سايلاۋ تۋرالى زاڭدا مەملەكەتتىك قىزمەتتە 5 جىل جۇمىس ىستەمەگەن ادامنىڭ پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسۋعا قۇقىعى جوق. بۇل زاڭ ساياسي رەفورما جۇرگىزگەن كەزدە وزگەرە مە؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتارعا ادىلەت ءمينيسترى قانات مۋسين جاۋاپ بەردى. ءبىر قىزىعى بىلدەي مينيستر 5 جىل  مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى جۇمىس ءوتىلى تالاپ ەتىلەتىنىن بىلمەيتىن بولىپ شىقتى.

 – مەملەكەت باسشىسى ءوز جولداۋىندا ساياسي رەفورما جۇرگىزەتىنىن ايتتى عوي. ال سايلاۋ تۋرالى زاڭدا پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىساتىن كانديدات 5 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس ىستەۋى كەرەك دەپ جازىلعان. الداعى ساياسي رەفورمالار كەزىندە وسى تالاپ الىنىپ تاستالا ما؟

–وزدەرىڭىز پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىن ەستىگەن شىعارسىڭدار. پرەزيدەنت ايتقان سوزدەردىڭ ىشىندە مۇنداي تاپسىرمالار بولعان جوق.

– ياعني كانديداتتى تىركەيتىن كەزدەگى 5 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەۋ كەرەك دەگەن زاڭ بابىن الىپ تاستامايسىزدار…

–ونى الىپ تاستاۋعا قانداي نەگىزدەر بار؟

– ماسەلەن، امەريكادا ترامپ مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءبىر كۇن ىستەمەي پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا قاتىسىپ، جەڭىپ شىقتى. ءبىزدىڭ ەلدە نەگە سونداي مۇمكىندىك جوق؟

–ويتكەنى ءبىزدىڭ ەلدە ترامپ جوق. قاناعاتتاناسىز با؟ (جۋرناليستەر كۇلدى)

– ءسىز جاڭا ترامپ جوق دەپ ايتتىڭىز عوي. سوندا پرەزيدەنت توقاەۆ ترامپ سەكىلدى قاۋقارلى ەمەس پە؟

ء–سىزدىڭ پروۆوكاتسيوننىي سۇراقتار قويۋ مىندەتىڭىز با نە؟ ادىلەت مينيسترلىگىندە مۇنداي زاڭ شىعارۋعا قاجەتتىلىك جوق. بولدى.

– ۋكراينادا شوۋمەن زەلەنسكي، بەلارۋسيادا ءۇي شارۋاسىنداعى تيحانوۆسكايا پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىستى. قازاقستاندا قاراپايىم ادام نەگە سايلاۋعا قاتىسا المايدى؟ بۇل ازاماتتاردىڭ كوستيتۋتسيالىق قۇقىعىن بۇزۋ ەمەس پە؟

– كىم سايلاۋعا قاتىسا المادى؟ ءبىر ادامنىڭ اتىن انىقتاپ ايتا الاسىز با؟

– سايلاۋ تۋرالى زاڭدى ناقتى جازىلعان عوي. مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەمەگەن بەلسەندى نەمەسە بيزنەسمەن نەگە پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسا المايدى؟

– مەن مۇنداي زاڭنىڭ تالابى بار ەكەنى ەسىمدە جوق. قايدان الىپ جاتىرسىز؟ كورسەتىڭىزشى.

– ادىلەت ءمينيسترى بولا تۇرا پرەزيدەنت سايلاۋىنا ۇمىتكەر 5 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەۋ كەرەك دەگەن تالاپتى بىلمەيسىز بە؟

–مەنىڭ ەسىمدە جوق. قولىڭىزدا زاڭ بولسا كورسەتىڭىزشى.

– قوسانوۆ سايلاۋعا تۇسەتىن كەزدە، ودان 5 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ءوتىلى سۇرالدى. ادىلەت ءمينيسترى بولا تۇرا ەڭ ماڭىزدى زاڭدى بىلمەگەنىڭىز ۇيات ەمەس پە؟

– مەنى نەگە ۇياتقا سالىپ وتىرسىز؟

– ءسىز بۇرىنعى ءماجىلىس دەپۋتاتىسىز عوي. وسى زاڭدى ءوزىڭىز قابىلداعان شىعارسىز…

ء–يا. شىنىمدى ايتسام ەسىمدە جوق.

– ساراپشىلار 5 جىلدىق كەدەرگىنى تاۋەلسىز كانديداتتار پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ءوتىپ كەتپەسىن دەپ ادەيلەپ جاساعان دەيدى. توقاەۆ قازىر «جاڭا قازاقستان» قۇرامىز، ەكىنشى رەسپۋبليكا بولامىز دەپ جاتىر. ەكىنشى رەسپۋبليكا قۇرۋ ءۇشىن اتا زاڭدى وزگەرتۋ كەرەك كورىنەدى. توقاەۆ كەلەسى پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىساتىن بولعان سوڭ تاۋەلسىز كانديداتتان قورقىپ، وسى زاڭدى وزگەرتپەي قويا ما، جوق الدە وزگەرتە مە؟

– مەن سىزگە ونداي بولجامدى قالاي ايتامىن. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا وزگەرىستەر ەنگىزۋ كەرەك دەگەن تاپسىرما بەرىلگەن جوق. ونى قاي سەبەپپەن سۇراپ جاتىرسىز؟

– پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىساتىن ادامنان مەملەكەتتىك قىزمەتتى تالاپ ەتۋ ورىندى ما، ورىنسىز با؟

– مەن بۇل تۋرالى ەشتەڭە ايتا المايمىن. زاڭدا جازىلسا ورىندى.

– دەموكراتيالىق ەسى دۇرىس مەملەكەتتەردە پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسۋ ءۇشىن 5 جىل مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەۋ كەرەك دەگەن تالاپ جوق. ماسەلەن ۋكريانادا شوۋمەن، بەلارۋسيادا ءۇي شارۋاسىندا وتىرعان ادام پرەزيدەنت سايلاۋىنا تۇسەتى. ءبىزدىڭ ەلدە نەگە وسى زاڭ وزگەرمەيدى؟

–سوڭعى ما، ونىڭ الدىنداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا ما، ايتەۋىر 16-17 كانديدات بولدى. ەسىڭىزدە بار ما؟

– ءتىپتى 20-30 ادامنان دا اسىپ كەتكەن…

– جيىرما، وتىز بولدى. سونىڭ ىشىندە ءبارى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر عانا بولدى ما؟ ءۇي شارۋاسىندا وتىرعان ادام دا، اقىن دا ۇمىتكەر بولدى. ونىڭ كوبىسى قازاق ءتىلى ەمتيحانىنان وتكەن جوق. وزگەسى باسقا تالاپتارعا ساي كەلمەگەن سوڭ وتكەن جوق. زاڭدا ونداي تالاپ بار ما؟ مەن قازىر قاراپ كورەيىنشى (ۇيالى تەلەفونىن شۇقىلادى.)

توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، ادىلەت ءمينيسترى قانات مۋسين سايلاۋ تۋرالى زاڭداعى وزگەرىستى بىلمەيتىن بولىپ شىقتى. ادۆوكات ەرلان ماكەنوۆ اتالعان كەدەرگى سايلاۋ تۋرالى زاڭنىڭ 54 بابىندا جازىلعانىن ايتادى. سونداي-اق ول قاراپايىم ادامداردىڭ ءوزى ءبىلۋى ءتيىس زاڭدى ءمينيستردىڭ بىلمەگەنى ۇيات ەكەنىن ەسكەرتتى. ال زاڭدا نە دەپ جازىلعان؟

سايلاۋ تۋرالى زاڭنىڭ «54-باپ. رەسپۋبليكا پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتقا قويىلاتىن تالاپتار» دەگەن بولىمىندە «1. پرەزيدەنت بولىپ سايلانۋ ءۇشىن ازامات كونستيۋتسيانىڭ 41-بابىنىڭ 2-تارماعىندا بەلگىلەنگەن تالاپتاردى قاناعاتتاندىرۋعا، مەملەكەتتىك قىزمەتتە نەمەسە سايلانبالى مەملەكەتتىك  لاۋازىمداردا كەمىندە 5 جىلدى قۇرايتىن جۇمىس تاجىريبەسى بولۋعا، سونداي-اق كونستيۋتسيانىڭ 33-بابىنىڭ 2 جانە 3-تارماقتارىنا جانە وسى كوستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس بەلسەندى سايلاۋ قۇقىعىنا يە بولۋعا ءتيىس» دەپ جازىلعان.

سەرعالي اسلانبەك، 

دەرەككوزى: Arasha.kz

Abai.kz