رەسەي فەدەراتسياسىنداعى جالپى حالىقتىڭ سانى 130 ملننان اسىپ جىعىلادى. 130 ميلليوننىڭ ىشىندە تاتار، باشقۇرتىمىز، از ءۇيلى نوعايىمىز بار. ءسىبىر جۇرتى - ساقا، حاقاس، جاقۇت بار. قاپقازدا كونە تۇركىتەكتەس ابارلار وتىر. شەركەشتەر دە ءبىر قاۋىم ەل. ءجا، ولار تۋرالى اڭگىمە بولەك. ءبىز مىنا ءبىر «قىزىققا» كوڭىل اۋدارىپ كورەيىك.

جالپىورىستىق قوعامدىق پىكىردى باقىلاۋ ورتالىعى (جوقپو) «ەبارازيالىق مونيتور» كونسورتسيۋمىنىڭ شەڭبەرىندە زەرتتەۋ جاساي كەلىپ، ورىس حالقىنىڭ 30 پايىزى رەسەيدىڭ قازاقستانمەن بىرككەنىن قالايدى دەپ جاريالاپتى.

«ءبىزدىڭ ەلدىڭ 35 پايىزى بەلورۋسسيامەن، 33 پايىزى ۋكراينامەن، 27 پايىزى قازاقستانمەن قايتا تابىسقاندى قالايدى» دەيدى جوقپو. جوقپون-نىڭ مالىمەتىنە سەنسەك، رەسەيلىكتەردىڭ 17 پايىزى ارمياندارمەن، 16 پايىزى مولدوۆاندارمەن، 14 پايىزى ازەربايجان ءام وزبەكستامەن قوسىلىعاندى قالايتىن كورىنەدى. گۇرجىلەرمەن «تۋىستىقتى» تىلەيتىندەر 11 پايىز ەكەن. ءتىپتى، تۇركيامەن دە «تىزە قوسۋدى» ويلايتىن ورىستار دا بار كورىنەدى. ولاردىڭ قاراسى - 6 پايىز (!) ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 36 پايىزى عانا ورىستىڭ وڭاشا وتىرعانىن جاقتاپتى. ورىستىڭ وڭاشالىعىن نەمەسە قانداي دا ءبىر ەلمەن وداقتاستىعىن ءجون كورەتىندەر بىلتىر 40 پايىز بولعان ەكەن، ەندى 34 پايىزعا كەمىپتى.

رەسەي فەدەراتسياسىنداعى جالپى حالىقتىڭ سانى 130 ملننان اسىپ جىعىلادى. 130 ميلليوننىڭ ىشىندە تاتار، باشقۇرتىمىز، از ءۇيلى نوعايىمىز بار. ءسىبىر جۇرتى - ساقا، حاقاس، جاقۇت بار. قاپقازدا كونە تۇركىتەكتەس ابارلار وتىر. شەركەشتەر دە ءبىر قاۋىم ەل. ءجا، ولار تۋرالى اڭگىمە بولەك. ءبىز مىنا ءبىر «قىزىققا» كوڭىل اۋدارىپ كورەيىك.

جالپىورىستىق قوعامدىق پىكىردى باقىلاۋ ورتالىعى (جوقپو) «ەبارازيالىق مونيتور» كونسورتسيۋمىنىڭ شەڭبەرىندە زەرتتەۋ جاساي كەلىپ، ورىس حالقىنىڭ 30 پايىزى رەسەيدىڭ قازاقستانمەن بىرككەنىن قالايدى دەپ جاريالاپتى.

«ءبىزدىڭ ەلدىڭ 35 پايىزى بەلورۋسسيامەن، 33 پايىزى ۋكراينامەن، 27 پايىزى قازاقستانمەن قايتا تابىسقاندى قالايدى» دەيدى جوقپو. جوقپون-نىڭ مالىمەتىنە سەنسەك، رەسەيلىكتەردىڭ 17 پايىزى ارمياندارمەن، 16 پايىزى مولدوۆاندارمەن، 14 پايىزى ازەربايجان ءام وزبەكستامەن قوسىلىعاندى قالايتىن كورىنەدى. گۇرجىلەرمەن «تۋىستىقتى» تىلەيتىندەر 11 پايىز ەكەن. ءتىپتى، تۇركيامەن دە «تىزە قوسۋدى» ويلايتىن ورىستار دا بار كورىنەدى. ولاردىڭ قاراسى - 6 پايىز (!) ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 36 پايىزى عانا ورىستىڭ وڭاشا وتىرعانىن جاقتاپتى. ورىستىڭ وڭاشالىعىن نەمەسە قانداي دا ءبىر ەلمەن وداقتاستىعىن ءجون كورەتىندەر بىلتىر 40 پايىز بولعان ەكەن، ەندى 34 پايىزعا كەمىپتى.

الگىندەي ۇستانىم جولىنداعىلار 18-24 جاس ارالىعىنداعى جاستار-مىس. «ءار بەس ادام (؟) جاڭا سسسر-ءدىڭ شاڭىراعى استىندا ءومىر سۇرۋگە بەيىلدى. ارينە، بۇل كپرف-نىڭ جاقتاستارى (43 پايىز), ەگدە تارتقان كىسىلەر (31 پايىز), شاعىن قالالار مەن سەلولاردىڭ تۇرعىندارى (24-25 پايىز)» دەپ سوعادى جوقپو. «ۋكارينامەن، بەلورۋسسيامەن، قازاقستانمەن ىرگە قوسۋدى ۇناتپايتىنداردىڭ قاتارى كەمىپ بارادى (17 پايىز), ەۋروپامەن جاقىنداسۋدى جاقاتپايتىندار دا سولاي (13 پايىز)» دەيدى جوقپو.

سوڭعى جىلدارى ۋكراينامەن وداقتاسۋدى ويلايتىن ورىستار كوبەيە ءتۇسىپتى (2009 جىلى ولار 25 پايىز بولسا، بيىل 33 پايىزعا وسكەن-ءمىس), قازاقستاندى قاناتىنىڭ استىنا الۋدى قالايتىندار 23 پايىزدان 27 پايىزعا سەكىرىپتى. وزبەكستان تۋرالى «وزگەشە» پىكىردەگى ورىستار دا 10 پايىزدان 14 پايىزعا ءوسىپ، يمپەرشىلدىك پيعىلدىڭ «يتارقاسىنا» كىرىپ كەتىپتى.

قىزىقتىڭ كوكەسى مىنادا: جوقپو-نىڭ «ەبروازياشىل مونيتور» كونسورتسيۋمىنىڭ شەڭبەرىندە جۇرگىزگەن 25-26 ماۋسىم ارالىعىنداعى  ساۋالناماسىنا 1600 ادام 138 ەلدىمەكەن مەن  46 وبلىستان قاتىسىپ جوعارىداعىداي پىكىر ءبىلدىرىپتى. ياپىر-اۋ، دەيمىز عوي الگى جەردە، ورىستا ءوزى جان سانى سونشاما كەمىپ كەتكەن بە؟ 1600 ادام ورىستىڭ وتىز پايىزى بولسا، ءبىزدىڭ «ورىس-ورىس» دەپ شۋلاپ، قارا «ورمانداي» كورەتىن حالقىمىز وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ءبىر شاعىن اۋىلىنىڭ شيرەگىنە تۇرمايتىن جۇرت ەكەن عوي. 1600 ادام ورىستىڭ وتىز پايىزىن قۇراسا، وندا ءبىز كىممەن كەدەندىك وداق قۇرىپ جىنىگىپ ءجۇرمىز؟ وندا ءبىز نەگە ىشىمىزدەگى ورىس دياسپوراسىنىڭ ءتىلىن وسىنشا قۇرمەت تۇتىپ ءجۇرمىز؟ نەگە ءبىز «ءۇي سىرتىندا كىسى بار» دەپ ۇركىپ ءومىر ءسۇرىپ ءجۇرمىز؟ جوقپو دەگەن بار  ينستيتۋت پا، الدە جوق پا؟ الدە بۇل «وتتى سۋعا» ، تۋراسىن ايتقاندا، ءىسپىرتتى ىشىمىدىككە سالىنعان سانادالبايلاردىڭ سانىدىراعى ما؟ ءتايىرى، ساندىراققا كىم سەنەر دەيسىڭ وسى كۇنى؟ بىراق، كەدەندىك وداقتىڭ كەرەگەسى جازىلعالى بەرى وسىنداي وتتاۋلار كوبەيىپ بارادى. ونى دا ەسكەرە جۇرەلىك، اعايىن.

«اباي-اقپارات»