Almaty qalasynda joryq jyrshysy Qalniyaz jyraudyng «Er Qarmys» dastany jeke kitap bolyp jaryqqa shyqty. Kitaptyng túsaukeser rәsimi S. Demiyrel atyndaghy kolledj-liyseyinde ótti.

Ashyq aspan astynda ótken túsaukeser rәsimine qúrmetti qonaqtar, jergilikti әkimdik ókilderi men oqushylar qatysty.

Qalniyaz Shopyqúly qazirgi Manghystau oblysy, Beyneu audanyndaghy Sam mekeni aimaghynda dýniyege kelgen. Onyng jyrlary halyq taghdyry, eldi, jerdi qorghap, saqtau siyaqty óz dәuirining kókeykesti mәselesine arnalghan. Sonday jyrlarynyng biri – «Er Qarmys» jyry. Bir quanarlyghy, atalmysh jyr búghan deyin týrli jinaqtargha engenimen alghash ret jeke dara kitap etinde basylyp shyghypty. Dastan «SABU Productions» ortalyghynyng bastamasymen oqyrmandargha jol tartyp otyr. Kýlli oqyrmangha arnalghan tuyndyda Er Qarmys batyrdyng erligi, halqymyzdyng últ bolyp qalyptasu jolyndaghy tarihy sәtteri men jaujýrek erlerding otan aldyndaghy janqiyarlyq kezderi jan-jaqty bayandalady. «SABU Productions» jetekshisi Sandughash Taghabergenovanyng aituynsha, dastandy jas oqyrmannyng sanasyna shaqtap, kórkem surettermen bezendiru basty baghdar etinde ústalypty. Ol óz sózinde: «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda búrynghy tarihiymyzdan syr shertetin dastandy qazirgi jastargha layyqty etilgen. Er Qarmys batyr tarihta bolghan adam, ol jayynda kóptegen jyr jazylghan jәne onyng sýiegi Manghystau jerinde. Epostar bizge auyzsha jetkendikten, búl dastannyng birneshe týri bar eken. Alayda biz onyng týpnúsqasyn taba bildik. Kitapty shygharmas búryn ony eki jylday zerttedik. Sonda manghystaulyq qalamger Svetqaly Núrjan osy núsqanyng ózgeriske úshyramay jetkenin aitty», – deydi. Al, kitaptyng jaryq kóruine «BankSentrKrediyt» AQ demeushilik jasapty. Bankting basqarma tóraghasynyng orynbasary Ruslan Vladimirov «búl kitap balalardyng namysty bolyp ósuine septigin tiygizedi» degen oiyn aita túryp kópshilikting aldynda: «Er Qarmys» – batyrlyq pen adaldyq turaly dastan. Ony oqyghan balalardyng patriottyq sezimi artyp, namysty bolyp ósedi degen ýmittemin. Aldaghy uaqytta balalardyng qarjylyq sauattylyghyn arttyratyn dýniyelerdi kóptep shygharsaq degen oiymyz bar, – dep, kitaptyng jas úrpaq ýshin manyzdylyghyna toqtaldy.

«Er Qarmys» kitaby 10 myng danamen taralyp otyr. Batyr babamyzdyng túlghalyq kelbetin asha týsu maqsatynda týrli izdenister jasalghan. Kitapty paraqtay otyryp sharany úiymdastyrushylardyng enbegi tekke ketpegenin týisinesin. Biraq, Sandughash Taghabergenova ony úiymdastyru, bir izge týsiru onaygha týspegenin jetkizdi. Sol sebepti ol: «Dastan bolghandyqtan ondaghy batyrlardyng túlghasyn asha bilu kerek boldy. Olar qanday kiyim kiygeni, tipten qanday qaru ústaghanyna deyin bilikti mamandarmen aqyldasa otyryp suretterin saldyq. Suretter 3D formatta, balalardy tartatynday qanyq týspen salyndy. Qazir biz osy dastan jelisi boyynsha qysqa metrajdy mulitfilimdi de týsire bastadyq. Yaghny kitappen qosa diskide onyng mulitfilimi qatar jýretin bolady. Múnyng barlyghy jas órenderimizge óz tarihiymyzdy, óz qúndylyqtarymyzdy keninen nasihattap, siniru ýshin qajet», – deydi. Týrli-týsti surettermen bezendirilgen kitap әsirese balalar ýshin óte qyzghylyqty dep aitugha bolady. Sebebi, dastandaghy týrli oqigha jelileri әdemi surettermen sheber astastyrylghan. Búl baghytta ter tókken suretshi Quanysh Rahimovtyng aituynsha, suretti salmas búryn aldymen jyrdy tolyq oqyp, ony jete týsinu qajet kerek eken. Sondyqtan iske kirispes aldynda dastandy jata jastanyp oqyghan ol: «Kitapty birneshe ret oqyp shyqtym. Suretterding keybir túsyn jazushy, tarihshylarmen aqyldasa otyryp saldym. Bastysy batyrdyng kelbetin, túlghasyn bere biluim kerek boldy. Kitapty oqu barysynda ata-әjelerimiz aityp otyratyn batyrlar jayyndaghy anyz, әngimeler eske týsti. Suretterdi salugha 5-6 aiday uaqyt ketti», – dep shygharmashylyq barysymen bólisti.

Kitaptyng tanystyrylymy barysynda oqushylargha «BankSentrKrediyt» AQ  atynan arnayy syilyqtar men «Er Qarmys» kitaby tartu etildi. Al, túsaukeserde kósilip sóz sóilegen arqaly aqyn Svetqaly Núrjan jinalghandargha «Er Qarmys» dastany jóninde jan-jaqty maghlúmat berip, arghy-bergi tarihtan qozghap, jyrdyng qúndylyghy jóninde tamasha derekter keltirdi. Qalamger әngime arasynda: «Er Qarmys Bekbolatúly 18 ghasyrdaghy almaghayyp zamanda ómir sýrgen. Mening esebimde 1720 jyldary ómirge kelgen. Ol kisi er jetkende bizding el Jem boyynan Manghystaugha enkeygen kezi eken. Sol kezde Resey imperiyasy tamyryn kenge jayyp, ontýstikke qaray ótpek bolyp әreket jasap jatqan. Myna jaqta Hiuagha qaraghan týrikpender bar. Mine, osynyng arasynda qiyan-keski shayqastar boldy. Sonday shayqastyng biri osy jyrda Ystybay Sary dep atalady. Dastanda onyng 75 jasynda jaumen aiqasqany aitylady. Batyr qartayyp ýide jatqanda shayqasta ólsem dep tilegen. Keyin jau shapty degende qolyna nayzasyn alyp jaugha úmtylghan», – dep, shynayy tarihy derekterdi tizbeledi.

Bir sózben aitqanda, últtyng úlylyghy, babalardyng erligi turaly әngime qozghalatyn «Er Qarmys» jyrynyng qayta janghyryp, qayta týleui, oqyrmannyng sanasyna layyqtalyp kórkem bezendirilui el ruhaniyatyndaghy eleuli oqigha. Óitkeni, ótkenimizdi elep, sony jas úrpaqqa pash etkenimizde ghana irgeli elge ainalamyz. Múnday oidy kitaptyng túsaukeserine jinalghan barsha qauym qúptady.