Ontýstik Qazaqstan oblysynyng qúrylghanyna - 80 jyl

Qazaqtyng úshy-qiyrsyz, ken-baytaq dalasyna osyndayda taghy bir kuә bolasyn. Kýndegi qalanyng biyik ghimarattary qaumalaghan tar kóshelermen shektelgen tar kenistik býgin bir ashyq әlemge ainalghanday. «Baytaq dala! Búl - mening dalam, mening elim, Qazaghymnyng jeri!» - ishki týisik osylay deydi masattanyp.

Kókjiyekke deyin kósilgen Qazaq dalasy, shynymen-aq, shetsiz, sheksizdey. Jýitkigen poyyz qansha jerdi artqa tastap, zymyrasa da jetkizer emes. Bir qaladan kelesi bir qalagha jetuding ózine tura bir tәulik qajet.

Búl Ortalyqtan oqshaulau Ontýstikke qaray jol tartqan betim. Maqsatym - qazaqy qaymaghy búzylmaghan tarihy ólke Ontýstik ónirding tynys-tirshiligimen tanysyp, әleumettik-ekonomikalyq jobalardyng júmysyn kórip qaytu.

Ontýstik Qazaqstan oblysynyng qúrylghanyna - 80 jyl

Qazaqtyng úshy-qiyrsyz, ken-baytaq dalasyna osyndayda taghy bir kuә bolasyn. Kýndegi qalanyng biyik ghimarattary qaumalaghan tar kóshelermen shektelgen tar kenistik býgin bir ashyq әlemge ainalghanday. «Baytaq dala! Búl - mening dalam, mening elim, Qazaghymnyng jeri!» - ishki týisik osylay deydi masattanyp.

Kókjiyekke deyin kósilgen Qazaq dalasy, shynymen-aq, shetsiz, sheksizdey. Jýitkigen poyyz qansha jerdi artqa tastap, zymyrasa da jetkizer emes. Bir qaladan kelesi bir qalagha jetuding ózine tura bir tәulik qajet.

Búl Ortalyqtan oqshaulau Ontýstikke qaray jol tartqan betim. Maqsatym - qazaqy qaymaghy búzylmaghan tarihy ólke Ontýstik ónirding tynys-tirshiligimen tanysyp, әleumettik-ekonomikalyq jobalardyng júmysyn kórip qaytu.

Ontýstik Qazaqstan oblysynyng qú­ryl­ghany­na biyl 80 jyl tolyp otyr. Áriy­ne, adamzatqa erte zamannan qonys bolghan Qazaqstannyng ontýstigi tamyry tereng tarihy ólke. Yqylym zamandy bylay qoy­ghanda, berisinde Úly Jibek joly qiyp óte­tin búl ónir ekonomikanyng da, mәde­niyet­ting de mәiegine erte auyz salghan, qa­shanda tirshilik qazany qaynap jatatyn, tabiy­ghaty da tartymdy, jer kólemi ken, soghan say halqy da óte tyghyz ornalasqan, qay jaghynan bolmasyn damudyng sony soq­paghyna týsken ónir. Búl aimaqta 1932 jyly Ontýstik Qazaqstan oblysy qúrylghan bolatyn. Sol jyly Qazaqstan aumaghynda qúrylghan 6 oblystyng biri Ontýstik Qa­zaq­stannyng ónerkәsip salasyndaghy negizgi ba­ghyty - týsti metallurgiya, himiya, tas kó­mir óndiru, múnay óndeu jәne qúrylys materialdary, sonymen qatar jergilikti shiy­kizat resurstaryn óndeu ónerkәsibin jedel damytu edi. Sol kezderding ózinde mejeli mindetterdi minsiz oryndaghan oblys Qa­zaq­stannyng tәuelsiz jyldarynda da kósh­basshylyq qalpynan tayghan emes.

Ontýstik Qazaqstan - respublikanyng eng iri aimaqtarynyng biri, jer kólemi - 117,3 myng sharshy shaqyrymdy qúraydy. Al halqynyng sany shamamen 2,5 millionnan asady. Oblys ortalyghy - bәrimizge belgili shyrayly Shymkent qalasy.

Shyrayly dese, degendey-aq eken. Ási­rese, jylylyghy jangha jaghymdy. Kýzding ekin­shi aiyna ayaq bassa da, biz barghanda ol jaq­tyng aua rayy әli jazghy renin jo­ghalt­papty. Tas tóbeden shaqy­rayghan kýn Arqa­dan artynyp-tartynyp, qalyng kiyimmen kel­gen bizdi biraz «әureledi». Kóne sha­har­dyng kórki de kóz toydyrady eken, birneshe ghasyrlyq tarihy bar eski bolsa da qa­la­nyng óni jarqyn, kósheler bezendirilip, alan­dar janar­tyl­ghany bayqalyp túr. Jalpy, Shymkentke alghash­qy baruym, son­dyqtan da bolar, qalanyng qazirgi key­pin búrynghysymen salystyra almadym. Degenmen, qalany tanys­ty­rushylardyng ai­tuynsha, ne­gizinde songhy jyldary kó­rik­tendiru júmys­taryna airyqsha basym­dyq berilip, qyruar jú­mystar atqa­ry­lyp­ty. Onyng biraz bóligi biznesting әleu­mettik jauap­kershiligi ayasynda jýzege asqan. Shym­kentting shyrayynyng artuy ontýstik­qa­zaq­standyq kә­sipkerlerding әleuetining artqandy­ghynyn, elding quatynyng kýshey­ge­nining aighaghy deydi jergilikti túrghyndar.

Ákim apparatynyng baspasóz qyzme­ti­nen al­ghan aqparattargha sýiensek, songhy on jyl­dyqta On­týstik Qazaqstan oblysynda ekonomikalyq ósim­ning zor qarqyn alghany bayqalady. Óner­kәsip ónimining kólemi osy on jylda 2,6 esege, onyng ishinde óndeu salasynda 1,9 esege artqan. Auyl sha­rua­shy­lyghynyng jalpy ónim kólemi 2,9 ese ósip, 162,5 mlrd. tengeni nemese jalpy respub­likada kórsetkishining 11,3%-yn qúraghan.

Ontýstik Qazaqstan oblysyna bar­ghan­daghy bas­ty maqsatymyzdy da osy elding әleumettik-ekonomikalyq damuyna kóz jet­kizip, Elbasynyng tapsyrmasy boyynsha jýzege asyp jatqan iyn­dustriyalyq-iyn­no­vasiyalyq jәne basqa da bagh­dar­­lama­lar­dyng basym baghyttary jәne jetis­tikte­ri­men tanysu bolatyn. Tanysu sapary­myz­dyng betasharyn Sayram audanyndaghy me­disiy­nalyq qúraldar shygharatyn «Eko-Farm Interneyshnl» JShS-nen bastadyq.

Sayram audanynyng Tassay eldi meke­ninde ornalasqan kәsiporyn oblystyng industriyalandyru kartasy ayasynda salynypty. «Atalmysh kәsiporyn kóptegen iz­denisterding nәtiyjesinde medisinada va­kuu­mdy jýieni qoldau tәjiriy­besin engizip otyr. Múnda vakuumdy  probiyr­kanyng 57 týri shygharylady. Búl jýie TMD el­derining ishinde alghash ret bizding elde ashyldy. Qazir әlemdegi emdeu mekemelerining 65 payyzy vakuumdyq jýieni tiyimdi qol­da­na­dy. Búl ashyq jýiege qaraghanda eshqanday qosymsha dәrigerlik tekseriludi talap et­peytin, ha­lyq­aralyq stan­darttargha say jana tehnologiya bolyp tabylady. Eng bastysy, ol qannan júghatyn týrli infeksiyalardan qorghaydy, yaghny auru adam men emdeu­shining qauipsizdigi ýshin jasalghan zat», deydi bizdi kәsiporynnyng júmy­sy­men tanystyrghan «Eko-Farm Interney­shnl» JShS-nyng atqarushy diyrektory  Gýliya Jýzenova.

Al «Eko-Farm Interneyshnl» ónim­de­rin satumen «Samúryq-Qazyna» últtyq әl-auqat qory ainalysady. Býgingi tanda 16 million dana tauargha súranys bar deydi mamandar. Kәsiporyn negizinen Ontýstik Koreya, Germaniya jәne Avstriya elderinen әkelingen joghary sapaly me­disinalyq qú­raldarmen jabdyqtalypty. Qazir­gi tan­da múnda 85 adam júmys istep jatyr eken. Al 2013 jylgha deyin búl jerde jasalatyn vakuumdyq jýieni jylyna 20 million danagha jetkizu kózdelip otyr. Gýliya Jýzenovanyng aituynsha, 2014 jyly jo­ba­nyng jalpy qúny 1 milliard 130 million tengeni qúrap, 180 jana júmys orny ashylmaq jәne shygharylghan ónimder Qa­zaq­stan rynogynyng súranysyn 100 payyz qamtamasyz etedi dep kýtilude.

Búdan әri biz Ontýstik Qazaqstan ob­ly­synyng Industriyalyq aimaghyna attandyq. Oghan bizdi Industriyalyq aimaq diyrek­siya­synyng diyrektory Myrzahmet Synabaev er­tip bardy.

Búl aimaq 2010 jyly Shymkent qala­sy­nyng búrynghy Fosfor zauytynyng auma­ghynda qúryl­ghan bolatyn. «Ontýstik» iyn­dus­triyalyq aima­ghyna jalpy qúny 33,6 mlrd. tengeni qúraytyn 42 investisiyalyq joba engizilgen. Al ol jobalardyng bәri tolyqtay iske qosylsa aimaq­taghy 5 myngha juyq adamdy júmyspen qamtidy. Biyl­ghy jyldyng ózinde jalpy qúny 2 mlrd. tengeni qúraytyn 10 investisiyalyq joba iske qosylyp, 700-den asa júmys ornyn ashu kóz­delip otyr eken. Al 2013 jyly jalpy qúny 28,9 mlrd. tengeni qúraytyn 26 investisiyalyq jobany iske qosyp, 4000-gha juyq júmys ornyn ashu josparlanuda. Qazirgi tanda múnda barlyghy 37 joba qolgha alynyp otyr, deydi M.Synabaev.

Aumaghy 337 gektardy qúraytyn atalmysh aimaq - Ontýstik ónirdegi әzirge jal­ghyz indus­triyalyq aimaq. Bolashaqta taghy birneshe audanda, atap aitar bolsaq, Týr­kistan, Kentau jәne Shardara audandarynda da osynday aimaqtar ashu jos­parlanyp otyr.  Múnday aimaqtardyng kәsipker­ler ýshin tiyimdiligi aldymen infra­qúry­lym­dardyng dayyn әri qoljetimdi boluynda deydi diyreksiya diyrektory. Sol sebepti de aimaqqa kәsip­kerlerding qyzyghushylyghy zor bolyp otyr eken.

Biz industriyalyq aimaqtaghy óndirisi qar­qyn­dy damyp kele jatqan tórt kәsip­oryn­nyng júmysymen tanystyq. Aldymen bas súqqany­myz - susyn qaqpaqtaryn óndiretin «Spirit Kazahstan»  JShS. Kәsip­orynnyng óndiris quaty aiyna bir million dana ónimdi qúraydy. Kәdimgi spirt ónim­deri shólmekterining tyghynyn, qaq­pa­ghyn dayyndaytyn kәsiporyn býginde Qy­tay, Resey siyaqty elderge ónimderin eksporttap otyr. Múndaghy tehnika negizinen Italiyadan satyp alynypty. Tehnika tili meylinshe avto­mat­tandyrylghan bolsa da, býginde búl kәsiporyn 32 adamdy jú­mys­pen qamtyp otyr. JShS jetekshisi bola­shaqta ónim kólemin arttyra týsu ýshin әli de bilikti mamandardyng jetispey otyr­ghanyn da sóz arasynda aityp ótti. Biraq songhy kezdegi tehnikalyq mamandyqtargha degen jas­tardyng zor yntasy búl mәseleni de úzatpay shesher degen ýmittemiz.

Biz atbasyn búrghan ekinshi kәsiporyn plas­tikalyq qúbyrlar, yaghny gaz jәne su qúbyrlaryn shygharatyn «yg Plast» JShS boldy. Múnda býginge deyin 150 myng metr polipropiylen qúbyr jasalypty. Negizinen búl kәsiporynda eki tehno­logiyalyq jelide týrli diametrlik plastmassa qúbyrlar dayyndalady. Óndiristik quaty jylyna 6 myng tonna ónim shygharugha ba­ghyttalghan. Búryn múnday qúbyrlar bizge Almaty, Aqtóbe, Oraldan jetkizilse, endi qajetti ónim Shymkentting ózinde jasalynyp jatyr deydi mamandar. Shiykizat kózin kelisim negizinde Ontýstik Koreyadan aldyrady eken.

Múndaghy nemis qondyrghylary avto­mat­tan­dyrylghan jýiemen júmys isteydi. Al búl tehnikany iygerudi jergilikti ma­mandargha Germaniyadan arnayy kelgen mamandar ýiretipti. Újymda býginde 30 adam júmys istep jatyr.

«Ontýstik» industriyalyq aimaghymen tanysu saparymyz búdan әri «Hill Cor­poration» JShS-da jalghasty. Júmysyn 2010 jyly bastaghan atalmysh kәsiporyn joghary sapaly motor maylaryn shygha­ru­men ainalysady. Býginning ózinde jyl­dyq quaty 70 myng tonna ónimdi qúrap otyr, deydi «Hill Corporation» JShS atqarushy diyrektory Jandos Kenjetaev. Qazirgi tanda múnda 120 adam júmys isteude. Al negizinen zauyt tolyqtay iske qosylghanda 230-dan astam adamdy júmyspen qamtugha mýmkindigi bar.

Shynymen de, «Hill», «Pastroil» degen ataumen shyghyp jýrgen motor maylary qazirgi kýni jergilikti rynokta birshama tanymal bolyp qalghan. Tipti osy eki jyl­dyng ishinde kәsiporyn birneshe halyq­ara­lyq bayqaulardyng jýldegeri atanyp ta ýlgeripti. Al atalghan avtomobilidik jәne tehnikalyq may ónimderining shiykizatyn «Ekson mobiyl», «Shel», «Infinium» se­kil­di aldynghy qatarly motor maylaryn shy­gharatyn europalyq kompaniyalardan ti­ke­ley aldyrady eken. Ol jaqtan әkelingen shiykizat osy zauytta arnayy tehno­logiya­lyq ýderisterden ótip, jana qútygha qúiy­lady. Bir aita keterligi, zauyt búl kýni qútylardy da ózderi jasap shygharady. Da­yy­n ónim Resey, Qytay, Qyrghyzstan, Óz­bek­stan siyaqty shetelderge eksporttaluda.

«Hill Corporation» JShS atqarushy diyrektory Jandos Kenjetaev bizge bergen súhbatynda bolashaqta motor mayy shiyki­za­tyn shygharatyn zauyt salynatynyn da aityp ótti. Onyng aumaghy shamamen 70 gektar dep josparlanyp otyr, dey­di ol. Zauyt qúrylysy 2017 jyly ayaqtalatyn bolsa, taghy qanshama, tipti myndaghan adamdy jú­myspen qamtymaq.

Industriyalyq aimaqta tanysqan tór­tin­shi nysan súiyq shyny shygharatyn «Ferrum-Vtor» zauyty boldy. Múnda joba boyynsha jylyna 3 myng silikat ýiindisi jәne 6 myng tonna súiyq shyny shygha­ry­lady eken. Ónimder metallurgiya, himiya ónerkәsibi men qúrylys, energetika salalarynda qoldanylady. Býginning ózinde da­yyn ónimder respublika aimaghymen qosa,  Resey Federasiyasy jәne Týrkimenstan rynoktaryna shygharyluda. Kәdimgi ózi­miz­ding Araldyng aq qúmynan óndiriletin súiyq shyny osylaysha ózimizde ghana emes, shetelderde de ýlken súranysqa ie bolyp otyr. Múnda óndiriletin súiyq shyny kir juu úntaghyna da paydalanylady. Ol aq qúm­dy kalisiylengen aq úntaqpen balqy­tudan týzilgen silikat natriyden alynady. Jobada kórsetilgen quattylyqty oryn­dau ýshin múndaghy sehty qayta ja­raqtap, Reseyden balqytu peshin aldyr­maqshymyz, deydi bizge júmystyng barysyn tәptishtep týsindirgen osy zauyttyng bas tehnology Qadyrbek Ábdikәrimov. Onyng aituynsha, qazir kәsiporynda 50 adam enbek etedi.

«Ferrum Vtor» JShS silikat ýiindisi men súiyq shyny jasaudan basqa auyl sharua­shy­ly­ghyna óte qajetti kalisiy selitrasy tynayt­qy­shyn da óndiredi. Súiyq kalisiy selitrasy kó­binese jylyjayda ósiriletin kókónisterdi ký­tip-baptauda taptyrmaytyn tynaytqysh ekenin eskersek, búl óndiristing ontýstik­qazaq­stan­dyqtar ýshin óte-móte paydaly ekendigi aitpasa da týsinikti.

«Ontýstik» industriyalyq aimaghyn ara­lap bolghan song jurnalister mingen sha­ghyn avtobus «Ontýstik» arnayy ekono­miyÓkalyq aimaghyna qaray baghyt aldy. Búl ekonomikalyq aimaqta 2010-2011 jyl­dary jalpy somasy 9,9 mlrd. tengeni qúraytyn 3 joba iske qosylyp, 400-ge juyq jana júmys orny ashylypty. Al 2012 jyly qúny 251 mlrd. tengeni qú­ray­tyn «AGF» grupp» ÓK» JShS-ning «Kon­veyerli aghyndy tigin fabrikasy jәne qoldanbaly materialdar ón­dirisi boyynsha seh» inves­tiy­siya­lyq jobasyn is­ke asyryp, onda 300 júmys ornyn ashu jos­par­langhan.

Biz búl aimaqtaghy «Hlopkoprom-Selluloza» JShS fabrikasynyng maqta-sel­luloza óndirisi­men tanystyq. «Hlopkoprom-Selluloza» JShS Ontýstikte maqta klasterin damytu maqsatynda 2010 jyly ashylghan bolatyn. Onyng ónimderi býginde Resey, Qytay, Ukraina, Polisha, Gollan­diyagha eksporttaluda.

Joba qúny 3850 mln. tengeni qúraydy. Fa­brikanyng jobalyq quattylyghy boyynsha jylyna 2,5 myng tonna ylghal jútqysh maqta, 3,5 myng tonna maqta selluloza, 7,2 myng tonna karboksilmetilselluloza ón­di­ru kózdelgen. Joba­nyng maqsaty jergi­likti shiykizat pen maqtalyq shiy­kizattan dayyn ónim óndirisine negizdelgen jana әlemdik tehnologiyany engizu, importty al­mastyru tauarlaryn arttyru jәne әlem­dik rynokqa shyghu bolyp tabylady. Ontýstik Qazaq­stan oblysynda óndiri­le­tin maqta shiykizatyna negizdelgen óndiris Qazaqstandaghy  maqta klasterin damytudy qosymsha yntalandyru bolyp otyr. Eksporttyq әleueti óndirilgen ónim­ning 70 payyzyn qúraydy. Óndiris joghary tehnologiyaly zamanauy jabdyqtarmen jaraq­tandy­rylghan.

«Hlopkoprom-Selluloza» fabrikasynda maq­ta qaldyghy óndiristen ótedi. Al búghan deyin bizde múnday zauyt bol­maghan­dyqtan maqta qal­dyghy shiykizatyn shetelge arzan baghamen satyp kelgen edik.

«Ontýstik» arnayy ekonomikalyq ai­maghynda ornalasqan taghy bir kәsiporyn «Qa­ghaz shahary» JShS-nyng júmysymen de tanysudyng sәti týsti. Múnda  jylyna 4 myng tonna ofsettik, 1500 tonna jyl­tyr, 5500 tonna kense ýshin qajetti qaghaz, son­day-aq, 4 myng tonna jyltyr karton ón­diri­ledi eken.

«Ázirge qaghazdy oramymen Finlyandiyadan alyp kelip, kesip dayyndap jatyrmyz. Biraq kóp úzamay sapaly qaghazdy ózimizde shygharu oida bar»,  deydi kәsip­oryn­nyng bas diyrektory Maksim Sergeevich. Qazirshe kәsiporynda 50 adam júmys istep jatyr. Qúrylys aldaghy jyldyng qarasha aiynda tolyq ayaqtalady dep josparlanuda. Syrtqy qorabynda «Bәite­rek» degen atauy bar kenselik aq qaghazdar endi biraz jyldardan song Qazaqstannyng ishki súranysyn tolyq qamta­masyz eterine senim zor.

Búryn-sondy el arasynan «ne shyqsa da Shymkentten shyghady» degendi jii estushi edik. Men Ontýstik Qazaqstan oblysyna barghan saparymnan son, búl shynymen ras eken dedim. Týsingen adamgha búl sóz shynymenen jamannan góri jaqsy isterge layyq aitylghan-au deytindey. Se­bebi, Qa­zaqstanda búryn-sondy bolmaghan, óndiril­megen óndiristing birazy qazirgi tanda Shymkentte jasalyp, bizding elde ómi­ri bolmaghan ónimder Shymkentten shy­ghyp jatqan­dy­ghyna quan­basqa lajyng joq. Industriyalyq aimaq­tardy aralap jýr­gende bayqagha­ny­myz­day, bú­ryn qazaqtyng tisi bata bermey­tin qiyn tehnologiyany, tehnikany ózi­miz­ding qara domalaq qazaq balalary shemish­keshe shaghyp, júmysty bir kisidey ýiirip jýr. Endeshe, búdan bylay Shymkentten shyqqan ónim otandyq tauardyng kólemin keneytip, «Qazaqstanda jasalghan» degen ta­uar­gha qaryq qylaryna senimiz mol eken­digin jasyrmaymyz.

Press-turymyz industriyalyq aimaq­ty ayaq­taghan son, «Zerde Logistiyk» JShS lo­gistiy­kalyq ortalyghynda jalghasty.  Shym­kent qala­syndaghy Temirlan tas jo­lynyng boyyna orna­las­qan búl kәsiporyn mediy­siy­nalyq dәri-dәrmek jәne qúral-jabdyqtar satu jәne saqtaumen ainalysady. Jalpy qúny 1 mlrd. 500 mln. tengeni qúraytyn jobanyng qúrylysy 2010 jyl­dyng nau­ryz aiynda bastalyp, 2012 jyl­dyng mausymynda paydalanugha berilgen eken. Zamanauy dizaynmen jasalghan kense, jana tehnologiyamen jabdyqtalghan qoyma­nyng qúry­ly­sy, ishki-syrtqy bezendirilui sózsiz әde­mi. Halyqaralyq talaptargha say qoymada dәri-dәrmek saqtaudyng barlyq jagh­dayy jasalghan. Qazir logistikalyq or­talyqta jalpy sany 232 adam júmys is­teude.

Búdan әri biz alkogolisiz susyndar, shy­­ryndar jәne sýt kokteyliderin shygha­ratyn «Rauan» JShS-gha da bas súqtyq. Ótken jyl­dyng sәuir aiynda bastalghan zauyt qú­ry­lysy biyl mausymda pay­dala­nugha beri­lipti. Biz barghanda qyzu júmys jýrip jatty. Tars-túrs zauyttyng shuylyna әbden ýi­rengen júmysshylar syrttan kel­gen biz­der­ge de alandar emes. Avtomat­tandy­ryl­ghan jýielerden kezekpen tizilip syrghyghan  dayyn susyndar kózding jauyn alyp, samsap túr. Mún­daghy jabdyq­tar­dyng barlyghy shetelding ýlgili kompaniyalarynan satyp alynypty. Ony basqa­ru ýshin 100 adam júmys isteude.

Press-turdyng ekinshi kýninde Shymkent qalasyndaghy әleumettik-mәdeny nysandardy ara­ladyq. Aldymen «Núrsәt» shaghyn audanyn­daghy oblystyq balalar auruhanasyna ayaldadyq.

«Búl - Qazaqstandaghy eng ýlken balalar auruhanasy. 2011 jyly 5 nauryzda Elbasy ózi kelgende osy emhanany ashyp ketken bolatyn. Sodan beri biz halyqqa qyzmet jasap jatyrmyz. Jalpy, auruhana 10 gektar jerge ornalasqan. Songhy segiz aida ba­lalargha 141 operasiya jasaldy. Jalpy, biz tek Ontýstik Qazaqstan oblysy ghana emes, sonymen qatar Qyzylorda men Jambyl oblystaryna da ónirlik qyz­met kórsetemiz», deydi oblystyq densau­lyq saqtau departa­mentining ana men bala densaulyghy jónin­degi orynbasary Saltanat Jabaghiyeva.

Býginde balalar auruhanasynda 900-den astam qyzmetker bar eken. Onyng 154-i dәriger, 301-i orta buyn medisina qyzmet­kerleri.

Songhy jyldary oblysta balalardyng den­saulyq jaghdayyn jaqsartu boyynsha keshendi sharalar qabyldanyp jatyr deydi jergilikti mamandar. Nәtiyjesinde 2012 jyldyng 8 aiynyng qorytyndysy boyynsha nәresteler ólimi 4,9 payyzgha, balalar ólimi 8,4 payyzgha tómendegen.

Búdan әri jurnalister «Asar» shaghyn audanynda biyl janadan ashylghan №89 orta mektepte boldy. Ol mektepte bizdi qalalyq bilim bólimining basshysy Janat Tәjiyeva kýtip alyp, mektepti tolyqtay tanystyryp ótti. №89 jalpy orta mektep 1200 oryngha arnalyp salynghan eken. Bý­ginde búl mektepte 2 auysymda 1157 oqushy bilim aluda. Bilim qazaq tilinde beriledi jә­ne 85 múghalim enbek etip jatyr. Mektepting 48 oqu synyby bar. Onyng 8-i - lingafondy, 3-i - kompiu­terlik, 4-i - himiya-la­bo­ra­to­­riyalyq, 4-i fizikalyq synyptar. Mektep ishinde 384 oryndyq ashana men sport za­ly jәne 410 oryndyq mәjilis zaly orna­lasqan. Mektepte boks, kýres ýiirmeleri júmys istep túr. Búl mektepting jalpy jaghdayy, materialdyq qam­ta­masyz etilui býgingi talaptargha say, dedi J.Tәjiyeva.

«Asar» audanynan oralghan song biz qaladaghy Qajymúqan atyndaghy ortalyq stadion manynan boy kótergen ortalyq su-sport keshenin kórip, odan әri sportshylar alleyasyn araladyq. «Tә­uelsizdik» sayabaghy, «Memlekettik rәmizder» ala­ny, Ordabasy alanyndaghy «Otan-Ana» tә­uelsizdik mo­numenti, «Ontýstik Sirk», Oblys­tyq sayasy qughyn-sýrgin qúrban­darynyng múra­jayy, Danq memorialy, Abay múrajayy, «Shәm­shi әlemi» gýlzary, Dendrosayabaq syndy Shym­kentting shyrayly oryndaryn ara­lau­dyng da osy saparda sәti týsti. Búl mәdeny demalys oryndarynan alghan әserding ózi óz aldyna bólek әngime. Eng bastysy, qay jerde bolmasyn On­týstikting ong ózgerisin anghardyq. Atqarylghan júmystyng jarqyn jetistikterin kórdik. On­týstik Qazaqstan oblysy 80 jyldyq mereytoyyn zor je­tis­tik­termen qarsy alghaly otyr­ghandyghyna kuә boldyq. Layym, elimizding qay týk­pi­rin­de de osynday quanyshtar bola bergey. Búl tek Ontýstikting ghana emes, jalpy Qazaq­stan­nyng ortaq jemisi, ortaq jetistigi, or­taq toyy. Endeshe, tabys qazany ortaymasyn deyik!

"Abay-aqparat"