Oqushylar endi onlayn sabaq oqymaydy. Búl turaly Bilim ministri Ashat Aymaghambetov aitty, keshe. Kóktemgi demalys ayaqtala bere, sabaqtyng barlyghyn onlayn ótkizemiz dep sheshken ministrlikting múrjasy qisayyp, múrshasy tausyldy.

Oqushylar onlayn oqymaydy

Ras, karantin kezinde oqushylardy oqshaulap, ýiden oqytu, «zoom» jýiesi arqyly onlayn oqytu – balalardy kýn sayyn kýsh alyp kele jatqan qauipti indetten qorghaudyng bir amaly edi. Sóitip, bir aptagha juyq dayyndyq jasap kórdi. Álgi «zoom-gha» oqushylardy da, oqytushylardy da, ata-analardy da otyrghyzdy. Bolmady. Tehnikalyq aqaular kóp boldy. Ata-analardyng deni әlgi jýiege qosyla almady. Al Qúday ondap, qosylghandarynyng ózi dauysy estilmey, bir-birining betine qarap otyrghannan ózge eshtene bitirgen joq. Búl qaladaghy jaghday. Al shalghay auyldarda internet degen atymen joq bolyp shyqty.

Sóitip, Qazaqstannyng bilim jýiesi komputerizasiyalanugha mýlde dayyn emes ekenin ministr moyyndady. Mine, óz sózi:

«Býkil eldi onlayn-striming arqyly qosu mýmkin emes ekenine kózimiz jetti. Internettegi sheshilmegen mәseleler barda onlayn sabaq ótkizu tiyimsiz. Kóp ata-ana internetke qosyla almady. Baylanys ýzilip ketti. Qazaqstandaghy internet 2,5 million balany onlayn oqytqangha qauqarsyz ekenin kórdik. Sondyqtan onlayn sabaq ótkizuding qajeti joq dep oilaymyz. Onlayn sabaq bolmaydy, onyng ornyna basqa mehanizmderdi paydalanamyz», - dedi Aymaghambetov.

141 milliard hәm internetsiz oqushy

Sonymen, ne úqtyq? Býkil Qazaqstannyng oqushylaryn onlayn oqytu ýshin әueli sol 2,5-3 million oqushy internetpen qamtyluy kerek. Al bizde internet qala jәne qala manyndaghy eldi-mekenderde bolghanymen, shalghay jatqan el-júrtta ol atymen joq. Osylaysha oqushylardy onlayn oqytu turaly bastama asyghystyq boldy. Oghan, әueli ministrlikting ózi dayyn bolmay shyqty. 2,5-3 millionday oqushy men 1 millionday múghalimdi bir mezette internetke otyrghyzu ýshin pedogogikalyq baza bolghanymen, tehnikalyq resurs joq. Demek, әlgi býkil mektepterdi komputermen jabdyqtap, quatty internetpen qamtyp jatyrmyz degen raport ta, Qazaqstandy adam sengisiz qarqynmen sifrlyq jýiege ótkizip jatyrmyz degen jútang esep te jalghan bop shyqty. Aytpaqshy, 2018-2022 jyldar aralyghynda osy «Sifrly Qazaqstan» degen mega jobagha budjetten 141 milliard tenge bólingen eken. Jeme-jemge kelgende bir synyptyng 30 oqushysy bir uaqta bir jýiege kire almady. Ony ministrding ózi de moyyndady. Osymen tәmam.

Qashyqtan oqytu 

Endi tar kezende tórt qabyrghagha qamalghan milliondaghan oqushyny qaytip oqytpaq kerek? Ministrlik «qashyqtan oqytu» degen taghy bir formatty úsyndy. Endi oqushylar onlayn emes, qashyqtan oqityn boldy. Búl degeniniz – oqushylar endi tapsyrmalardy poshta, teledidar, radio nemese internet arqyly alyp oqityn bolady. Yaghni, «Kýndelik», «Bilimlend», «Daryn onlayn» platformalary arqyly oqidy. Búlar interneti bar aimaqtar ýshin. Al interneti joq eldi-mekenderge oqu qúraldaryn «Qazposhta» jetkizbek. Beynesabaqtar «Balapan», «El arna», «Almaty» telearnalary arqyly kórsetiledi. Tipti, «Qazaq radiosynan» da sabaqtar jýredi. Al oqu jyly әdettegidey, 25 mamyrda biraq ayaqtalady.

Auyldaghy «eriktiler» - múghalimder

Al onday sabaqtyng sapasy qanday bolmaq? Onlayn oqu kezinde múghalim sabaq barysyn kózbe-kóz baqylaugha mýmkindik boldy. Al qashyqtan oqytqanda múghalimde onday mýmkindik bolmaydy. Búl birinshi mәsele deniz. Endi internetsiz shalghay aimaqtarda janaghy tapsyrmalardy oqushylargha kimder jetkizip beredi? «Qazposhta» ma? Álde «eriktiler» me? Alys auyldardaghy әrbir ýige tapsyrma tasyp jýretin poshtagerler bar ma? Al eriktiler atymen joq. Ol aitpasa da týsinikti. Ol jaqtyng eriktileri – múghalimder. Demek, múghalimder taghy da qosymsha júmysqa jegiledi degen sóz.

Týiindegende, aitpaghymyz koronavirus pen karantin eldegi bilim jýiesining barlyq olqylyghyn әshkerelep berdi, bizge.

Eski biylikting imidji hәm sansyz sammitter

Osy uaqytqa deyin Qazaqstannyng eski biyligi imidjdik jobalargha erekshe mәn berip keldi. Qaranyzshy, bizdegi biylik «EQYÚ» sammiytin de ótkizdi, «IYÚ» sammiytin de ótkizdi, «Aziyadaghy yqpaldastyq» sammiytin de ótkizdi, «Qysqy uniyversiada», «Qyzqy Aziyada» oyyndaryn da ótkizdi, «Álem dinbasylarynyn» siezin de ótkizdi, tipti «EKSPO» kórmesin de ótkizdi, jyl sayyn «AEF» foruymyn ótkizip keledi. Nesin súraysyz, osylardyng barlyghyn Astana men Almatygha jinap alyp, asqan pafospen aqyl aitty. Al shyntuaytyna kelgende múnyng barlyghy - bar bolghany pafos, daraqylyq hәm imidjdik jobalar ghana edi.

Endi mine, qytay virusy men qarjylyq qiyndyq qos býiirden qysqan tar kezenge tap bolghanda oqushylardy onlayn oqytugha qauqarsyz bolyp otyrmyz. Qashyqtan oqytamyz deydi. Oqushylardyng ýidi-ýilerine tapsyrmalar beremiz deydi. Aynalyp kelgende detekteytin taghy sol – múghalimder bolmasyna ministrlik te, ministr de kepil bola almaydy. Búl shyndyq!

Ózgergen qúndylyq

Ras, tartysatyn kez emes. Tar kezendemiz. Býgin PÁ jetekshisining orynbasary Mәulen Áshimbaev әleumettik jelide jazba jariyalap, «osy daghdarystan keyin medisina, bilim beru, sifrlandyru salalaryna basymdyq beriledi», dep sóilepti. Qosh, «eshten kesh jaqsy», degen.

Ne desek te, barshamyzgha betperde kiygizip, bas saulaghaugha mәjbýrlegen búl karantin biyliktegi biraz bylyqtyng betperdesin sheshti. Álsizdigin әshkereledi. Batpanday siresip, qoghamdyq ómirding ajyramastay bólshegine ainalyp ýlgergen bizdegi shekten tys burokratizmning kóldey kesirin kózimizge shúqyp túryp kórsetti. Endi osydan sabaq alsaq, kәne...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz