Almatynyng әidik bolghan «baraholkasyndaghy» «Rahat» bazaryna qatysty dau әli basylmay túr. Biyl nauryz aiynyng basynda BAQ pen әleumettik jelide: «Almatyda 250-ge tarta kәsipker júmystarynan aiyrylyp qaluy mýmkin», degen aqparat jariya boldy. Onda Almatydaghy «Rahat» bazarynyng jer uchaskesi ózge kompaniyanyng qolyna ótip ketkeni turaly aitylghan.

«Jerdi jalgha alghan jana kompaniya eski bazardy sýrip tastap, ornyna jihaz fabrikasyn salmaq», degen saudagerler narazylyqtaryn bildirip, mitingke shyqqan. Búl qoghamda qyzu talqy boldy.

«Rahat» bazarynyng jabyluyna qarsy kәsipkerlerding aituynsha, «TKM» kompaniyasy bazar aumaghyn jiyrma jyldan astam uaqyt boyy jalgha alyp kelgen. Al 2018 jyly jergilikti atqaru organy (Almaty qalalyq әkimdigi) jer «zirattyng sanitarlyq qorghau aimaghynda ornalasqanyn» sebep etip, jalgha alu merzimin úzartpaghan.

Bir qyzyghy, jerding paydalanu maqsaty ózgertilmesten, bir ay uaqyt ishinde dәl sol jerdi ózge kompaniyagha - «Almaty CPS» JShS-gha jihaz fabrikasyn salu ýshin 5 jylgha jalgha beru turaly sheshim shygharghan. Osyghan narazy bolghan saudagerler jerding «Almaty CPS-ke» beriluining artynda mýddeli toptar túruy mýmkin», dep boljaytyndaryn bildirgen.

Atalghan fabirkany salu turaly qaulygha Almaty qalasynyng búrynghy әkimi, qazir «Núr Otan» partiyasy tóraghasynyng orynbasary Bauyrjan Baybek qol qoyghan. Al «Azattyq radiosy» fabrika salushy kompaniyagha iyelik etken adam Bauyrjan Baybekting әkesi Qydyrghaly Baybekpen seriktes bolghanyn anyqtap jazghan.

Al jerdi jalgha alghan jana kompaniya - «Almaty CPS» JShS búl oryngha әleumettik baghyttalghan ekologiyalyq fibrika saludy josparlap otyrghandaryn aitady. Olardyng investjobasynyng jalpy qúny 3 mlrd tenge dep josparlanypty. «490 jana júmys ornyn ashyp, jyl sayyn budjetke 55 mln tenge salyq tóleytin bolamyz» degen kompaniya ókili Núrbek Bekbau myrza «Rahat» bazarynyng saudagerlerin qayta oqytyp, sauda paviliondaryn úsynatyndaryn aitqan.

Al juyrda Almaty qalalyq әkimdigi men «Atameken» kәsipkerler palatasy Almatyda eki tarap ókilderin qatar shaqyryp, jiyn ótkizipti. Biz atalghan jiynda aitylghan aqparattar men sóz jarys, pikir talasqa bir sholu jasaghandy jón kórdik.

Onda qalalyq әkimdik atalghan jer dauyna qatysty sot prosessi jýrip jatqandyqtan, «Almaty CPS» kompaniyasyna qaladaghy industrialdy aimaqtan jer beru turaly úsynys aitqan. Alayda, «Almaty CPS» búl úsynystan bas tartyp, óz jobalary ýshin dәl janaghy «Rahat» bazarynyng aumaghy tiyimdi ekenin aitqan. Endi ret-retimen jazayyq...

Aldymen Almaty qalasy kәsipkerler palatasynyng diyrektory Aytuar Qoshmambetov jiynnyng maqsaty «Rahat» bazaryndaghy jer telimderine qatysty tuyndaghan dauly mәseleni sheshuding joldaryn qarastyru, әkimdik tarapynan aliternativti úsynys bildiru jәne eki tarapty tyndau ekenin aityp, sóz bastaghan.

Al Almaty qalasy kәsipkerlik jәne investisiya basqarmasynyng basshysy Erkebúlan Orazaliyn: «Bazardaghy jaghday dәl qazir óte ushyghyp túrghany eshkimge jasyryn emes. Áleumettik jaghy bar, saudagerler bar, daghdarys bar... Sondyqtan, biz óz tarapymyzdan aliternativti jer uchaskesin beruge dayynbyz. Sonyng ishinde industrialdy aimaqtan jer beruge dayynbyz. Mening týsingenim, sizderding investjobalarynyz bayau óndiris sehynyng qúrylysy. Atalghan baghyttaghy iskerlik industrialdy aimaq talaptaryna say keledi. Sondyqtan, qazir ózge de jobalar júmys jasap jatqan sol industrialdy aimaqta bir jyl ishinde júmystarynyzdy jýrgizudi bastaghandarynyz dúrys, logikagha say dep esepteymiz. Eger sizderding jospar-maqsattarynyz salmaqty bolsa, bólinetin jer telimin úlghaytu jaghyn da qarastyrugha bolady», - deydi.

Búghan «Almaty CPS» kompaniyasynyng ókili Núrbek Bekbau: «Biz Almatynyng «Rahat» bazarynyng aumaghyn tandadyq, 2018 jyly. Bizge «promzona» nemese qalanyng syrty mýldem ynghaysyz. Nege? Óitkeni, bizdiki jay ghana beton nemese temir armatura shygharatyn zauyt emes. «Promzonagha» shygharyp jiberetin óndiris týri emes. Keshendi óndiris týri. Bizdiki - jihaz fabrikasy. Óz shygharghan ónimimizdi sol arada satamyz. 100-ge juyq jihaz týrlerin jasaymyz. Jәne olardy satatyn birinshi qabatta sauda paviliondary bar. Bizge sol ynghayly.  

Ekinshiden, bizding kompaniya biznesting әleumettik jauapkershiligin týsinetin, әleumettik baghyttalghan kompaniya.  Bizde aldaghy uaqytta 490 adam júmys isteytin bolady. Al «promzonagha» jiberetin bolsanyzdar, ol jaqtan avtobustar qatynay bermeydi. Biz qalanyng jarty myngha juyq adamyn qinap qoyghaly otyrmyz. 

Mәsele bizde saudagerlerge baylanysty tuyndap jatyr ghoy. Miting boldy, barshamyzgha belgili. Dúrys emes nәrse. Eshqanday әkimshilikten rúqsat súralmay jasalghan miting. Týsinemiz, uayymdap otyrghanyn. Biz әleumetke baghyttalghan joba bolghandyqtan, sol bazarda júmys istep otyrghan 250 saudagerge baylanysty, óz jobamyzdy azdap ózgertemiz. Bizding jobada eki qabatty jihaz fabrikasy ghoy. Sonyng birinshi qabatyn tolyq, sol 250 saudager syyatynday sauda paviliondaryna ainaldyru josparymyzda bar», - deydi.

Osy jerde «Almaty CPS» kompaniyasynyng ókili men Almaty әkimdigi ókilining arasynda az-kem sóztalas bolghan, qaranyz:

Orazaliyn:

- Sizge súraq. «500-ge juyq adamgha júmys tauyp beremiz» deysiz. Qazir sizderding bir jerde istep túrghan zauyttarynyz, júmysshylarynyz bar ma?

Bekbau:

- Dәl qazir búl joba ghoy...

Orazaliyn:

- Joq, jobadan basqa bir jerde naqty istep túrghan basqa zauyttarynyz bar ma?

Bekbau:

- Basqa, qazir... múny zangerlerimiz aitsyn, ary qaray... Bólek toqtalayyq, búl mәselege. Búdan bólek birneshe dýniyeler bar. Ony arnayy tarqatyp, týsindiremiz...

Orazaliyn:

- Qazir maghan jauap bere alasyz ba, qanday baghyttarda, ne istep jatqandarynyzdy? Bizge týsinikti boluy ýshin... Eger sizderding kompaniya búl salada 10-20 jyldyq jetistikteri bar, qalyptasqan, ózining tәjirbiyesi bar, júmysshylary bar nemese bir kontraktileri bar desenizder, onda bir mәsele....

Jalpy sizderge týsindire keteyin, ayaghynda osy jerde otyrghan biz sheshim qabylday almaymyz. Sheshim qabyldaytyn sot. Men sizderge ashyghyn aityp otyrmyn. Investisiya komiyteti tarapynan hat keldi. Erteng ol sotta eskeriletin bolady. Biz osy jaydy da eskere otyryp, sizdermen birge basqa mýmkindikterdi de qarastyrugha dayynbyz.

Biraq, naqty sizderding mәselede sheshimdi sot qabyldaydy. Biz sotqa yqpal ete almaymyz. Sizderding investisiyalyq jobalarynyzgha kelisip, jer bergen jauapty atqarushy organ retinde sot sheshimi bizge de әkimshilik jauapkershilik jýkteydi.

Bekbau:

- Men basshylyq tarapynan tolyq aqparat ala alamyn. Al dәl qazir osy jobany endi jýzege asyrghaly otyr.

Orazaliyn:

- Jaqsy...

Osy ýsh taraptyng kezdesuinde sóz alghan «Rahat» bazary (TKM kompaniyasy) zangeri Jәmila Tólenova: «3 jyldan beri, ay sayyn týrli instansiyagha hat jazyp, sotqa jýginip kelgendegi, osy mәselening sudyng betine qalqyp shyqqanyna quanyp otyrmyn. «Tamshy tas tesedi», deydi. Ózining shegine jeter uaqyt kelgen bolar. Ras, qazirgi tuyndap otyrghan dau - jergilikti atqarushy organdardyng salghyrttyghynan, tegis jerde tuyndap otyrghan dau. «Almaty CPS-ke» qoyar bizding talap-aryzymyz joq, bizding aramyzda dau joq.

Biraq, ol daudy «Almaty CPS», mynau otyrghan Núrbek Bekbau myrza órshitip jiberdi. Sizdi qarap otyrsam, «Almaty CPS» JShS diyrektorynyng orynbasary deydi. Siz aryzdanushy organ atynan kelip otyryp, qazir Almatyny «qashpaghan siyrdyng uyzyna qaryq qylamyn», dep otyrsyz.

Siz myna «jinaluymyzgha basty sebep bolyp otyrghan miting», dep otyrsyz. «Miting zansyz ótti», - dediniz. Sizding oghan bagha beretin qúzyrynyz joq. Auyzdan shyqqan әr sózdi bayqap sóileu kerek. Aytylghan sóz atylghan oqpen ten. Áleumettik jelide ózinizge piar jasaymyn dep, qazir júmys istep otyrghan 300-ge juyq kәsipkerdi ashyndyryp otyrsyz. Osy daudyng basy-qasynda jýrgen mening ishimdegi búrqanysty qazir emosiyamen jetkizgim kelmeydi.

Biz әkimdikke eskertuimizdi berdik! Besinshisine kelisim aldyq. Almaty qalasy әkimining 2 marttaghy qaulysy boyynsha, bizge 10 martta beybit sheru ótkizuge rúqsat bergen.

Ekinshiden, jergilikti atqaru organdarynyng salghyrttyghynan oryn alyp otyrghan dau dedim. Bizge «2018 jyly jer telimin jalgha alushylargha úzartugha bolmaydy», dep Ismailovtyng qolymen qaghaz berilgen. Jerding qayda túrghany, maqsaty, eshtene ózgergen joq. Búl 2018 jyly 27 sәuirde berilgen jauap. Jer komissiyasynyng otyrysy 24 sәuirde ótti. 3 kýnnen son, bizge qatysty negizsiz qorytyndy oryn aldy.

Al endi «Almaty CPS-te» sol jerding funksionaldy baghyty ózgergen joq. Biraq: «Jihaz fabrikasyn paydalanu ýshin jәne qyzmet kórsetu ýshin qala qúrylysynyng maqsatyn iygeruge jer beruge bolady», - deydi. Biz osy mәsele boyynsha sottasyp jatyrmyz. Sottaghy eki tarap – biz jәne jergilikti atqaru organy.

Mynau әleumettik jelidegi qol jetimdi aqparat. «TKM» JShS 2015 jyldan beri Ýkimetke qúighan salyq mólsheri – 38 million 873 myng 494 tengeni qúraydy. Onyng ishinde, sottasyp jýrgen 2018-2019 jyldary qúighan aqshalardyng ózi millionnan asyp otyr.

«Almaty CPS» 2015 jyly 23 qazanda qúrylghan seriktestik. Osy kýnge deyin qúighan salyq mólsheri – 638 myng 68 tenge. Búl jer salyghy negizinen. Al basqa kórsetkishteriing barlyghy - nól. Demek,  olar júmys istemeytin oryn.

«Zirattyng sanitarlyq qorghau aimaghyn» qayda jeberemiz? «Ózenning su qorghau aimaghyn» qayda jiberemiz? Jihaz fabrikasyn salghanda ziratty bir jaqqa kóshirip tastaymyz ba? Sol kýiinde qalady. Óitkeni bas jospar әli bekitilgen joq. Normativti aktiler shyqqan joq.

«Áleumettik jobada júmysshylardyng jaghdayyn jasap otyramyz», deysiz. 490 adamnyng júmysyn, olardyng әleumettik jaghdayyn moyyngha alu – memleket ýshin de óte jauapty is bolyp túrghanda sizding jauapkershilikti moynynyzgha alyp otyrghan batyldyghynyzgha tang qalamyn. Qarasam, 94 myng 160 tenge salyq qaryzdarynyz tóley almay otyryp, qalay osynshama adamdy qamtimyn dep aitasyzdar?

Qazir «Rahat» bazarynda júmys istep otyrghan 300-ge juyq kәsipkerding barlyghy әleumettik top. Ózderin-ózderi júmyspen qamtyp, otbasyn asyrap, sonymen qosa, óz júmystaryn zandy bekitip, Ýkimetke tiyisti salyghyn tólep otyrghan kәsipkerler. Sizder sekildi biz de Ýkimetting aldynda  qúqyghymyz ten.

Basa nazar audaryp ketetin jayt – sizder «investisiyalyq joba» dep otyrsyzdar. Búl joba sotta qalay qalqyp shyqty, soghan qol qoyghan kisiler, sheneunikter, búlardyng barlyghynyng basynda tek qana әkimshilik jauapkershilik emes, qylmystyq jauapkershilikke tartylatyn ýlken salmaq jatyr. Óitkeni, birde-bir zanda jobany mynaday jolmen «investisiyalyq» dep tanyp, bekitu turaly norma joq.

Bazardyng ózi әleumettik orta. Ol – әleumettik daudyng oshaghy. Ondaghylar lap etip janyp ketetin toptyng birine jatady. Biz sol jerdegi daudy әri qaray órshitpes ýshin, óz erkimizben mitingten bas tarttyq. Bizding janayqayymyzdyng memorgannyng qúlaghyna jetkenine quanyp otyrmyn», - deydi.

Atalghan jiyngha qatysqan memlekettik satyp alu basqarmasynyng ókili «TKM» kompaniyasy tarapynan salyq tóleuge qatysty zang búzushylyqtar tirkelmegenin rastap sóilegen.

Jәmila Tólenova:

- Bizdi shamdandyratyny - 2019 jyldyng sәuir aiynda biz aryzymyzben birge eskizdik jobamyzdy Almaty qalalyq әkimdigine tapsyrghan bolatynbyz. Biz de bazarlardy modernizasiyalau jobasyna qatysatynymyzdy, ondaghy qyzmetkerlerding barlyghyna júmys oryndaryn berip, odan bólek 2 óndiris ornyn ashatyn bop josparlaghanbyz. 2019 jyldyng sәuirinde bizding jobamyzdy qaraugha alghan әkimdikting jauaby әri qaray mýldem joq boldy. Sonynda bilgenimiz, 30 mamyrda ol jer «Almaty CPS-qa» berilipti. Ony «Almaty CPS-tyn» alghanyn biz 2019 jyldyng jeltoqsan aiynda ghana bilip otyrmyz.

Jer kodeksining normalaryna sәikes, ol jerde bizding «artyqshylyq qúqyghymyz» bar. Óitkeni osy paydalanyp kelgen uaqytta bizding tarapymyzdan zang búzushylyq oqighalary oryn alghan joq. Sondyqtan, bizding «artyqshylyq qúqyghymyz» joyylghan joq. Ony eshkim ózgerte almaydy.  Bizding «artyqshylyq qúqyghymyz» bar ekeni Jogharghy sottyng qaulysynda 2019 jyldyng sәuir aiyndaghy qaulysynda da kórsetilgen.

Týiin. «Rahat» bazarynyng jerine «talasqan» astanalyq kompaniyagha Almaty qalasynyng әkimdigi industarialdy aimaqtan jer beruge dayyn. Alayda jihaz fabrikasyn salamyz degen astanalyq kompaniya Almatynyng industrialdy aimaghyna barudan bas tartyp otyr. Almaty әkimdigi ótkizgen jiynda astanalyq kompaniyanyng memleketke 94 myng tengege juyq bereshegi bar ekeni de belgili bolghan.

Aldaghy aptada eki kompaniyanyng arasynda sot bastalady. Bir qyzyghy eki jylgha sozylghan is qújattaryn búryn astanalyq kompaniyagha sheshim shygharyp bergen sudiya G. Kazymbetova qayta ózi almaq. Búl turaly «Rahat» bazarynyng zangeri Jәmila Tólenova ózining «Facebook-taghy» resmy paraqshasynda 11 sәuir kýni QR Jogharghy sotynyng tóraghasy Jaqyp Asanovtyng atyna jazylghan bazar saudagerlerining ýshbu aryzyn jariyalapty. Kәsipkerler búrynghy sudiyanyng isti ózine qayta aluy -sotta әdiletsiz sheshim shyghady degendi bildiredi dep sanaydy.

Ka Myrza

Abai.kz