Dos Kóshim, «Últ taghdyry» qozghalysynyng tóraghasy:

- Meninshe, birinshiden, jer silkinisin tolyq boljau әzirshe mýmkin emes. Ghylym onday jetistikke jete qoyghan joq. Japondyqtar sәl-pәl bolsa da aldyn ala kishigirim habarlama bere alatynday mýmkindikke iye. Biraq olarda jylyna eki mynday jer silkinisi bolyp túrady. Sondyqtan bizben salystyrugha kelmeydi. Ekinshiden, bizde búl mәselege biylik tarapynan bólinetin kónil, bólinetin qarjy óte tómen. Sondyqtan zilzalagha dayyndyq Qazaqstanda jetkilikti dengeyde emes. Resurstardyng tómendigine qosa, jasyratyny joq, elimizde jalpy ghylymgha kónil bólu jetkiliksiz. Biraq, Qúday saqtasyn, Almaty ónirinde ne basqa jerde zilzala bola qoysa, óte auyr zardapqa әkelip soghatyny aidan anyq. Óitkeni keyingi kezde salynyp jatqan qúrylystardyng sapasyna baqylau qoyylyp jatqan joq.

Shәmil Hakimov, seysmolog, KSRO Ministrler Kenesi syilyghynyng iyegeri (Ózbekstan):

Dos Kóshim, «Últ taghdyry» qozghalysynyng tóraghasy:

- Meninshe, birinshiden, jer silkinisin tolyq boljau әzirshe mýmkin emes. Ghylym onday jetistikke jete qoyghan joq. Japondyqtar sәl-pәl bolsa da aldyn ala kishigirim habarlama bere alatynday mýmkindikke iye. Biraq olarda jylyna eki mynday jer silkinisi bolyp túrady. Sondyqtan bizben salystyrugha kelmeydi. Ekinshiden, bizde búl mәselege biylik tarapynan bólinetin kónil, bólinetin qarjy óte tómen. Sondyqtan zilzalagha dayyndyq Qazaqstanda jetkilikti dengeyde emes. Resurstardyng tómendigine qosa, jasyratyny joq, elimizde jalpy ghylymgha kónil bólu jetkiliksiz. Biraq, Qúday saqtasyn, Almaty ónirinde ne basqa jerde zilzala bola qoysa, óte auyr zardapqa әkelip soghatyny aidan anyq. Óitkeni keyingi kezde salynyp jatqan qúrylystardyng sapasyna baqylau qoyylyp jatqan joq.

Shәmil Hakimov, seysmolog, KSRO Ministrler Kenesi syilyghynyng iyegeri (Ózbekstan):

- Tashkentte 1966 jyly joyqyn zilzala tirkeldi. Keyingi jyldary birneshe ret әlsiz dýmpuler tirkelip túrdy. On jyl búryn jer silkinisining qauipterin aldyn ala basqaru jónindegi «Radius» halyqaralyq jobasy boyynsha júmystar atqar­dyq. Almatyda múnday joba biyl túnghysh ret qolgha alyndy. Oqu-jattyghu sharalary jýrip jatyr. Biraq tek qana jattyghu amaldarymen zilzala qaupinen saqtana almaymyz. Adamdy jer silkinisining ózi emes, soghan shydas bermeytin ghimarattar óltiredi. Sondyqtan tabighy apattyng aldyn alugha baghyttalghan júmystardyng bastysy ghimarat ataulynyng seysmikalyq qaterlerge tózimdiligin arttyru boluy tiyis. Eng aldymen, mektep, balabaqsha, auruhana siyaqty nysandardyng beriktigin qamtamasyz etu men túrghyndardy sauattandyru qajet. Qazaqstanda búl mәselege kónil bólinbey jatyr deuge bolmaydy. Sizderdegi Seysmologiya instituty - Ortalyq Aziyadaghy tendesi joq ghylymy ortalyq.

Hasen Qojahmet, qogham qayratkeri:

- Jer silkinisi - Allanyng isi ghoy, oghan renjuge bolmaydy. Biraq endi sonymen júmys isteytin arnayy mekemeler bar bolghannan keyin, olargha belgili bir dәrejede mýmkindik berilgen song júmystaryn tiyisti dengeyde atqarmaghan, túrghyndargha aldyn ala eskertpegen mamandardy, әriyne, jauapqa tartqan dúrys. Boljamdarynyng mýlt ketkeninen-aq bizding seysmologtardyng dәrejesining qanday ekenin biluge bolady. Halyqtyng olardan tiyisti mәlimetterdi kәdimgidey talap etui zandy. Almaty qauipti aimaq qoy. Jer silkinetinin eshkim boljay almay qalghan bolsa, búl - mamandar men ghylymy tehnologiyanyng әlsizdigi. Al apatty aldyn ala dәl boljaytyn kez qashan tuatynyn bir Qúday biledi.

Saualnamany jýrgizgen  Bolatbek Múhtarov

"Alash ainasy" gazeti 22 mausym 2009 jyl