Resey Federasiyasyndaghy jalpy halyqtyng sany 130 mlnnan asyp jyghylady. 130 millionnyng ishinde tatar, bashqúrtymyz, az ýili noghayymyz bar. Sibir júrty - saqa, haqas, jaqút bar. Qapqazda kóne týrkitektes abarlar otyr. Sherkeshter de bir qauym el. Jә, olar turaly әngime bólek. Biz myna bir «qyzyqqa» kónil audaryp kóreyik.

Jalpyorystyq qoghamdyq pikirdi baqylau ortalyghy (JOQPO) «Ebaraziyalyq monitor» konsorsiumynyng shenberinde zertteu jasay kelip, orys halqynyng 30 payyzy Reseyding Qazaqstanmen birkkenin qalaydy dep jariyalapty.

«Bizding elding 35 payyzy Belorussiyamen, 33 payyzy Ukrainamen, 27 payyzy Qazaqstanmen qayta tabysqandy qalaydy» deydi JOQPO. JOQPON-nyng mәlimetine sensek, reseylikterding 17 payyzy armiyandarmen, 16 payyzy moldovandarmen, 14 payyzy Azerbayjan әm Ózbekstamen qosylyghandy qalaytyn kórinedi. Gýrjilermen «tuystyqty» tileytinder 11 payyz eken. Tipti, Týrkiyamen de «tize qosudy» oilaytyn orystar da bar kórinedi. Olardyng qarasy - 6 payyz (!) Saualnamagha qatysqandardyng 36 payyzy ghana orystyng onasha otyrghanyn jaqtapty. Orystyng onashalyghyn nemese qanday da bir elmen odaqtastyghyn jón kóretinder byltyr 40 payyz bolghan eken, endi 34 payyzgha kemipti.

Resey Federasiyasyndaghy jalpy halyqtyng sany 130 mlnnan asyp jyghylady. 130 millionnyng ishinde tatar, bashqúrtymyz, az ýili noghayymyz bar. Sibir júrty - saqa, haqas, jaqút bar. Qapqazda kóne týrkitektes abarlar otyr. Sherkeshter de bir qauym el. Jә, olar turaly әngime bólek. Biz myna bir «qyzyqqa» kónil audaryp kóreyik.

Jalpyorystyq qoghamdyq pikirdi baqylau ortalyghy (JOQPO) «Ebaraziyalyq monitor» konsorsiumynyng shenberinde zertteu jasay kelip, orys halqynyng 30 payyzy Reseyding Qazaqstanmen birkkenin qalaydy dep jariyalapty.

«Bizding elding 35 payyzy Belorussiyamen, 33 payyzy Ukrainamen, 27 payyzy Qazaqstanmen qayta tabysqandy qalaydy» deydi JOQPO. JOQPON-nyng mәlimetine sensek, reseylikterding 17 payyzy armiyandarmen, 16 payyzy moldovandarmen, 14 payyzy Azerbayjan әm Ózbekstamen qosylyghandy qalaytyn kórinedi. Gýrjilermen «tuystyqty» tileytinder 11 payyz eken. Tipti, Týrkiyamen de «tize qosudy» oilaytyn orystar da bar kórinedi. Olardyng qarasy - 6 payyz (!) Saualnamagha qatysqandardyng 36 payyzy ghana orystyng onasha otyrghanyn jaqtapty. Orystyng onashalyghyn nemese qanday da bir elmen odaqtastyghyn jón kóretinder byltyr 40 payyz bolghan eken, endi 34 payyzgha kemipti.

Álgindey ústanym jolyndaghylar 18-24 jas aralyghyndaghy jastar-mys. «Ár bes adam (?) jana SSSR-ding shanyraghy astynda ómir sýruge beyildi. Áriyne, búl KPRF-nyng jaqtastary (43 payyz), egde tartqan kisiler (31 payyz), shaghyn qalalar men selolardyng túrghyndary (24-25 payyz)» dep soghady JOQPO. «Ukarinamen, Belorussiyamen, Qazaqstanmen irge qosudy únatpaytyndardyng qatary kemip barady (17 payyz), Europamen jaqyndasudy jaqatpaytyndar da solay (13 payyz)» deydi JOQPO.

Songhy jyldary Ukrainamen odaqtasudy oilaytyn orystar kóbeye týsipti (2009 jyly olar 25 payyz bolsa, biyl 33 payyzgha ósken-mis), Qazaqstandy qanatynyng astyna aludy qalaytyndar 23 payyzdan 27 payyzgha sekiripti. Ózbekstan turaly «ózgeshe» pikirdegi orystar da 10 payyzdan 14 payyzgha ósip, impershildik pighyldyng «itarqasyna» kirip ketipti.

Qyzyqtyng kókesi mynada: JOQPO-nyng «Ebroaziyashyl monitor» konsorsiumynyng shenberinde jýrgizgen 25-26 mausym aralyghyndaghy  saualnamasyna 1600 adam 138 eldimeken men  46 oblystan qatysyp jogharydaghyday pikir bildiripti. Yapyr-au, deymiz ghoy әlgi jerde, orysta ózi jan sany sonshama kemip ketken be? 1600 adam orystyng otyz payyzy bolsa, bizding «orys-orys» dep shulap, qara «ormanday» kóretin halqymyz Ontýstik Qazaqstan oblysynyng bir shaghyn auylynyng shiyregine túrmaytyn júrt eken ghoy. 1600 adam orystyng otyz payyzyn qúrasa, onda biz kimmen kedendik odaq qúryp jinigip jýrmiz? Onda biz nege ishimizdegi orys diasporasynyng tilin osynsha qúrmet tútyp jýrmiz? Nege biz «ýy syrtynda kisi bar» dep ýrkip ómir sýrip jýrmiz? JOQPO degen bar  institut pa, әlde joq pa? Álde búl «otty sugha» , turasyn aitqanda, ispirtti ishimidikke salynghan sanadalbaylardyng sanydyraghy ma? Tәiiri, sandyraqqa kim sener deysing osy kýni? Biraq, kedendik odaqtyng keregesi jazylghaly beri osynday ottaular kóbeyip barady. Ony da eskere jýrelik, aghayyn.

«Abay-aqparat»