Qazaqstan Tәuelsizdigining 30 jyldyghyn alaqaylatyp aityp-aq, jatyrmyz. Kenesten kórgen qorlyghymyzdy jyrday ghyp, eniregende etegimizdegi jasqa keme jýzdiremiz! Jahandanu degen jalmauyz jelkemizde tónip túr. Reseyding memlekettik dumasynyng deputattary әlsin-әlsin «qazaq degen el bolmaghan, olarda jer de joq» dep donyzaybat shegip qoyady. Qúlaghymyzdy qaghyp tastap, algha shúlghy basyp jýrgen bolamyz.

IYә, ras Tәuelsizdikke 30 jyl! Qazaq botasynda kórmegenin atasynda kórip, bolyp-tolghanday toqmeyil kónilmen, quanyshqa mәimildegen sezimmen kekirik ata pandanamyz. Arqagha Aqorda túrghyzdyq, tamasha, Altynordanyng zandy jalghasy – Qazaq eli jasay bersin! Sol qazaq elining jýregi – Núr-Súltan qalasynyng Bilim basqarmasyna qarasty dәl qazirgi tanda 36 qazaq mektebi, 53 aralas mektep, 18 taza orys tilinde bilim beretin mektep bar. Aralas mektepterde oqityn balalardy avtomatty týrde orys mektebining týlekteri dep sanaugha bolady. Al endi aralas mektepter qalanyng qaq ortasynda, janadan salynghan, jaghdaylary óte jaqsy ghimarattarda ornalasqan. Taza qazaq mektepterining kóbi shetpúshpaqtaghan, qalanyng ana sheti, myna sheti, iytólgen mekenderde ghana ashylghan. Yaghni, arzan pәter jaldaghan, bazar jaghalaghan jarly-jaqybaylar men әr oblystan kóship kelip, әli búl qalagha sinisti bola almaghandardyng mekeni. Aralas mektepter qalanyng eng kórikti jerlerinde, bay-baghlandardyn, basshy, qosshy, sheneunikterding may kekirip jatqan sýiikti aumaqtarynda ornalasqan. Olardyng balalary aralas ne orys mektepterinde oqidy. Sebebi, memleket sayasatynyng astaryn da, býgingi baghyt-baghdaryn da kórip, sezip otyrghan jana qazaqtar balalaryn oryssha oqytady. Óitkeni qazaq tilining bolashaghyna ata-analary da senbeydi! Al bizding memleketting «mәsining qonyshyn kesip kebis qylghan» qojanasyr sayasatyn qaranyz! Qalalyq bilim basqarmasynyng bir sharuasyna Bilim jәne ghylym ministrligi aralasa almaydy! Ákimdik – jarty patshalyq! Ol az deseniz, qalanyng bilim basqarmasyna qaramaytyn Nazarbaev ziyatkerlik mektepteri, jekemenshik mektepter qazaq tilining kósegesin kógertip otyr dey alasyz ba?! Osy jaqynda ghana Núr-Súltannyng qaq ortasynda ashylghan 89, 91-shy mektepterdi qala әkimi Altay Kólginov ashty, olar da aralas! 92-shi mektepti aralas jasamaq. Altay myrza, qazaq memleketining bolashaghyna balta shappau kerek jәne ol balta Bolashaqpen oqyp kelgen azamattyng qolymen shabylmauy kerek! Keshegi joq degende Qaraótkelde orystyng qamalyn qiratqan Kenesarynyng aruaghynan úyalu kerek qoy?! Preziydentimiz Qasym-Jomart Kemelúly songhy kezderdegi súhbattarynda, maqalalarynda qazaq tilining mәrtebesin kóteru kerek degendi aituday-aq aityp, jazuday-aq jazyp keledi. Myna qaladaghy bilimning ara salmaghyn kórip-bilip otyrghan әr adam Qazaq tilining bolashaghyn qalay elestetetinin men bilmeymin. Qazaqstannan orys bastatqan ózge últtar kóship jatqany qayda, nege sany azaymaytyn oryssha jәne aralas mektepter?! Ata-analarda jalghyz maqsat – aqsha tabu, ólmesting kýni. Kýnin әreng kórip otyrghan adam balasyn irgesindegi orys nemese aralas mektepke bermegende qaytedi?! Memleketting iydeologiyasy әdiram qalghan zaman bolyp túr! Árkim óz otyrghan júmsaq kreslosyna ghana myghym. Bir mektepti taza qazaqsha jasayyn dese «eki adam oryssha jasamadyn» dep shu kóteredi eken dep, shuymyzdy sýiretip, basymyzdy shúlghyp, aralas jasay salghanda qúda da, qúdaghy da tynysh! Soghan mәzbiz, mektepti qatyryp salyp, ashyp jatyrmyz, mazmúnynda, kelesheginde sharuamyz joq, «sen tiymeseng men tiymen badyraqkóz» sayasatkerlermiz!

Qúrmetti qalamgerler, aqyn-jazushylar! Basqa sayasatqa aralaspadyq, sózimizding eshkimge keregi joq. Myna jerde ash jatsanyz da, aurushang bolsanyz da, bir bas kóterip mәu deytin kezimiz keldi. Erteng qazaqsha jazghan shygharmamyzdy kim oqidy, kimge kerek?! Elordasyndaghy mektepte oqityn ertengi úrpaqtyng aldynda basymyz tómen salbyrap qalmasyn! Qazaqstan Jazushylar odaghy deytin qoghamdyq úiymdy tyndap jatqan memleket joq! Sebebi Qazaqstandaghy 22 myng itting de, bitting de qúqyghyn qorghaytyn qoghamdyq úiymdardyng qatarynda ghanamyz! Sondyqtan әrqaysynyz bolmaghanda qazaq mektepterining bolashaghyna alandap dabyl qaghynyzdar, erteng kesh bolady! Estiytin bir qúlaq tabylyp qalar...

Sonsha kóp oryssha jәne aralas mektepterde biz býgin qay memleketting bolashaghyn oqytyp jatyrmyz. 30 jylda jýielenbegen, birizge týspegen neghylghan Memlekettik iydeologiya?! Núr-Súltan bolashaqta kimderding qalasy bolmaq?! Oilan, qazaq, oilan shendiler!

Dәuletkerey Kәpúly,

Aqyn, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri. Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng iyegeri. Daryn Memlekettik jastar syilyghynyn  laureaty. Qazaqstan Jazushylar odaghy Núr-Súltan qalalyq filialynyng tóraghasy

Abai.kz