Preziydent Toqaev pәrmen berip, sonan song ile-shala qúrylghan «Qazaqstan halqyna» qoryna týsken qarajattyn jalpy somasy 16-31 qantar aralyghynda 109,8 mlrd tengege jetken. Qorgha jinalyp jatqan qarjy Qazaqstannyng әleumettik osal toptaryn qoldaugha, halyq iygiligine, densaulyq saqtau, әleumettik sala, bilim beru, mәdeniyet jәne sport problemalaryn sheshuge júmsalady delingen.

Býginge deyin 16 167 qazaqstandyqtan 29,3 mln tenge týsken. 75 zandy túlgha men iri kәsipkerlerden 19,2 mlrd tenge, kompaniyalardan 16,5 mlrd tenge týsipti. Qordyng tóraghasy Bolat Jәmishevting aituynsha jalpy soma 150 mlrd tengedey bolady. Búl turaly ulysmedia.kz sayty jazdy.

«Qorda shamamen 100 milliard tenge bolady dep esepteymiz jәne osy 100 milliard negizgi jәne manyzdy mәselelerdi sheshuge júmsaluy tiyis. Sonymen qatar taghy 50 milliard tenge basqa da ekinshi kezektegi mindetterdi oryndaugha júmsalmaq. Ol kezge deyin qorgha 150 milliard tengege deyin týsui mýmkin», - deydi Jәmishev.

Sonymen býginge deyin (16-19 qantar aralyghynda) atalghan qorgha kim, qansha audardy? Qaranyz:

«Kaspi Bank» AQ – 7 mlrd tenge,

«Kaspi Magaziyn» JShS – 3 mlrd tenge,

«Halyk Bank»  – 3 mlrd tenge,

«Halyq» qayyrymdylyq qory – 2 mlrd tenge,

«YDD Corporation» JShS, «AsiaFerroAlloys» JShS jәne olardyng aksionerleri (Erlan Nigmatulin men David Kemertelidze) – 1 mlrd tenge,

«Núrsúltan Nazarbaev» qory – 500 mln tenge,

«LANCASTER GROUP KAZAKHSTAN» holdingi – 500 mln tenge,

«Qazaqstannyng múnay men gaz instituty» – 500 mln tenge,

QR Últtyq Olimpiada komiytetining viyse-preziydenti Daniyar Ábilghazin – 500 mln tenge,

«BAZIS CONSTRUCTION» JShS – 400 mln tenge,

«Stepnogorsk tau-ken himiyalyq kombinaty» JShS – 350 mln tenge,

Almas Súltanghazin (Sulpak jәne Alser kompaniyalarynda majoritarlyq ýlesterge iye) – 200 mln tenge,

«Qaratas Mayning» JShS – 100 mln tenge.

Sonymen qatar, «Qazaqstan qory» 20-25 qantar aralyghynda 100 mln tenge audarghan Múhamed Izbastinge, 50 mln tenge audarghan Rashit Mahatqa «qayyrymdylyqqa eleuli ýles qosqany» ýshin alghys aitty.

Taghy da tómendegi JShS-ter aqsha audarghan:

«Kaz Minerals Aktogay» - 6,2 milliard tenge,

Kaz Minerals Bolzshakol - 6,2 milliard tenge,

Kazakhmys Smelting - 5 milliard tenge,

«Vostoksvetmet» - 3,1 milliard tenge,

«SÁBI» jekemenshik qayyrymdylyq qory» - 1 milliard tenge,

«Astana-Motors» - 550 million tenge,

«BI-Development» - 300 million tenge,

«Saryarqa avtoónerkәsip» - 250 million tenge,

«Nak Development» - 100 millionov tenge.

28-31 qantar aralyghynda birqatar kompaniyalardan, qayyrymdylyq qorlarynan aqsha týsken. Olar:

«ERG kómek» korporativti qory – 30 mlrd tenge,

«Halyq» qayyrymdylyq qory – 10 mlrd tenge,

Sýleymenov Dias Tóleutayúly – 450 mln tenge,

«Bank Sentr Krediyt» AQ– 200 mln tenge,

«Kólik servis ortalyghy» AQ – 150 mln tenge,

«Altyntau Kokshetau» AQ - 6 milliard 470 million tenge,

«Qazsink»  JShS- 5 milliard 855 million tenge,

«KaR-Tel» JShS- 2 milliard tenge,

«Jәirem tau-ken bayytu kombinaty»  - 675 million tenge,

Shay Yakov Andreevich – 500 mln tenge,

«MabetexGroup» Kompaniyasy - 500 million tenge,

«Genesis Digital Assets» Ltd. JShS - 300 million tenge,

«SAUTS OIL» JShS - 200 million tenge.

Kishigirim kәsipkerlerden bastap el azamattaryna deyin «Qazaqstan qoryna» aqsha audaryp jatqanda, elimizde ýnsiz otyrghan eng bay túlghalar da barshylyq.

Ayta keteyik, búghan deyin «Nur Otan» partiyasynyng sezinde Preziydent Qasym-Jomart Toqaev qayyrymdylyq jasaugha asyqpay otyrghan iri biznes ókilderin qatang syngha alghan.

«Oligopoliyanyng mýsheleri bolyp otyrghan biznestegi keybir tanymal adamdar Memleket basshysy bastaghan qayyrymdylyq aksiyasyna qatysugha asyqpaydy. Búl sarandyq pa, nigilizm ba, nemqúraydylyq pa әlde mensinbeushilik pe? Memleketting búl súraqqa jauap alugha jeterlik ókilettigi bar», - dedi Preziydent.

«Forbes» jurnalynyng eng bay 50 kәsipkeri ishinen 24 kәsipker qantardyng ayaghyna deyin «Qazaqstan qoryna» qarajat audaryp ýlgeripti.

Al, qalghan oligarhtar ýnsiz otyr. Olar kimder?

Sәrsenovter otbasy

72 jastaghy Rashid Sәrsenovke «Núrbank» AQ aksiyalarynyng keminde 88%-y  («JPFinance Group LLP» JShS jәne «Kasting» JShS arqyly), «Viktoriya» saqtandyru kompaniyasynyng 100%-y , «fransuz ýii BSB» JShS («fransuz ýii», «Beautymania», «Imperial Home» sauda jelileri, «Súlulyq planetasy»), «Oil Real Estate» JShS (TRK, so basqarmasy), «Caspian Riviera» qonaq ýii, «Vita» sudy óndiru jәne ótkizu kompaniyasy, sharap jasau kesheni jәne t.b. tiyesili. Týrkistan oblysyndaghy «Chateau Silk alley», «KSP Steel» jәne «Kasting» zauyttarynda ýlesi bar.

Otbasyna «Helios» avtojanarmay qúy stansiyalarynyng jelisi, «AltynEx Company» aq altyn ken ornyndaghy ýlesi, «Aqsay» Nan-toqash kombinaty» JShS, «shahar Teleradiokompaniyasy» JShS, Kaspiy qoghamdyq uniyversiyteti jәne Almaty qúrylys jәne menedjment kolledji tiyesili. Rashit Sәrsenov – «Viktoriya» SK Diyrektorlar kenesining tóraghasy.

Qayrat Boranbaev

Qayrat Boranbaev Qazaqstan, Resey jәne Belarusitegi «McDonald's» franchayzii bolyp tabylady. Sonday-aq, ol «Almaly» aktivterdi basqaru kompaniyasy» JShS, «Kemikal «qazaqstandyq múnay-himiya kompaniyasy» JShS, «Aleks» JShS («Aleks-Saryaghash» miyneraldy suy), «Phystech II» Múnay AQ-da ýlesi bar» Qazturbojóndeu «Holding kompaniyasy» JShS-gha iyelik etedi.

Sonymen qatar, biznesmenge Almatydaghy «aparking» aqyly kólik túraghyn basqaratyn «RR2» JShS, «Fitnation» fitnes-klubtar jelisi, «Rahat Palas» qonaq ýii, «Esentai Mall» SOO 50%-y, «Esentai Tower» BO 50%-y, Latviyadaghy «Jurmala Golf Club & Hotel», «Qayrat» futbol klubynyng majoritarlyq ýlesi tiyesili.

Reseylik milliarder Viktor Haritoninmen jәne taghy eki seriktespen birge «Sputnik V» kovidke qarsy reseylik vaksinany qúiyp jatqan «Qaraghandy farmasevtikalyq kesheni» JShS kiretin «NeoTekFarm» JShS menshik iyesi bolyp tabylady.

Ghalymjan Esenov

Ghalymjan Esenovke Jambyl oblysyndaghy «Qazfosfat»JShS tiyesili. Audittelgen eseptilikke sәikes, 2019 jyly kompaniya 68 mlrd tenge (sol jylghy ortasha bagham boyynsha $177,9 mln) mólsherinde diviydendter tóledi, 2018 jyly diviydendter kólemi 6,9 mlrd tengeden asty (tiyisinshe $20 mln).Sonday-aq, kәsipker «Jýsan Bank»AQ-nyng 19,67%-yn iyelengen.

Núrәli Áliyev

«Capital Holding» investisiyalyq JShS iyesi, majoritarlyq aksioner jәne «Transtelekom» AQ Diyrektorlar kenesining tóraghasy, «Darmen Holding» jәne «nd Capital» venchurlyq qorynyng qúryltayshysy. Sonday-aq, «Europa plus Qazaqstan» JShS, «Nezavisimyy Televizionnyy Kanal» JShS, Dubaydaghy (BAÁ) «Donatello Hotels and Resorts» qonaq ýiinde, Almaty men Núr-Súltandaghy birqatar meyramhana keshenderinde ýlesterge iye. «Biznesmen-Zhanartu» qayyrymdylyq qorynyng jәne «Snow Leopard Foundation» halyqaralyq qorynyng qúryltayshysy.

Taghy basqa da «Forbes» tizimindegi bay-baghlandar qantar ayaqtalghansha qayyrymdylyq jasaugha asyqpady. Aqpanda búl tizimdegi «Qazaqstan halqyna» qarajat audarushylar sany kóbeye týser me? Jýre kórermiz...

Ayjan Temirhan

Abai.kz