Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 3265 0 pikir 27 Shilde, 2009 saghat 02:55

Dәuren Quat. BANDY JAYLAGhAN BIShKEK

Býgin Qyrghyzstanda bolyp ótken Preziydent saylauynyng qortyndysy jariyalanady. Aldyn ala belgili bolghan mәlimetterge sýiensek, qyrghyz elining qazirgi preziydenti Qúrmanbek Bakiyev 82,62 payyz dauys jinap bәsekelesterin shang qaptyryp ketken kórinedi. Oppozisiyalyq kýshterding ýmitkeri Almaz Atambaev saylaushylar dauysynyng 7,95 payyzyn iyelenipti. Taghy bir talapker Temir Sariyevke saylaushylar dauysynyng 3,09 payyzy búiyrghangha úqsaydy. Qalghan ýsh ýmitker elektorattyng bir payyzgha jetpegen dauysyn qanaghat tútypty. Keshege deyin 2282 uchastokten saylau nәtiyjesinin  jalpy jiyntyghy jetip ýlgerdi.

Ózining qayta saylanghanyna bek senimdi Qúrmanbek Bakiyev baspasóz ókilderimen kezdesulerining barysynda elde bilim reformasyn jýrgizetinin jariya etti. Sonday-aq ol oblystardy irilendirip, audandardyng sanyn kóbeytetin, bir birining qyzmetin qaytalap jatatyn biyliktegi lauazymdy oryndardy biriktirip, ontaylandyratynyn da aitty.

Býgin Qyrghyzstanda bolyp ótken Preziydent saylauynyng qortyndysy jariyalanady. Aldyn ala belgili bolghan mәlimetterge sýiensek, qyrghyz elining qazirgi preziydenti Qúrmanbek Bakiyev 82,62 payyz dauys jinap bәsekelesterin shang qaptyryp ketken kórinedi. Oppozisiyalyq kýshterding ýmitkeri Almaz Atambaev saylaushylar dauysynyng 7,95 payyzyn iyelenipti. Taghy bir talapker Temir Sariyevke saylaushylar dauysynyng 3,09 payyzy búiyrghangha úqsaydy. Qalghan ýsh ýmitker elektorattyng bir payyzgha jetpegen dauysyn qanaghat tútypty. Keshege deyin 2282 uchastokten saylau nәtiyjesinin  jalpy jiyntyghy jetip ýlgerdi.

Ózining qayta saylanghanyna bek senimdi Qúrmanbek Bakiyev baspasóz ókilderimen kezdesulerining barysynda elde bilim reformasyn jýrgizetinin jariya etti. Sonday-aq ol oblystardy irilendirip, audandardyng sanyn kóbeytetin, bir birining qyzmetin qaytalap jatatyn biyliktegi lauazymdy oryndardy biriktirip, ontaylandyratynyn da aitty.

Bakiyev Preziydent saylauynda jeniske jetkenine kýmәnsizdigin anghartyp, aldaghy sharuanyng qamyna kirisip ketkenimen onyng tabandy qarsylasy Almaz Atambaev «saylaudy qayta ótkizu kerek» dep mәsele kóterude. Halyqaralyq «Azattyq» radiosynyng Qyrghyzstandaghy tilshilerine súhbat bergen ol býgin, yaghny 27 shilde kýni Mәskeuge úshyp shyghatynyn mәlimdedi. Atambaev Mәskeuge baryp Resey preziydenti Medvedevpen, premier-ministr Putinmen jolyqpaq. Jolyghyp olardy  Qyrghyzstandaghy Preziydent saylauynyng nәtiyjesin  moyyndamaugha ýgittemek.

-         Bakiyevtyng osynsha mol dauys aluy mýmkin emes. Aldyn ala jasalghan boljamdar boyynsha men 60 payyzdan astam dauys alugha tiyis edim. Saylaudan sonda maghan qonyrau shalyp, «biz dauysymyzdy sizge bergenbiz» deushiler kóp boldy. Men osy uaqytqa deyin halyqtyng narazylyghyn basyp, saylaudyng әdil ótetindigin aitap kelgen edim. Halyqty búdan әri ústap túru qiyn. Sondyqtan 29 shilde kýni saghat onnan bastap beybit miting ótkizbekpiz. Mәskeude Medvedepen, Putinmen sóilesip saylaudyng zansyzdyghyn dәleldegen song elge oralyp mitingting basqy shebinde ózim túramyn, - deydi Atambaev.

Óz elinde ótken saylaudyng zansyzdyghyn ózge elding basshylaryna baryp dәleldeu Atambaevqa ne ýshin qajet boldy eken? Búl súraqqa tap basyp jauap beru qiyn. Alayda, TMD elderining ishki sayasatyna Mәskeuding әrkez aralasyp, «aqyl aityp», «jol núsqap», «ýlkendik tanytyp» otyratynyn eskersek, Atambaevtyng alyp úshyp Mәskuge attanuynyng syry aiqyndala týsedi. Onyng ýstine qysqa kýnde qyryq qúbylatyn Bakiyevke tolyq senim artpaghandyqtan da Mәskeu saylau aldynda Almaz myrzany alqap, qúlaghyna kerek sózin qúiyp qoiy da mýmkin.

El biyligine tónkeris jolymen kelgen Bakiyevke resmy Mәskeuding әuelden-aq ish jiya qaraghanyn bilemiz. Sebebi, 2004 jyldan bastap Mәskeuding yghytyna kónbey «yryqtan» shyqqan sayasatkerler sayasat alanyn alqyzyl renkterge toltyryp biylik basyna kele bastaghan edi. Rasynda, Qúrmanbek Bakiyevte - Saakashvili, Yushenkolar siyaqty TMD basshylaryna beymaghúlym túlghalardyng biri. Biraq, songhy ekeuine qaraghanda Bakiyev Mәskeuge birtaban jaqyn adam bolyp shyqty. Áyeli orys. Sonysymen birge ol TMD-nyng ishiki tәrtibin qadaghalap, oiyn erejesin belgilep otyratyn Nazarbaev sekildi azuly sayasatkerlerding yghyna tez kóne qaldy.  TMD preziydentteri әredik kezdesip túratyn sammitterge de túraqty qatysyp, belsendilik tanyta bildi. TMD elderining ishinara qúrylghan úiymdargha da mýshe boludan bas tartqan joq. Aghymdaghy jyldyng aqpan aiynda Manas әuejayynan AQSh-tyng әskery bazasyn ketirip Mәskeuge tipti jagha týsti. Búl sheshimin Bakiyev basqa jerde emes, tura Mәskeude jariya etti. Sóitip reseyshildik baghyt ústanghanyn bayqtaqan Bakiyev ayaqastynan búlt etip «Manas» әuejayyn AQSh-qa azyq-týlik jәne әskery jabdyqtar tasymaldaytyn nysan retinde qaytadan jalgha berip kep jiberdi. El parlamentimen ymyralasyp osynday qadam jasaghany ýshin ol mausymnyng 11 kýni AQSh preziydenti Barak Obamadan rizashylyqqa toly hat aldy. «Aughanystandaghy ahualdy túraqtandyrugha ýles qosu niyetin tanytyp, «Manas» әuejayyn jýk tasymaldaytyn nysan retinde  jalgha bergeninizdi zor yqylaspen qúptaymyn» dep jazady Obama Bakiyevke arnaghan hatynda. Hattyng mazmúnyn baspasóz ókilderine  Qyrghyzstan Respublikasynyng Syrtqy ister ministri Qadyrbek Sarybaevtyng maghlúm etkeni esimizde. Aqaevtyng túsynda AQSh әskery bazanyng jaldyq aqysy esebinde 14 million dollar tólese, Bakiyev ony 60 milliongha jetkizdi. Bakiyev Parlament deputattarynyng kelisimin alarda jaldyq somanyng kólemin búdan da ósirip aitsa kerek, óitkeni Quanyshbek Qadyrov, Beyshenbek Akunov bastaghan halyq qalaulylary dau shygharyp bazanyng jaldyq qúny bir jylgha 200 million bolugha  tiyis edi deydi.

Mәskeuge baryp túryp «Manastan» AQSh әskeriylerin shygharatynyn jariya etken Bakiyev Reseyden 300 million dollar kóleminde nesiye, 150 million grant  jәne Qambar-Ata GES-ining qúrylysyna  1milliard 700 million dollar investisiya tartugha uaghdalasyp oralghan. Tayauda «Manas» әuejayyn jalgha alyp Reseyding әskery kýshteri de beky bastady. Shamasy Bakiyev búdan bylayda  «Manas» әuejayyn AQSh pen Reseyding arasyndaghy oiynnyng kóziri etip ústap otyratyn bolar. Sebebi, «Manastyn» halyqaralyq sayasattaghy manyzy artyp barady.

Shilde aiynyng 31-inde Sholpan Atada TMD basshylarynyng kezekti jiyny ótedi dep kýtilude. Al tamyzdyng 1 kýni Bakiyev alpys jasqa tolady. Demek, sammityng sony mereytoy men beyresmy inaugurasiyagha ainalary dausyz. Nege deseniz, Qyrghyzstandaghy saylaudyng qortyndysy shyqpay jatyp Orta Aziya memleketterining preziydentteri Bakiyevty jenisimen qúttyqtap jiberdi.

-         Ózderinizge mәlim, perziydenttik qyzmetimning alghashqy merzimi kýrespen ótti. Bәrin basynan bastauyma tura keldi, - deydi Qúrmanbek Bakiyev jenisine kәmil sengen kónilmen jelpinip túryp. Bakeivtyng kónili ósip, kól-dariya bolyp jýrgenin Qyrghyzstandagha «Azattyq» radiosynyng tilshileri esh әserleusiz jetkizip jatyr.

Alghashqy merzimin kýrespen ótkizgen preziydent Bakiyevtyng elinde songhy jyldary qughyn-sýrginning kóbeyip, kisi ólimining jiylep ketkeni jóninde halyqaralyq úiymdar dabyl qaghuda. Derkterge toqtalyp óteyik.

Jaqynda Qyrghyzstan Preziydenti әkimshiligining búrynghy jetkeshisi, eldegi asa bedeldi túlghalardyng biri, kózining tirisinde «súr kardinal» atanghan Medet Sadyrqúlov jol-kólik apatynan qaza tapty. Apatqa Bakiyevtyng tuysqan inilerining  qatysy bar dep jazghan jurnalist shetelge bas saughalap ketti.

Búrynghy premier-ministr Almaz Atambaev kabiynetinde otyryp ulanyp qaldy.

Búrynghy Bas prokuor Ázimbek Beknazarov oppozisiyamen baylanysy bar degen kýdikke úshyrap qyzmetinen quyldy.

2005 jyly qazan aiynda aiybyn qatang jazalau abaqtysynda ótep jýrgen búrynghy deputat Tynyshbek Aqtambaev qaza tapty.

2006 jyly 10 mamyrda qylmys әlemining jyryndysy, keyinnen yqpaldy  oppozisionerge ainalghan Tynyshbekting bauyry  Ryspek Aqtambaev kisi qolynan qaza tapty.

Qarasu bazarynyng diyrektory Abdәlim Jýnisovty arnayy jasaqtalghan qaruly top atyp ketti.

Halyq tónkerisining belsendisi, deputat Bayamen Erkinbaev pen Jyrghalbek Súrapaldiyev qasaqana óltirildi.

2006 jyly  qarasha aiyndaghy bir keshte Osh qalalyq kenesining deputaty Aybek Álimjanov kókjelkesinen tiygen oqtan kóz júmdy.

Ishki ister ministrligining polkovniygi Uran Áliyev qyzmet babymen jýrip oqqa úshty.

2007 jyly sәuir aiynda Naryn audanynyng jerinen sayasy jýiege narazylyghyn ashtyq jariyalap bildirgen Bektemir Akunovtyng mýrdesi tabyldy.

Osh qalasynda belgili jurnalist Álisher Sayypov ajal qúshty.

Mine, osynday kelensiz jayttardyng tizbegene kóz tige qarasang býgingi qyrghyz júrtyn, Astanagha eng jaqyn kórshi elding resmy ortalyghy Bishkekti bandy jaylap bara jatqangha úqsaydy. Ayyr qalpaqty aghayynnyng arasyndaghy biylikke degen bereksiz talas pen әleumettik ahualdyng ushyghuy bizdi de tolghandyrsa kerek. Abay bolayyq.

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3532