فارابي ارابتارعا تۇسىنە الماي جۇرگەنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى
ەجەلگى ساقتار مەن گرەكتەردىڭ مادەني دامۋىنداعى سينكرەتتىلىك (ۇندەستىگى) - ءال-ءفارابيدىڭ اريستوتەلدى تۇسىنۋىنە جول اشتى. فارابي اريستوتەلگە "تۇركى الەمىنىڭ" وكىلى رەتىندە عانا بارا الدى...
28 كۇنگى لەكتسيامدا (قازۇۋ) ءال-ءفارابيدىڭ اريستوتەلگە "كەلۋى" اراب وركەنيەتىنەن ەمەس، ەجەلگى گرەك جانە ەجەلگى ساقتار مادەنيەتتەرىنىڭ سينكرەتتىلىگىنەن ەكەنىن - انتيكا ميفولوگياسى مەن ساق مۇراگەرلەرى - قازاقتاردىڭ داستۇرلەرى مەن اڭىزدارىنىڭ، سەنىمدەرىنىڭ، تىپتەن - قۇدايلارىنىڭ ۇقساستىعىن مىسالعا كەلتىرە وتىرىپ تولىق دالەلدەپ شىقتىم.
مۇنداي كونتسەپتسيانى كوتەرگەن عىلىمي جۇمىستى تاپپاعان ەدىم... مەن وقىعان ەڭبەكتەردە ء"ال-فارابي اراب وركەنيەتىنىڭ جەمىسى" دەپ قورىتىندىلانعان ەكەن...
الايدا، بۇل ماسەلەگە دۇنيەتانىمدىق دەڭگەيدە، دۇنيەتانىمدىق راكۋرسپەن قارايتىن بولساق، وندا - ەكى الىپتىڭ ديالوگياسى ۇقساس مادەني ورتادان شىققاندا (رودستۆەننىە دۋشي دەگەندەي) عانا مۇمكىن بولاتىنى زاڭدى!...
ونداي مۇمكىندىكتى فارابيگە ءوزى وسكەن، قانىنا سىڭىرگەن "ساقتار زامانىنان كەلە جاتقان تۇركىلىك نەگىزى" گانا بەرە العان.
ال گرەك پەن ارابتاردا مۇنداي "دۇنيەتانىمدىق تۋىستىق" بايلانىس وتە ءالسىز...
ەندەشە، ءال-فارابي "ارابي دۇنيەتانىممەن" ءوزى ء"بىرىنشى ۇستاز" اتاعان اريستوتەل ىلىمىنە تەرەڭ بويلاي الماس ەدى! ولاي بولعاندا - ءال-فارابيدىڭ ءوزى دە "ەكىنشى ۇستاز" دەڭگەيىنە كوتەرىلمەس ەدى!
ءيا، اراب وركەنيەتى "اريستوتەلگە قاجەتتىلىكتى" تۋدىردى جانە اريستوتەل مەن ءفارابيدى "جولىقتىردى"! ول ءۇشىن - العىس!
بىراق بۇل سىرتقى فورما عانا - مازمۇنى ەمەس: ماسەلەن، سيتۋاتسيا باسقاشا بولعاندا - ءال فارابي كەز كەلگەن تىلدە اريستوتەل تۋرالى ءوز ەڭبەكتەرىن جازا الار ەدى!
ياعني، ءال-فارابي ارابتارعا "تۇسىنە الماي جۇرگەنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى" دەسە بولادى...
ءابدىراشيت باكىرۇلى
Abai.kz
