. ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى، بۇل – سوڭعى جىلدارداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىش سانالادى.

ەلباسى بىلتىرعى جولداۋىندا جالاقىنى كوتەرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەنىن ايتتىق. ال بيىل 27 اقپاندا وتكەن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ سەزىندە وسى ماسەلەگە قايتا اينالىپ سوققان ەلباسى بيۋدجەت سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن بىردەن وتىز پايىز جوعارلاتۋدى ارنايى تاپسىردى. ءارى ماۋسىم ايىنىڭ باسىنان باستاپ وسى تاپسىرما ىسكە اسا باستاعانىن دا ايتا كەتەيىك.

تاعى رەسمي مالىمەتتەر لەگىن سويلەتەيىك، 2019 جىلدىڭ باسىنان بەرى قازاقستاندا ەڭ تومەنگى جالاقى 1,5 ەسە كوبەيدى. ءارى ەڭ تومەنگى جالاقى الاتىن ازاماتتار ءۇشىن سالىق 10 ەسە ازايدى. ءارى ءبىرىنشى ماۋسىمنان باستاپ بيۋدجەت سالاسى جۇمىسشىلارىنىڭ جالاقىسى 30% جوعارىلاپ، قازىرگى تاڭدا از جالاقى الاتىن 1,1 ميلليوننان استام جۇمىسشىنىڭ ايلىق تابىسىنا 31% ۇستەم اقى قوسىلدى.

مامانداردىڭ مالىمەتىنە سەنسەك، قازاقستاننىڭ ءتورت وڭىرىندە ورتاشا ايلىق جالاقى مولشەرى ورتاشا رەسپۋبليكالىق شامادان جوعارى تۇر ەكەن. اتاپ ايتقاندا، اتىراۋ وبلىسىندا 74,2%، ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 55,2%، نۇرسۇلتاندا 54,2% جانە الماتىدا 21,9% مەملەكەتتىك دەڭگەيدەن جوعارى. بۇل دەگەنىمىز ەلىمىزدە قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى كورنەكتى تۇردە جوعارىلادى دەگەن ءسوز.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، تۇڭعىش پرەزيلەنتتىڭ بەسىنشى قازانداعى جولداۋىنا وراي ەلىمىزدە ەندىگى جەردە ەڭ تومەنگى جالاقى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس شەگىنە بايلانىستى بولمايدى. الداعى ۋاقىتتاردا ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ جاڭا مولشەرى بۇكىل ەكونوميكا اۋقىمىنداعى جالاقى ءوسىمىنىڭ كورسەتكىشى رەتىندە قاراستىرىلاتىنىن ەرەكشە ايتا كەتۋىمىز كەرەك.

ءبىز العاشقى جارىم جىلدىقتىڭ قورىتىندىسىنا ساي جاريالانعان ساندى مالىمەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، مەملەكەتتىك مەكەمەلەر جانە بيۋدجەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى كورنەكتى تۇردە جوعارلاعانىنا كوز جەتكىزدىك. بۇل مالىمەتتەرگە قاراپ ەلىمىزدە تەك بيۋدجەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ عانا ايلىعى كوتەرىلىپ جاتىر ەكەن دەپ ويلاساق مۇلدە قاتەلەسەمىز. سەبەبى، ەلباسىنىڭ جولداۋىن قولداعان كاسىپكەرلەر مەن جەكە ءوندىرىس وشاقتارى دا ءوز جۇمىسشىلارىنىڭ جالاقىسىن جوعارلاتىپ جاتىر. بۇعان ءبىز كۇندەلىكتى اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان حابارلار ارقىلى كوز جەتكىزىپ وتىرمىز.

اتالعان مالىمەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ەلباسىنىڭ كەزەكتى جولداۋى دا قازاقستاندىقتاردىڭ تۇرمىس ساپاسىنىڭ جوعارلاۋىنا كورنەكتى ۇلەس قوسقانىن سەنىمدى تۇردە ايتۋعا بولادى. جولداۋدا ايتىلعان تاپسىرمالار الداعى ۋاقىتتا دا ءوز دەڭگەيىندە اتقارىلاتىنىنا سەنىم بىلدىرەمىز.

Abai.kz