Saylau turaly zanda memlekettik qyzmette 5 jyl júmys istemegen adamnyng preziydent saylauyna qatysugha qúqyghy joq. Búl zang sayasy reforma jýrgizgen kezde ózgere me? Osy jәne ózge de súraqtargha Ádilet ministri Qanat Musin jauap berdi. Bir qyzyghy bildey ministr 5 jyl  memlekettik qyzmettegi júmys ótili talap etiletinin bilmeytin bolyp shyqty.

 – Memleket basshysy óz joldauynda sayasy reforma jýrgizetinin aitty ghoy. Al saylau turaly zanda preziydent saylauyna qatysatyn kandidat 5 jyl memlekettik qyzmette júmys isteui kerek dep jazylghan. Aldaghy sayasy reformalar kezinde osy talap alynyp tastala ma?

–Ózderiniz preziydentting joldauyn estigen shygharsyndar. Preziydent aitqan sózderding ishinde múnday tapsyrmalar bolghan joq.

– Yaghny kandidatty tirkeytin kezdegi 5 jyl memlekettik qyzmette isteu kerek degen zang babyn alyp tastamaysyzdar…

–Ony alyp tastaugha qanday negizder bar?

– Mәselen, Amerikada Tramp memlekettik qyzmette bir kýn istemey preziydenttik saylaugha qatysyp, jenip shyqty. Bizding elde nege sonday mýmkindik joq?

–Óitkeni bizding elde Tramp joq. Qanaghattanasyz ba? (Jurnalister kýldi)

– Siz jana Tramp joq dep aittynyz ghoy. Sonda preziydent Toqaev Tramp sekildi qauqarly emes pe?

–Sizding provokasionnyy súraqtar qoy mindetiniz ba ne? Ádilet ministrliginde múnday zang shygharugha qajettilik joq. Boldy.

– Ukrainada shoumen Zelenskiy, Belarusiyada ýy sharuasyndaghy Tihanovskaya preziydent saylauyna qatysty. Qazaqstanda qarapayym adam nege saylaugha qatysa almaydy? Búl azamattardyng kostitusiyalyq qúqyghyn búzu emes pe?

– Kim saylaugha qatysa almady? Bir adamnyng atyn anyqtap aita alasyz ba?

– Saylau turaly zandy naqty jazylghan ghoy. Memlekettik qyzmette istemegen belsendi nemese biznesmen nege preziydent saylauyna qatysa almaydy?

– Men múnday zannyng talaby bar ekeni esimde joq. Qaydan alyp jatyrsyz? Kórsetinizshi.

– Ádilet ministri bola túra preziydent saylauyna ýmitker 5 jyl memlekettik qyzmette isteu kerek degen talapty bilmeysiz be?

–Mening esimde joq. Qolynyzda zang bolsa kórsetinizshi.

– Qosanov saylaugha týsetin kezde, odan 5 jyl memlekettik qyzmettegi ótili súraldy. Ádilet ministri bola túra eng manyzdy zandy bilmegeniniz úyat emes pe?

– Meni nege úyatqa salyp otyrsyz?

– Siz búrynghy mәjilis deputatysyz ghoy. Osy zandy óziniz qabyldaghan shygharsyz…

–IYә. Shynymdy aitsam esimde joq.

– Sarapshylar 5 jyldyq kedergini tәuelsiz kandidattar preziydenttik saylaugha ótip ketpesin dep әdeylep jasaghan deydi. Toqaev qazir «Jana Qazaqstan» qúramyz, Ekinshi respublika bolamyz dep jatyr. Ekinshi respublika qúru ýshin Ata zandy ózgertu kerek kórinedi. Toqaev kelesi preziydent saylauyna qatysatyn bolghan song tәuelsiz kandidattan qorqyp, osy zandy ózgertpey qoya ma, joq әlde ózgerte me?

– Men sizge onday boljamdy qalay aitamyn. Memleket basshysynyng joldauynda ózgerister engizu kerek degen tapsyrma berilgen joq. Ony qay sebeppen súrap jatyrsyz?

– Preziydent saylauyna qatysatyn adamnan memlekettik qyzmetti talap etu oryndy ma, orynsyz ba?

– Men búl turaly eshtene aita almaymyn. Zanda jazylsa oryndy.

– Demokratiyalyq esi dúrys memleketterde preziydent saylauyna qatysu ýshin 5 jyl memlekettik qyzmette isteu kerek degen talap joq. Mәselen Ukrianada shoumen, Belarusiyada ýy sharuasynda otyrghan adam preziydent saylauyna týseti. Bizding elde nege osy zang ózgermeydi?

–Songhy ma, onyng aldyndaghy preziydent saylauyna ma, әiteuir 16-17 kandidat boldy. Esinizde bar ma?

– Tipti 20-30 adamnan da asyp ketken…

– Jiyrma, otyz boldy. Sonyng ishinde bәri memlekettik qyzmetshiler ghana boldy ma? Ýy sharuasynda otyrghan adam da, aqyn da ýmitker boldy. Onyng kóbisi qazaq tili emtihanynan ótken joq. Ózgesi basqa talaptargha say kelmegen song ótken joq. Zanda onday talap bar ma? Men qazir qarap kóreyinshi (Úyaly telefonyn shúqylady.)

Toqsan auyz sózding tobyqtay týiini, Ádilet ministri Qanat Musin Saylau turaly zandaghy ózgeristi bilmeytin bolyp shyqty. Advokat Erlan Mәkenov atalghan kedergi Saylau turaly zannyng 54 babynda jazylghanyn aitady. Sonday-aq ol qarapayym adamdardyng ózi bilui tiyis zandy ministrding bilmegeni úyat ekenin eskertti. Al zanda ne dep jazylghan?

Saylau turaly zannyng «54-bap. Respublika Preziydenttigine kandidatqa qoyylatyn talaptar» degen bóliminde «1. Preziydent bolyp saylanu ýshin azamat Konstiusiyanyng 41-babynyng 2-tarmaghynda belgilengen talaptardy qanaghattandyrugha, memlekettik qyzmette nemese saylanbaly memlekettik  lauazymdarda keminde 5 jyldy qúraytyn júmys tәjiriybesi bolugha, sonday-aq Konstiusiyanyng 33-babynyng 2 jәne 3-tarmaqtaryna jәne osy Kostitusiyalyq zangha sәikes belsendi saylau qúqyghyna ie bolugha tiyis» dep jazylghan.

Serghaly Aslanbek, 

Derekkózi: Arasha.kz

Abai.kz