Jerde tirshilikting payda boluy – eng qyzyqty júmbaqtardyng biri. Myndaghan jyldar boyy adamgha Jerde tirshilikting payda boluy turaly boljam qyzyghushylyq tudyryp keldi әlide qyzyghushylyq artyp keledi.

Evolusiya boljamdy úsynghan Charliz Darviyn. Onyng oiynsha, Jerdegi tirshilik eng myqtysy ómir sýredi degen tabighy súryptama jәne tirshilik ýshin kýres arqyly saqtalyp keledi.

Basqa boljam boyynsha, Jerde ómir gharyshtan payda boldy (panspermiya boljamy). Ony 1865 jyly nemis ghalymy Rihter úsynghan. Onyng boljamy boyynsha, jerden tys tiri organizmder Jerge meteoritter jәne gharyshtyq shanmen kelgen.

Diny týsinik boyynsha býkil әlemdi, sonyng ishinde adamdy da qúday jaratty degen úghym.

Eger ótkenge kóz salsaq biday sebu men ýy saludy endi ghana ýirene bastaghan ejelgi eginshiler 300 úrpaqtan búrynghy babalarymyzdy kóremiz. Al olardyng babalary (minimumdy 200 úrpaq dep alsaq) ýngirdi panalap, ang terisin jamylghan, aulaghan andaryn otqa qaqtap jegen alghashqy kóshpendilerdi kóremiz. Al olargha deyingi adamdar ot jaghudy da bilmegen, tipti ang aulaytyn qarulary da bolmaghan.

Olargha kiyimning de qajeti joq edi. Sebebi deneleri qalyng týk (jýn) basqan. Olardy týrine, qanqa sýiegine, basqa da belgilerine qaraghanda, maymyl tekteske kóbirek úqsaydy. Ony qazirgi ghylymda adamdardyng týp tegi Homo sapienes yaghny sanaly adam dep atap jýr.

Nege týp tegimiz odan әri damyp, adamgha ainaldyq? Mýmkin jer klimatynyng ózgerui әser etti me? Qanshama myndaghan jyldar ótkende jerdegi jyly aua rayy salqynday bastady. Keybir januarlar múnday klimattyq ózgeriske tózbey, qyrylyp qaldy desenshi (arheologiyalyq biraz qazbalar onyng dәleli). Al bizding babalarymyzgha (Homo sapienes) ómir saltyn ózgertip, jana jaghdaygha beyimdeluge tura keldi. Suyqta tamaq, baspana tabu onaygha týspeydi. Sondyqtan olar tirshiligin jalghastyrudyng joldaryn izdestirdi.

Ghylymnyng algha damuymen bolashaqta jana tehnologiyalar arqyly tirshilik iyesi adamzattyng qalay payda bolghany turaly jana tyng boljamdar aitylyp, derekter tabylary haq.

Al sizding adamzat payda boluy turaly oi-pikiriniz qanday?

Dosbol Orazghaliyúlynyng әleumettik jelidegi paraqshasynan

Abai.kz