Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 5131 10 pikir 12 Tamyz, 2021 saghat 16:44

Qyrghyz “batyr” minezinen payda emes, ziyan kórude

Jalpy bizding qazaq Kerey-Jәnibek zamanynan beri ortalyq biylikke baghynbay, handardyng ýkim-búiryqtary 100% ótpey, әr qazaq ózine by ózine qojayyn bolghan siyaqty. “Hangha renjip, kóship ketti” degendi tarihtan jii estiymiz. Qazir de, pәterleri men ýilerining ornyna kiyiz ýileri bolsa, biraz qazaqtar kóship keter edi dep oilaymyn. Kenesarygha 100% qosylmaghany da sol qyrsyq tәkәppar minez. Búl qazaqty Abylay men Álihan da ózgerte almaghan. Abay men Qúnanbay da jaza-jaza, aita-ayta jalyghyp týnilgen tәrizdi.

Osy jaghdaydy kórip, kóshpendi órkeniyetting ziyandy jerlerin bayqaugha bolady. Baghynu joq. Moyyndau joq. “Qatelesip túrmyn-au”, “Osy kisining sózi dúrys shyghar” degen oy sanagha qonbaydy. Tek “men bilemin”, “meniki dúrys”, “bizding jigit”, “kelimsek” degen kózqarasty jýktep alghan qogham.

Ózbek pen Týrikmen búrynghy Qoqand pen Hivanyng múragerleri - qala kórgen, qala salghan otyryqshy halyq. Nәtiyjesinde býgin basshylyqtarynyng búiryqtary eki etpey oryndalyp jatady. Sebebi bir ortalyqqa baghynu, basshynyng sózin kýmәnsiz oryndau genetikalaryna singen.

Qyrghyz da biz siyaqty. Jabayylau. Tau-tasta jýrgen halyq. Manap demesen, hany bolmaghan. Únamay ma - tau-tastyng arasyna ketip qalghan, yaky manapty tónkerip tastaghan. Sonyng әseri býgingi kýnde kórinis berip jatyr. Qyrghyz ózining “batyr” minezinen payda emes, ziyan kórude.

Qytay da sol baghynudyn, qatang tәrtipting arqasynda imperiya boldy. Pandemiya kezinde býkil Uhanidy ýige tyqty. 11 million halqy bar Uhani ýiden shyqpay otyrdy. Komendant saghatynda tәrtip búzghandardy әskeriyler atty (sottau bylay túrsyn). Áriyne onday qataldyq ta tym artyq shyghar, Qúdaygha qaraghan qazaq ondaygha bara qoymas, biraq Qytaydyng qatang zany men qataldyghy nәtiyje bergenin dýniyejýzi kórip otyr. Qazir Uhanida auru joq.

Jalpy týsingenim, qazaq qoryqqanyn syilaydy. Aqaev siyaqty júmsaqty basynady, Karimov siyaqty qatygezden iymenedi. Maydalap sóilesseng “ez” deydi. Dikendep, әkirendep, kózi aqshayyp shygha keledi. Al kýshpen kelsen, mysyng basady. Mentaliytet sonday. Ghasyrlar boyy attyng ýstinen týspegen Qazaq, tek temir tәrtipke ghana baghynady degen tújyrymgha keldim.

Samat Núrtaza

Abai.kz

10 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1574
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2268
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3576