دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى:

- مەنىڭشە، بىرىنشىدەن، جەر سىلكىنىسىن تولىق بولجاۋ ازىرشە مۇمكىن ەمەس. عىلىم ونداي جەتىستىككە جەتە قويعان جوق. جاپوندىقتار ءسال-ءپال بولسا دا الدىن الا كىشىگىرىم حابارلاما بەرە الاتىنداي مۇمكىندىككە يە. بىراق ولاردا جىلىنا ەكى مىڭداي جەر سىلكىنىسى بولىپ تۇرادى. سوندىقتان بىزبەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ەكىنشىدەن، بىزدە بۇل ماسەلەگە بيلىك تاراپىنان بولىنەتىن كوڭىل، بولىنەتىن قارجى وتە تومەن. سوندىقتان زىلزالاعا دايىندىق قازاقستاندا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە ەمەس. رەسۋرستاردىڭ تومەندىگىنە قوسا، جاسىراتىنى جوق، ەلىمىزدە جالپى عىلىمعا كوڭىل ءبولۋ جەتكىلىكسىز. بىراق، قۇداي ساقتاسىن، الماتى وڭىرىندە نە باسقا جەردە ءزىلزالا بولا قويسا، وتە اۋىر زارداپقا اكەلىپ سوعاتىنى ايدان انىق. ويتكەنى كەيىنگى كەزدە سالىنىپ جاتقان قۇرىلىستاردىڭ ساپاسىنا باقىلاۋ قويىلىپ جاتقان جوق.

ءشامىل حاكىموۆ، سەيسمولوگ، كسرو مينيسترلەر كەڭەسى سىيلىعىنىڭ يەگەرى (وزبەكستان):

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى:

- مەنىڭشە، بىرىنشىدەن، جەر سىلكىنىسىن تولىق بولجاۋ ازىرشە مۇمكىن ەمەس. عىلىم ونداي جەتىستىككە جەتە قويعان جوق. جاپوندىقتار ءسال-ءپال بولسا دا الدىن الا كىشىگىرىم حابارلاما بەرە الاتىنداي مۇمكىندىككە يە. بىراق ولاردا جىلىنا ەكى مىڭداي جەر سىلكىنىسى بولىپ تۇرادى. سوندىقتان بىزبەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ەكىنشىدەن، بىزدە بۇل ماسەلەگە بيلىك تاراپىنان بولىنەتىن كوڭىل، بولىنەتىن قارجى وتە تومەن. سوندىقتان زىلزالاعا دايىندىق قازاقستاندا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە ەمەس. رەسۋرستاردىڭ تومەندىگىنە قوسا، جاسىراتىنى جوق، ەلىمىزدە جالپى عىلىمعا كوڭىل ءبولۋ جەتكىلىكسىز. بىراق، قۇداي ساقتاسىن، الماتى وڭىرىندە نە باسقا جەردە ءزىلزالا بولا قويسا، وتە اۋىر زارداپقا اكەلىپ سوعاتىنى ايدان انىق. ويتكەنى كەيىنگى كەزدە سالىنىپ جاتقان قۇرىلىستاردىڭ ساپاسىنا باقىلاۋ قويىلىپ جاتقان جوق.

ءشامىل حاكىموۆ، سەيسمولوگ، كسرو مينيسترلەر كەڭەسى سىيلىعىنىڭ يەگەرى (وزبەكستان):

- تاشكەنتتە 1966 جىلى جويقىن ءزىلزالا تىركەلدى. كەيىنگى جىلدارى بىرنەشە رەت ءالسىز دۇمپۋلەر تىركەلىپ تۇردى. ون جىل بۇرىن جەر سىلكىنىسىنىڭ قاۋىپتەرىن الدىن الا باسقارۋ جونىندەگى «راديۋس» حالىقارالىق جوباسى بويىنشا جۇمىستار اتقار­دىق. الماتىدا مۇنداي جوبا بيىل تۇڭعىش رەت قولعا الىندى. وقۋ-جاتتىعۋ شارالارى ءجۇرىپ جاتىر. بىراق تەك قانا جاتتىعۋ امالدارىمەن ءزىلزالا قاۋپىنەن ساقتانا المايمىز. ادامدى جەر سىلكىنىسىنىڭ ءوزى ەمەس، سوعان شىداس بەرمەيتىن عيماراتتار ولتىرەدى. سوندىقتان تابيعي اپاتتىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان جۇمىستاردىڭ باستىسى عيمارات اتاۋلىنىڭ سەيسميكالىق قاتەرلەرگە توزىمدىلىگىن ارتتىرۋ بولۋى ءتيىس. ەڭ الدىمەن، مەكتەپ، بالاباقشا، اۋرۋحانا سياقتى نىسانداردىڭ بەرىكتىگىن قامتاماسىز ەتۋ مەن تۇرعىنداردى ساۋاتتاندىرۋ قاجەت. قازاقستاندا بۇل ماسەلەگە كوڭىل بولىنبەي جاتىر دەۋگە بولمايدى. سىزدەردەگى سەيسمولوگيا ينستيتۋتى - ورتالىق ازياداعى تەڭدەسى جوق عىلىمي ورتالىق.

حاسەن قوجاحمەت، قوعام قايراتكەرى:

- جەر سىلكىنىسى - اللانىڭ ءىسى عوي، وعان رەنجۋگە بولمايدى. بىراق ەندى سونىمەن جۇمىس ىستەيتىن ارنايى مەكەمەلەر بار بولعاننان كەيىن، ولارعا بەلگىلى ءبىر دارەجەدە مۇمكىندىك بەرىلگەن سوڭ جۇمىستارىن ءتيىستى دەڭگەيدە اتقارماعان، تۇرعىندارعا الدىن الا ەسكەرتپەگەن مامانداردى، ارينە، جاۋاپقا تارتقان دۇرىس. بولجامدارىنىڭ ءمۇلت كەتكەنىنەن-اق ءبىزدىڭ سەيسمولوگتاردىڭ دارەجەسىنىڭ قانداي ەكەنىن بىلۋگە بولادى. حالىقتىڭ ولاردان ءتيىستى مالىمەتتەردى كادىمگىدەي تالاپ ەتۋى زاڭدى. الماتى قاۋىپتى ايماق قوي. جەر سىلكىنەتىنىن ەشكىم بولجاي الماي قالعان بولسا، بۇل - ماماندار مەن عىلىمي تەحنولوگيانىڭ السىزدىگى. ال اپاتتى الدىن الا ءدال بولجايتىن كەز قاشان تۋاتىنىن ءبىر قۇداي بىلەدى.

ساۋالنامانى جۇرگىزگەن  بولاتبەك مۇحتاروۆ

"الاش ايناسى" گازەتى 22 ماۋسىم 2009 جىل