Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2788 0 pikir 8 Shilde, 2009 saghat 08:51

Shalqar Esten. Ghasyr sanlaghy - úshatyn Djordan

Osydan 23 jyl búryn әlem júrtshylyghy jana basketbol júldyzynyng ghajayyp ónerine qol soqty. Búl Los-Andjeleste olimpiada oiyndary ótken 1984 jyl edi. 22 jasar Maykl bapkerler kenesi tandap alghan 36 ýmitkerding arasynan jarqyray kórinip, AQSh-tyng últtyq qúramasynyng qatarynan oiyp túryp oryn aldy. Azuly elding bas komandasyn osy olimpiadada Djordan men Patrik Yuing kezek-kezek kapitan retinde algha sýirep otyrdy. Óz jerinde ótken dýbirli jarysty asa sәtti ayaqtaghan AQSh basketbol qúramasy altyn jýldeni jenip alsa, osy újymnyng sapyndaghy eng nәtiyjeli oiynshy Maykl Djordan olimpiadlyq turnirding ýzdik basketbolshysy bolyp tanyldy. Qalyng eldi Djordannyng alandaghy sekirui tang qaldyrdy. Ol beyne bir qanatty qús siyaqty әuede qalyqtaytyn.

Osydan 23 jyl búryn әlem júrtshylyghy jana basketbol júldyzynyng ghajayyp ónerine qol soqty. Búl Los-Andjeleste olimpiada oiyndary ótken 1984 jyl edi. 22 jasar Maykl bapkerler kenesi tandap alghan 36 ýmitkerding arasynan jarqyray kórinip, AQSh-tyng últtyq qúramasynyng qatarynan oiyp túryp oryn aldy. Azuly elding bas komandasyn osy olimpiadada Djordan men Patrik Yuing kezek-kezek kapitan retinde algha sýirep otyrdy. Óz jerinde ótken dýbirli jarysty asa sәtti ayaqtaghan AQSh basketbol qúramasy altyn jýldeni jenip alsa, osy újymnyng sapyndaghy eng nәtiyjeli oiynshy Maykl Djordan olimpiadlyq turnirding ýzdik basketbolshysy bolyp tanyldy. Qalyng eldi Djordannyng alandaghy sekirui tang qaldyrdy. Ol beyne bir qanatty qús siyaqty әuede qalyqtaytyn.
Maykl 1962 jyly Bruklinde ómirge keledi. Biraq kóp úzamay onyng otbasy Soltýstik Karolina shtatyna qarasty shaghyn qala Uilmingtongha qonys audarady. Balalyq shaghy turaly danqty basketbolshy bylay dep oy terbeydi: «Bes jasymda men alghash ret basketbol oiynyna kuә bolyp, ÚBL - daghy (NBA) kәsipqoylar siyaqty dopty shyghyrshyqqa ýstinen salugha qatty qúmarttym. Men segizinshi synypta oqyp jýrgenimde, ol kezde boyymnyng úzyndyghy nebәri 173 sm. bolatyn túnghysh ret dopty shyghyrshyqqa tóbesinen engizdim. Búghan deyingi jattyghulardyng birde-bireuinde dәl búlaysha biyikke sekirip kórgen emes edim. Al sol jolghy oiynda ózime-ózim sene almadym, qanat bitkendey tym biyikke kóterilip, dopty shyghyrshyqqa atyp úrdym. Auyr enbek, óz mýmkindigime degen senimdilik jәne ózimdi kýnnen kýnge kóbirek júmys isteuge beyimdey biluding arqasynda men armanymdaghy basketbolshygha ainala aldym».
Shynymen de Maykl Djordan tek ózining qiyalyndaghy emes, sonday-aq basketbol dobyn qolyna alghan san myndaghan sportshy armandaghan úly basketbolshygha ainaldy. Milliondaghan jankýierding jýregin jaulaghan ol tek Amerikanyng emes kýlli әlem basketbolynyng shoq júldyzy retinde tanyldy.
Maykldyng anasy da úlynyng balalyq shaghynan-aq danqty basketbolshy bolugha talpynghanyn rastaydy: «Ol shamamen 11-12 jasynda ózining qaytkende de olimpiadagha qatysatyndyghyn aityp uәde berdi. Armany 1984 jyly oryndaldy, Maykl bar bolghany 22 jasta edi».
Danqty úlyn әkesi Djeyms te maqtan tútady: «Ol ózining tughan aghasy Larriymen ýnemi birge bir basketbol oinaytyn. Áriyne ózinen tórt jas kishi inisin Larry útyp ketetin. Biraq jyl ótken sayyn Maykl esep airmasyn aitarlyqtay qysqartyp otyrdy. Al on beske tolghan shaghynda ol ózining aghasyn úta bastady».
Maykldyng ata-anasy turaly sóz qozghaghanda, onyng anasyna tartqandyghyn aita ketken abzal. Óitkeni Djordandar túqymynda boyshang adamdar әste bolghan emes. Olardyng eng úzyn degenining ózi 183 santiymetrden aspaghan kórinedi. Sonday-aq Maykldyng ózi de boyynyng úzyn boluy ýshin ayanbay ter tógip, osy maqsatqa arnalghan jattyghulardy ýzbey jasap otyrghan. Kim biledi, sonyng arqasy bolar 18 -den 19- gha qaraghan jyly onyng boyy 12,5 santiymetrge bir-aq sekirip, 198 -ge jetedi.
Onyng mektep qabyrghasyndaghy jattyqtyrushysy Fred Linch bylay ótkendi bylaysha eske alady: «Maykl 9- synypta oqyp jýrgeninde boyynyng úzyndyghy 183 sm. boldy. Sol kezding ózinde ol alangha mektepting negizgi qúramynda shyqqysy keletin. Biraq ol sol tústa joghary synyp oqushylary әkeletindey nәtiyjege qol jetkize almaytyn-dy. Áytse de Maykl ózining tabandylyghynyng arqasynda bir jylgha jeter-jetpes uaqyttyng ishinde negizgi qúramnan komandanyng beldi oiynshysy retinde oryn aldy. Al 11-12- synyptarda oqyp jýrgen shaghynda ol tek mektebimizding emes, sonday-aq býkil Soltýstik karolina shtatynyng ýzdik oiynshysy bolyp tabyldy. Al keyinirek AQSh oqushylary arasyndaghy ýzdik on basketbolshynyng qatarynda Maykldyng da esimi ataldy».
Mektepti bitirisimen Maykl basketbol baghdarlamasyna jete kónil bólingen Soltýstik Karolina uniyversiytetinde oqugha sheshim qabyldaydy. Onyng myqty basketbolshy retinde qalyptasyp, ýlken jetistikterge jetuine osy bilim ordasynyng kóp kómegi tiydi deuge tolyq negiz bar. Búl jerde de Maykl ýshin oqudan góri ózining sýiikti oiyny basketbol manyzdyraq bolghany jasyryn emes. Degenmen ol uniyversiytetting negizgi qúramyna birden alyna qoymady.Múndaghy bapkerler nazaryn ózine audartu ýshin taghy da biraz ter tóguine tura keldi. Aqyry 1982 jyly joghary oqu oryndary arasyndaghy turnirde ol kópshilikti moyyndatty. Djordjtaun uniyversiytetimen finaldyq kezdesude bәsekege týsken Soltýstik Karolina uniyversiyteti jiyrma jasar, birinshi kurstyng studenti Maykl Djordan salghan sheshushi goldyng kómegimen jeniske jetti. Osy oqu ordasynyng qabyrghasynda-aq Maykl úshatyn, әue Djordany degen laqap attargha ie boldy. Soltýstik Karolina uniyversiytetining basketboly Maykl Djordan men Sem Perkensonnyng arqasynda AQSh JOO-larynyng arasynda ýsh jyl boyy, ýlken nәtiyjelerge iyek artty.
Maykl Djordan ómirining jarqyn betteri әigili «Chikago bullz» komandasymen tikeley baylanysty ekeni dausyz.  Osy komandanyng kapitany bola jýrip ol ýlken biyikterdi baghyndyrdy, talaydy tamsandyrdy. Maykldyng keluimen ótken on ýsh mausymda «Chikago Bullz» Últtyq Basketbol Ligasynyng alty dýrkin jenimpazy atandy. Alty ret ÚBL finaldarynyng eng paydaly oiynshysy retinde tanyldy. 1988 jyly ol ÚBL -nyng ýzdik qorghaushysy degen qúrmetti ataqqa ie boldy. 1986 jyldyng sәuir aiynda «Bostonmen» ótken kezdesude Maykl 63 úpay jinap, ýlken sensasiya jasady. Onyng osy rekordy әli kýnge deyin janarghan joq. On ret ÚBL -dyng ýzdik súrmergeni boldy. 1992 jylghy Barselona olimpiadasynda AQSh últtyq qúramasy taghy da bas jýldeni jenip aldy. Áriyne búl rette de AQSh basketbolshylarynyng jenisi tikeley Djordannyng esimimen baylanysty. Biraq múnyng bәri de oghan halyqtyng ózi bergen «Basketboldaghy ghasyr ýzdigi» degen resmy emes ataqtyng qasynda týkke túrghysyz ekeni sózsiz.    
1993 jyly Maykl «Chikago Bullzdyn» sapynda taghy da chempion atandy. Biraq dәl osy jyl ol ýshin qaraly boldy. Ákesi Soltýstik Karolinada qylmyskerlerding qolynan qaza tapty. 6 -qazan kýni Maykl sportpen qoshtasatynyn mәlimdedi. Jankýierler búl habardy jabyrqap qabyldady. Óitkeni alandaghy arpalys kezinde ýnemi tilin shygharyp jýretin, qarsylastarynyng qityghyna tiyetin jәne erkin de kórkem qimylymen, eng bastysy ózine ghana tәn  sekiru ereksheligimen kórermen kóniline jol taba bilgen osynau basketbolshymen qoshtasugha eshkimning qúlqy joq edi. Ony basketbol sýier qauym әli de oiynnan kórgisi keletin. Biraq ol óz degeninen qaytpady. Sporttan ketti... Degenmen 1995 jyldyng 19 nauryzynda Djordan qayta oraldy. Sýiikti komandasy «Chikago Bullzdyn» jeydesin kiygen ol bәsekege belsene aralasty. óz komandasynyng sapynda taghy ýsh ret chempiondyq ataqty jenip aldy. 1999 jyldyng qantarynda Maykl Djordan ýlken sportpen ekinshi ret qoshtasty. Alayda 2001 jyldyng sonyna taman ol alangha qayta shyghyp, búl joly «Vashingtonnyn» jeydesin kiyedi. Pley-off seriyasyna shyghu mindettemesin alghan komanda jana oiynshynyng arqasynda chempionatty tәp-tәuir bastaydy. Biraq maykldyng jaraqat alyp qaluyna baylanysty «Vashington» kóp úzamay sәtsizdikke úshyraydy. Búl Maykldyng basketboldaghy ómirindegi alghashqy sәtsizdik edi. 2003 jyly da vashingtondyqtar pley-offtan tys qaldy. Aqyry 40 jasar Djordan basketbolmen birjolata qoshtasty.

 

 

2009 jyl.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1470
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5407