QR Bas prokuraturasy juyq arada marqúm Zamanbek Núrqadilovting qazasyna qatysty qylmystyq isti qayta qaramaq. Búl turaly «Chinovniyk» Telegram arnasy jazypty.

«QR Bas prokuraturasy jaqynda Zamanbek Núrqadilovting qazasyna boyynsha qylmystyq isti tergeudi qayta jalghastyrady.  Zamanbek Núrqadilovting mәiiti 2005 jyldyng 12 qarashasynda óz ýiinde tabylghan. Onyng denesinen: jýrek túsynan 2 oq jәne basynan bir oq izi anyqtalghan. Resmi: «óz-ózine qol júmsau» faktisi dep atalghan», - dep jazady atalmysh Telegram arnasy.

Osyghan deyin marqúm Zamanbek Núrqadilovting úly Qayrat Núrqadilov әkesining qazasyna qatysty qylmystyq isti qayta tergeu ýshin QR Bas prokuruturasyna aryz jazghanin mәlimdegen edi.

Sayasatker, memleket jәne qogham qayratkeri Zamanbek Núrqadilov 2005 jylghy 12 qarashada qaytys boldy. Onyng ýsh jerden oq tiygen óli denesi óz ýiinen tabyldy. Eki oq jýrek túsyna, bir oq basyna tiygen. Núrqadilovtyng ólimine baylanysty ashylghan is «óz-ózine qol júmsady» degen tújyrymmen jabyldy. Áli kýnge deyin marqúmnyng qazasyna qatysty mәn-jay júmbaq kýiinde qalyp otyr.

Zamanbek Núrqadilovtyng úly Qayrat Núrqadilov әkesining ólimine qatysty 17 jyl búryn jabylghan isti qayta ashyp, «halyqtyng qoldauymen, shyndyqtyng betin ashamyn», dep mәlimdegen. Ol «Uaqyt kórsetedi» YouTube arnasyna aragha kóp jyl salyp  súhbat bergen. Qayrat Núrqadilov óz súhbatynda әkesi turaly ne dedi?

Ákemning ólimine qatysty shygharylghan resmy tújyrymmen kelispeymin. Qaytys bolghan kezde Almatynyng departamenti is qozghap, meni sonda shaqyrdy. «Sen jәbirlenushi bolasyn. Biz qorytyndy shygharghan kezde qolyndy qoyasyn», - dedi. Syrtqa shyqqan song palito kiygen eki jigit jolyqty. Organda isteytin jigitter ekenin týsindim. Maghan: «Qayrat әkeng ózin-ózi óltirgen, sen soghan kelisesin», - dedi. Qorqytyp-ýrkitip: «Seni óltiru – shybyndy úryp óltirgennen onay, bizge problema emes», - dedi. Oilanugha bir tәulik uaqyt berdi. Ol kezde otbasym bar, balalarym jas. Kelesi kýni kezdestik. Isting qorytyndysyn dayyndap qoyghan eken. Men qol qoydym. 17 jyldan beri jýregime jýk etip kelemin. Qazir shyndyqtyng ashylatyn uaqyty keldi. Bir apta búryn Bas Prokuraturagha әkemning ólimin qayta qaraudy súrap hat jazdym.

****

2004 jyly press-konferensiya bergennen keyin, ýiimizding esigin bermeytin dos-jaran, tanystardyng bәri zym-ziya joghaldy. Bәri qoryqty. Eshkim habarlaspaytyn boldy. Ákemning janynda jýrgen jigitterding biznesi jýrmey qaldy. Biz: «Otbasy, bala- shaghalaryng bar, sender kete berinder, biz ózimiz birdenesin qylarmyz», - dep olardy jiberdik. Mening de júmysym ónbey, bir jarym jyl bos jýrdim.

***

Bir kýni dosymnyng anasy qaytys bolyp, soghan kónil aita barghanymda Imanghaly Tasmaghanbetovty kezdestirdim. Sol kezde ol Almatynyng әkimi bolyp kelip jatqan edi. Amandasyp, hal-jay súrasqan son, mening júmyssyz jýrgenimdi estip, «Janadan qúrylys departamentin ashyp jatyrmyn, sen qúrylysshysyng ghoy, sonda kel», - dedi. Ákeme kep aityp edim, ol kisi quandy. «IYmekene ózim habarlasyp, rahmetimdi aitam, ózing júmysyndy adal atqar», - dedi.  Ol 2005 jyldyng qyrkýiek aiy bolatyn. Sol jyly qarashanyng besinde ekeumiz songhy ret jolyqtyq. Kezdeskende jeltoqsan aiyndaghy preziydent saylauyna dayyndalyp jatqanyn aitty. 12 qarasha kýni әkemdi óltirip ketti.

***

Joldasym habarlasty. Keshki besting kezi bolatyn. «Ákene birdene boldy», - dedi. Asyghys әkemning ýiine tarttym. Eng birinshi bolyp kirip barghanda әkem jerde jatty, kóp qan bolghan joq. Ýstinde keude túsynan ayaghyna deyin mata jabylghan, janynda tapansha jatyr. Basyna tiygen oqty kórdim. Jarty saghattyng ishinde polisiya tolyp ketti. Kriminalistter keldi. Ákemning denesin kórsetti. «Jýregining astyna eki oq atylghan, búl suisid emes, erteng qalay bolaryn bilmeytin, saghan aityp jatqanym», - dedi maghan bir kriminalist. Departamentting bastyghy, ÚQK ókilderi keldi. Jurnalisterdi jibregen joq. Saghat ýshte morgke alyp ketti. Bizge bergen anyqtama qaghazda «pogiyb» dep jazghan. Qazir ol Maqpalda boluy kerek. Men oghan bergenmin.

***

Ákemning dýniye-mýlik jighan joq. Maghan da jinatpaytyn.  Maghan «Ádiletti bol, pyshaqtyng bir jaghy nan, bir jaghy qan, bireuden birdene alsang aldynnan shyghady», - deytin. Ákem bireuden para alyp, jekeshelendirip alghan zauyt-fabrikasy bolyp, zansyz bayysa, Nazarbaevqa qarsy sóilegen kýni-aq sottalyp ketetin edi.

***

Ákem Almatynyng әkimi bop jýrgende, Altynbek Sәrsenbaev gazet redaksiyasynda istep jýrdi. Ol turaly әkem: «Men bir keremet jigitti taptym, jasy otyzda. Ony Nazarbaevqa kirip, ministrlikke úsyndym, rezumesin berdim», - dedi. Eki aptadan keyin búrynghy preziydent ózi shaqyryp, Altynbekti Aqparat ministri etip qoydy. Ol Qazaqstandaghy eng jas ministr edi.

***

Núrsúltan Nazarbaev pen әkem ekeui qatty dos bolatyn. Olar 1983 jyly tanysqan. Ákem ony «Núreke» deytin. 1991 jyly saylauda Nazarbaevqa 91 payyz dauys shyn berildi. Sonda әkem: «Qayrat men múnday beldeldi adamdy әli kórgen joqpyn», - degen bolatyn. Ol turaly 1992 jyldary el arasynda «Nazarbaevtan keyin preziydenttikke týsetin adam» dep aityla bastady. Biraq onyng preziydenttikke týsetin oiy bolghan joq.

«Preziydentting ómiri – ómir emes. Men senderdi aptasyna eki saghatqa bir kórem, preziydent bolsam mýlde kórmey ketem. Preziydent bolsang bireudi taptap ótetin kez bolady. Oryn ýshin bireudi joldan shygharasyn. Men preziydenttikke barmaymyn», - deytin.

***

Ákemning ólimine kinәli Preziydentting qasynda jýrgen adamdar. Biraq Rahat Áliyev emes, ol әkemnen qorqatyn. Bolat Nazarbaev ta yghatyn edi. Sebebi, әkem tәuelsizdikti alghannan beri el basynda jýrgen adam. Ol kimning qalay kóterilgenin, biylikke qalay barghanyn biletin adam. Rahattyng da, Timurdyng da qyzmet joly kóz aldynda ótti. Zaghipa Baliyeva әkemning bas zangeri bolghan. Sol kezde әkeme bir súraqtarymen kelip jýretin Darigha Nazarbaevany Zaghipa Baliyevamen sóilesuge jiberetin. Ol ekeui solay tanysqan.

***

Biylikte jýrip oppozisiyagha ketkende ózim tanghaldym. «Erteng halyqtyng kózine qalay qaraymyn», - deytin әkem. Ol bәrin bildi. 2005 jyly «Bir synaqtan ótuimiz kerek», degendi aitatyn.

***

Nazarbaevtyng 60 jyldyq mereytoyy jaqyndap qalghan kez edi. Ákem «Aqtaban shúbyryndy» beynelengen ýlken kartinany satyp alyp, sony syilyqqa beretin boldy. «Basqa әkimder ne beregeli jatyr?», - dep súraghanymda, «Aqyldasyp, bas-basyna 1 million dollar beretin boldy», - dedi. Oblys әkimderi bir million dollardan jinaghan. «Sen nege bermeysin?», - dep kýlip súrap edim, «Mende onday aqsha joq, Qayrat. Sende bolsa da almas edim. Ony qaydan alam? Ol ýshin audan әkimderin qysuym kerek, kәsipkerlerdi syghuym kerek. Olay bolmaydy. Men tek suret berem», - dedi. «Renjip qalmay ma?», - dep edim. «Joq, renjimeydi», - dedi ol.

***

1986 jylghy Jeltoqsan kóterilisi kezinde әkem Almatyda boldy. Enbek demalysynda jatqan jerinen ony shúghyl shaqyrtyp alady. Sol kezde Nazarbaevtyng alangha shyqqany ras. Ony әkem «Nazarbaev alangha, jastargha tarandar dep aitty», - dedi. Artyq eshtene aitpady. «Ne tvoy vopros», - dep jauyp tastady.

***

Qara Almas – әkemning әpkesining balasy, aitqanynan qaytpaytyn, taudyng tasynday myqty jigit bolatyn. Sol meni «Sary Almaspen», «Atabamen», «Baha Festivalimen» tanystyrghan. Olarmen qatty aralaspasaq ta, syilastyghymyz boldy. Mening 25 jastaghy kezim. Ol kezde «brigada» dep ataydy. Olar bireuding qarazyn iyesine qaytartyp, sonyng jartysyn ózderi alyp, payda kóretin.

***

Men Baybekten ketken kezde joldastarym Amandyq Batalovqa «Qapshaghaygha әkim qylyp al»,-  dep aldyna bardy. Batalov «Alam, biraq Qayrat tegin auystyrsyn, Qapshaghaygha kelgisi kelse, oilansyn», - dep aitqan. Ol әkem Almatynyng әkimi bolyp túrghanda, sheshemning qolynan shәy әshken adam. Ol kezde Batalov audan әkimining orynbasary bolyp istep jýretin.

Abai.kz