Qalay toqtatamyz?

Ótken aptada Almaty qonaq ýilerinde bos oryn bolmady. Birnesheuin arnayy aralap shyqtyq: estigenimiz – «Oryn joq!». Qonaq qabyldau syiymdylyghy eng mol jәne jambasaqysy qymbat «Qazaqstan» qonaq ýiinde bos oryn bolmaghan son, basqalarynan ne qayyr?

«Nege? Almatygha qonaq tolyp ketkeni qalay?» – dep súraymyz tirkeushilerden. «Reseyden orystar qaptap kelip jatyr...» – deydi olar jaghdaydy týsindirip.

«Olar demalys kýnderine ghana kelgen be?».

«Joq. 10-15 kýnge, tipti bir aigha oryn alghandar az emes...».

Osy qysqasha dialogtan reseylikterding Qazaqstangha aghylyp kelip jatqanyn angharu qiyn bolmasa kerek. Tipti, ótken aptada orystyng ataqty әnshisi Lev Leshenkonyng Qazaqstangha kelip, bankiden shot ashu ýshin JSN (jeke sәikestendiru nómiri) ashqany jóninde jeliler jappay jazdy.

Rasynda da jaghday naq osylay ma?

IYә, resmy aqparatqa qaraghanda, Resey Ukrainagha soghys ashqan aqpan aiynan beri Qazaqstangha 160 myng reseylik kelgen. Al biyresmy aqparat boyynsha, «soghystan qashqan» reseylik orystardyng mólsheri 250 myngha juyqtaghan.

Al Qazaqstan qúramyna engen Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng sharty boyynsha, biz búl jónkiliske qarsy qayla jasay almaydy ekenbiz: eki el arasynda «viza» rejiymi joq, odaq azamattarynyng eki el arasyndaghy jýris-túrysyna shekteu qonggha bolmaydy.

Endeshe, óz elining opasyz okupasiyalyq soghysynan qashqan orystargha qalay toqtau jasaugha bolady? Olardyng bir qatary ertengi kýni Qazaqstanda iritki salatyn «zelennyy chelovechekterge» ainalyp ketu qaupi joq pa?

Búl súraqtargha әzirge jauap beretin eshqanday memlekettik organ joq. Áyteuir «Azattyq» radiosy taratqan habarghan qaraghanda, «qazaqstandyq bankter sanksiya qaupine baylanysty reseylikterge tólem kartalaryn beru tәrtibin qataytty. Keybir bankter júmys orny men yqtiyarhatty (Qazaqstanda túraqty túratyn shetel azamattaryna beriletin qújat) talap ete bastaghan. Qarjy úiymdary kartalardy jón-josyqsyz tarata bersek, sanksiyagha ilinip ketemiz de dep qorqady» dep habarlady «Azattyq» jergilikti KTK telearnasyna silteme jasap.

Ekonomist Arman Beysembaevtyng aituynsha, sanksiya tizimine ilingen azamattargha karta berip qoymas ýshin, ótinish berushini tolyq tekseristen ótkizu – qalypty prosedura. «Eger siz sanksiya tiziminde bar Resey azamatyna esep-shot ashsanyz, oghan barlyq funksionaldy paydalanugha mýmkindik berseniz, onda sol bankting esepshottary búghattaluy mýmkin. Búl óte qauipti», – deydi ekonomist.

Sonymen birge, «Resey Ukrainagha basyp kirgennen son, Batys sanksiyalary salynghan reseylik kompaniyalarymen Qazaqstan taraby óte saq júmys istep jatyr», deydi Eurasianet basylymy. Qazaqstandaghy Sokolov-Sarybay ken bayytu óndiristik birlestigi Reseyge sanksiyalar salynghandyqtan, Magnitogorsk metallurgiya kombinatyna ónim jetkizudi toqtatqan eken.

Ázirge osynyng ózin dәtke quat etuden basqa amal joq. Al reseylikterding aghylyp keluine baylanysty qazaqstandyq memlekettik organdar ne aitar eken?

Ermúrat Bapiy

«DAT»

Abai.kz