رەداكتسيامىزعا ارنايى كەلگەن ءبىر توپ ورالمان جاستار رەنىشتەرىن جەتكىزدى. تاراز قالاسىنىڭ مۇحاممەد حايدار دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دايىندىق ءبولىمىن بيىل بىتىرگەن ستۋدەنتتەر ادىلدىك ىزدەپ سابىلىپ ءجۇر ەكەن.

رەداكتسيامىزعا ارنايى كەلگەن ءبىر توپ ورالمان جاستار رەنىشتەرىن جەتكىزدى. تاراز قالاسىنىڭ مۇحاممەد حايدار دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دايىندىق ءبولىمىن بيىل بىتىرگەن ستۋدەنتتەر ادىلدىك ىزدەپ سابىلىپ ءجۇر ەكەن.

قحر-دان كەلگەن 40-قا جۋىق جاستار ءبىر جىل بۇرىن اتالمىش ۋنيۆەرسيتەتتىڭ دايىندىق بولىمىنە قابىلدانادى. الايدا بۇگىنگى كۇنى تاراز ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ەلىم، جەرىم» دەپ كەلگەن ورالمان جاستاردى قولداپ، رەتى كەلسە كومەك بەرىپ، قولداۋ ورنىنا ءتيىستى شاكىرتاقىلارىن دا بەرمەي، يت اۋرەگە ءتۇسىرىپ وتىرعان قىلىعىنا قالاي تاڭعالارىمىزدى بىلمەدىك. ستۋدەنت جاستار وسى ۋاقىتقا دەيىن ءار ايدىڭ 20-سى مەن 23-ءى ارالىعىندا ءتيىستى شاكىرتاقىلارىن الىپ كەلگەن. ال وسى ايدا دايىندىق ءبولىمىنىڭ دەكانى مۇحتار ەرنەشوۆ مىرزا ماۋسىم ايىنىڭ شاكىرتاقىسىن 7 شىلدەدە الاتىندارىن، ال ستۋدەنتتەردىڭ تاراز قالاسىنداعى تىركەلۋ ۋاقىتى 13 ماۋسىمدا بىتەتىنىن جەتكىزگەن. شاكىرتاقى شىلدە ايىنسىز بەرىلمەيتىنىن ايتىپ، جاستاردىڭ تەزىرەك كەتۋىنە مۇددەلى بولعان ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى ستۋدەنتتەردەن «جوو-عا شىعارماشىلىق ەمتيحان تاپسىرۋ ءۇشىن ءوز ەرىكتەرىمىزبەن كەتتىك» دەپ ءوتىنىش جازدىرىپ الىپ قالادى. تىركەلۋ ۋاقىتى 13 ماۋسىمدا ءبىتىپ كەتسە، ءتيىستى شاكىرتاقىلارىن شىلدە ايىندا قالاي الۋعا بولاتىنىن دا تۇسىندىرۋدەن باس تارتقان. ماۋسىم ايىنىڭ 13-ءى كۇنى اسىعىس قولدارىنان قۇجاتتارىن جيناپ العان ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى جاتاقحانا قۇجاتىن دا الىپ العان سوڭ «ەندى سەندەر جاتاقحانا تۇرعىندارى ەمەسسىڭدەر» دەگەن جەلەۋمەن جاتاقحانادان قۋىپ شىعادى. جاتاقحانادان قۋىلعان جاستار ارتتارىندا قالىپ بارا جاتقان شاكىرتاقىلارىنا دا قاراي الماي، تۇنگى ساعات 22:00-دە اۆتوبۋسقا مىنگەنشە 4-5 ساعات كوشەدە جۇرۋگە ءماجبۇر بولادى. كەلەسى كۇنى الماتىداعى جەرگىلىكتى كوشى-قون پوليتسياسىنا تىركەلۋ ءۇشىن بارعان جاستار قولدارىنداعى قۇجاتتارى بويىنشا ماۋسىم ايىنىڭ 25-ىنە دەيىن تاراز قالاسىندا جۇرە تۇرۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ بولا تۇرا، ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنىڭ تەزىرەك قۇتىلۋعا نەگە اسىققانىن تۇسىنبەي دال بولادى. ەگەر قۇجاتتاعى تىركەلۋ ۋاقىتىنداعىداي 25 ماۋسىمعا دەيىن ۋنيۆەرسيتەتتە جۇرە تۇرعاندا ءتيىستى شاكىرتاقىلارى دا قولعا تيەتىن ەدى عوي. وسى ورايدا ورالمان جاستار «بىزگە دەيىنگى دايىندىق ءبولىمىنىڭ ستۋدەنتتەرى دە شاكىرتاقىسىن الار كەزدە وسىنداي قيتۇرتقى ارەكەتتەرگە تاپ بولىپ، شاكىرتاقىسىن الا الماعان. سوعان داندەگەن مۇحتار مىرزا تاعى دا ءبىزدىڭ شاكىرتاقىمىزدى قالتاسىنا باسپاق نيەتتە» دەيدى.

سونداي-اق ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى ستۋدەنت جاستاردى قىسقى دەمالىسىندا اتا-انالارىنا بارىپ كەلۋى ءۇشىن دە جىبەرمەگەن. ونىڭ ورنىنا ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمىنىڭ ناۋرىز تويى جاسالىپ جاتسا دا، «ءبىز دايىندىق ءبولىمى بولەك تويلاۋىمىز كەرەك» دەگەن جەلەۋمەن جان-جاقتان جينالعان بارلىعى 80 ستۋدەنتتەن 4000 تەڭگەدەن اقشا جيناپ الادى. ورالمان جاستاردىڭ ءبىرى قايرات: «ستۋدەنتتەردەن جينالعان 320 مىڭ تەڭگەگە ءبىر تايىنشا سويىلىپ، 2-3 كيىز ءۇي تىگىلدى. وعان جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىكتىڭ اكىمقارالارى جايلاندى. ال ءبىز ناۋرىز كوجەدەن اۋىز تيمەك تۇگىل، ىرگەدەن سىعالاي دا المادىق»، - دەيدى. وسىلايشا، ستۋدەنتتەردىڭ اتا-اناسىنا بارىپ قايتۋى ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان بولىنگەن 5 مىڭ تەڭگەنىڭ 4 مىڭ تەڭگەسى ناۋرىز تويىن تويلاۋعا جۇمسالىپ كەتە بارادى. وسى ورايدا «ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنىڭ ستۋدەنتتەردەن اقشا جيناپ، ناۋرىز تويىن ۇيىمداستىرۋى قانشالىقتى زاڭدى؟» دەگەن سۇراق تۋىندايدى. ستۋدەنتتەردىڭ 8300 تەڭگە شاكىرتاقىسىنا تەلمىرگەن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنىڭ جاعدايى اشقۇرساق ستۋدەنتتەردەن دە تومەن بولعانى ما؟! ونىڭ سىرتىندا ءتۇرلى سىلتاۋلارمەن ءجيى اقشا جيناپ الاتىن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى ءتىپتى سەبەپ-سالدارىن تۇسىندىرۋگە دە تىرىسپايتىن كورىنەدى.

ءتىرىبولسىن وماربەكۇلى، م.ح.دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى:
- ماۋسىم ايىنىڭ شاكىرتاقىسى 25-ىنەن كەيىن بەرىلەدى. سوندىقتان ولار كۇتۋى كەرەك ەدى. زاڭ بويىنشا ولار 7 شىلدەگە دەيىن وسىندا ءجۇرۋى كەرەك بولاتىن. الايدا ءبىز ولاردىڭ وزدەرىنىڭ وتىنىشىمەن بوساتتىق. ۇستازدارىنىڭ بالاعاتتاپ ۇرساتىنى، اقشا جينايتىنى جايلى كەزىندە نەگە بىزگە كەلىپ حابارلامادى؟ بۇگىنگى كۇنى ءبىتىرىپ كەتكەننەن كەيىن نەگە بارىپ سىزدەرگە ايتادى؟ ال ناۋرىزعا اقشانى ءوز ەرىكتەرىمەن جيناعان. ونىڭ ءبارىن تەكسەرگەنبىز. ول زاڭدى. ال ساباق ۋاقىتىندا جۇمىس ىستەسە وزدەرىنىڭ كىتاپحاناسىن جيناعان شىعار. ايتا بەرەدى ولار. مەن سىزگە «سرازۋ» ايتايىن، ولاردىڭ ءبارى ساۋداگەر. ولارعا «سۆوبودا» كەرەك. ءبىز ولاردى تىرپ ەتكىزبەي ۇستاپ وتىرمىز. سودان كەيىن «جالوبا» جاسايدى. ولار وقۋ ءۇشىن ەمەس، ساۋدا جاساۋ ءۇشىن كەلەدى. ءبىز عانا ەمەس، ونى قازاقستاننىڭ بۇكىل جوو-لارى ايتىپ ءجۇر.

ساباق ۇستىندە بىرنەشە رەت ورالمان جاستاردى الىپ كەتىپ، پارك، كوشە، كابينەت، ارىق سۋىن تازالاتتىرىپ، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كىتاپحاناسىن كوشىرۋگە دە وسى جاستاردىڭ قول كۇشىن پايدالانعان كورىنەدى. ءبىز دە ىزتىلەۋ ايتجانۇلىنىڭ «انشەيىندە ستۋدەنتتەردىڭ ساباقتان قاشپاۋىن قاداعالاپ ءجۇرىپ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا جۇمىس ىستەتۋ ءۇشىن ستۋدەنتتەردى الدىنا سالىپ الىپ كەتۋى قالاي؟» دەگەن ساۋالىنا جاۋاپ تابا المادىق. تاعى ءبىر اتاپ وتەر جايت، ورالمان جاستارعا تۇك قاتىسى جوق ۋنيۆەرسيتەتتەگى جينالىستارعا زالدى تولتىرۋ ءۇشىن ۋنيۆەرسيتەتكە ءالى تۇسپەگەن دايىندىق ءبولىمىنىڭ ستۋدەنتتەرىن اپارىپ وتىرعىزىپ قوياتىن كورىنەدى. ال جاربول جارىلقاسىنوۆ اتتى ۇستازدىڭ قيت ەتسە ورالمان جاستاردى تومپەشتەپ الاتىن قىلىعىنا نە دەرسىز؟

ورالمان جاستاردىڭ ءبىرى ەربول  الشىنبايۇلى: «ءبارىن قويشى، جۇمساسىن، اقشامىزعا دەيىن تالاپ السىن، شاكىرتاقىمىزدى دا بەرمەي، قالتاسىنا باسسىن. بارىنەن بۇرىن مۇحتار ەرنەشوۆ اعايدىڭ بالاعاتتاپ ۇرساتىنى جانىمىزعا باتتى. سەبەپسىزدەن-سەبەپسىز «وڭباعانسىڭدار، مالسىڭدار، نادانسىڭدار، توپاسسىڭدار، سەندەرگە قاراپ اتا-انالارىڭنىڭ قانداي ەكەنىن بىلۋگە بولادى» دەگەن سوزگە شەيىن ايتاتىنداي ءبىز نە جازدىق؟ «الداعى كەلەتىن ورالمان جاستارعا كورەسىنى كورسەتەم» دەيتىندەي ءبىزدىڭ ءىنى-قارىنداستارىمىز مۇحتار مىرزاعا نە ىستەپ قويدى؟ مۇنداي پەداگوگ جوعارى وقۋ ورنىندا جۇمىس ىستەۋگە ءتيىستى ەمەس دەپ ويلايمىز. ماقساتىمىز شاكىرتاقى داۋلاۋ ەمەس، تەك بىزدەن كەيىنگى ءىنى-قارىنداستارىمىز ءبىزدىڭ كورگەنىمىزدى كورمەسە، ولاردىڭ اتاجۇرتقا دەگەن ىقىلاسى وزگەرمەسە ەكەن»، - دەيدى.
ورالماندار الا الماعان شاكىرتاقىسىن «باستان قۇلاق ساداعا» دەسە دە، ورالمان ستۋدەنتتەردىڭ وزدەرىنە تيەسىلى قاراجاتىن الۋ كەرەكتىگى زاڭدى نارسە. ءوزىم دەپ كەلگەن جاستاردى وزەگىنە تەپكەن مۇحتار ەرنەشوۆ سياقتى مىرزالاردىڭ ارەكەتى «ءبىر قۇمالاق ءبىر قارىن مايدى شىرىتەدىنىڭ» كەرى بولماسا ەكەن.

ءنايلا تولەۋقىزى، جامبىل وبلىستىق ءبىلىم دەپارتامەنتىنىڭ  مامانى:
- تاراز  مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى جوعارى وقۋ ورنى بولعاندىقتان بىزگە باعىنبايدى. ولاردىڭ جۇمىسىن تىكەلەي مينيسترلىك باقىلايدى.

ىقىلاس شالعىنبايۇلى، دايىندىق ءبولىمىن ءبىتىرۋشى جاستاردىڭ ءبىرى:
- بىزدەن باسقا شىمكەنت، كەنتاۋ قالالارىندا  وقىپ جاتقان ورالمان جاستاردان سۇراستىرىپ كورسەك، جاعداي مۇلدەم باسقاشا. جىلىنا ەكى مەزگىل دەمالىسىندا قىتايعا بارىپ قايتۋى ءۇشىن ۋاقتىلى جولاقىسى قولدارىنا ءتيىپ، ۆيزا اشىلۋىنا دا جاعداي جاسالادى ەكەن. شاكىرتاقىلارى دا ۋاقتىلى. سونداي-اق ورالمان جاستارمەن قارىم-قاتىناسى دا جاقسى كورىنەدى.

قۋانىش ابىلداقىزى

"الاش ايناسى" گازەتى  18 ماۋسىم 2009 جىل