Kim kepil: eling be, Kremli me?
Álginnen beri qazaqstandyqtar elimizding túnghysh preziydenti Núrsúltan Nazarbavtyng Mәskeuge barghan saparyn talqylap jatyr.
Dәlirek aitsaq, resmy BAQ jaghy - ýnsiz derlik. Kóbinese, әleumettik jeliler men shetel basylymdary әngime qozghap, san qily boljam jasauda.
Syrtqy ister ministri Tileuberdi jurnalisterge bergen jauabynda Nazarbaev pen Putinning ne turaly sóileskenin bilmeytinin mәlimdepti.
Qantardan keyin búryn eshkim de (biz siyaqty oppozisiyadan basqa) synay almaytyn Nazarbaev turaly kez kelgen adam oiyna kelgenin aita bastaghan búl «qyzyq» kezende men ol kisi turaly sóz qozghaudy әdeyi toqtatqanmyn: ony talap jatqandar mensiz de jetedi dep.
Býgin, myna habardy estip, ortaq talqylaugha bir oy qosqym kelgeni.
Onyng aty – kepil.
Avtoritarlyq jýielerde kezinde biylikte bolghan, qyzmet babyn paydalanghan, talay adamgha tizesin batyrghan, bireuding ala jibin attaghan basshylar ya óle-ólgenshe taqtan airylmaydy, ya bolmasa ózinen keyingi múragerdi óz qolymen taghayyndap, sonyng tiyisti kepildigin alady. Yaghny «maghan, otbasyma tiyispeysin, jighan-tergenim ózimde qalady» degendey.
Reseylik Elisin de Putindi taghayyndaghanda sóitken.
Bizding elbasy da sóitti emes pe? Ózining ainalasynan Toqaevty tandap, oghan óz ornyn berdi. Jogharyda aitylghan tiyisti kepildikter turaly әngime bolghany da ras.
Alayda, eki jaqtyq kelisim oryndalmay qaldy.
Oghan ne sebep bolghanyn bir Qúdaydyng ózi biledi.
Resmy dolbargha sensek, ekeuara uaghdalastyqty «Qantar qandy qyrghyny» kezinde Toqaevty biylikten alastatamyz dep, Nazarbaevtyng otbasy mýsheleri óreskel búzghan sekildi.
Ol turaly otbasy basshysy bildi me, bilmedi me, ony da bir Qúdaydyng ózi biledi.
Sodan tranziytimizding әnki-tәnkisi shyqty!
Ne bolghany – kóz aldymyzda.
Kepil turaly әngimemdi jalghastyrayyn.
Demokratiyalyq elderde biylikten ketken basshynyng kepildigi – el basqarghan kezinde zandy búzbaghany, úrlyq-qarlyq jasamaghany, eline adal qyzmet etkeni ghana. Sol ýshin ol qyzmetten ketse de, halqynyng iltipatyna ie bolyp, el aralap, leksiya oqyp, kitap jazyp, aqylymen, kórgen-bilgenimen bólisip jatady.
Bizge de keregi – osynday órkeniyettik dәstýr ornatu! Oghan da jetermiz.
Búl jolghy sapar kepildikting taghy bir týrin ashqanday.
Áriyne, Nazarbaev pen Putin arasynda ne әngime bolghanyn ekeuinen basqa eshkim bilmeytini týsinikti.
Biraq, elbasy Mәskeuge baryp, sol jaqtyng kepildigine jýgindi degen sózding jany bar siyaqty.
Olay bolsa, búl - óte qauipti presedent!
Putinning postsovettik kenistikte óz yqpalyn saqtap qalugha úmtylatynyn eskersek, Toqaev pen Nazarbaevtyng arasyndaghy daghdarysty ol óz maqsat-mýddesine paydalanuy әbden mýmkin.
Ol degeniniz - basqa elding bizding ishki isterimizge tikeley aralasuy!
Preziydentter keledi, ketedi.
Bolashaqta osynday jayttar qaytalanbauy ýshin osy bastan alghysharttar jasap qoyymyz kerek!
Bәlkim, ol kepildikter kezekti, ýshinshi konstitusiyalyq reforma túsynda eskerilui tiyis.
Osy edi ghana aitayyn degenim...
Ámirjan Qosan
Abai.kz