Ýkimet qoldanystaghy qaptaghan baghdarlamalargha reviziya jasamaqshy. Keshe ekonomika jәne budjettik josparlau ministri Erbolat Dosaev zang aktilerin Qazaqstannyng Memlekettik josparlau jýiesimen sәikestendirudi qamtityn qújatty Mәjiliske birinshi oqylymda maqúldatty.

Ýkimet qoldanystaghy qaptaghan baghdarlamalargha reviziya jasamaqshy. Keshe ekonomika jәne budjettik josparlau ministri Erbolat Dosaev zang aktilerin Qazaqstannyng Memlekettik josparlau jýiesimen sәikestendirudi qamtityn qújatty Mәjiliske birinshi oqylymda maqúldatty.

Búghan deyin qaptaghan, birin-biri qaytalaytyn bagh­darlamalardy syngha alyp, Elbasy Ýkimetke «osylardyng ontaylysyn qaldyr, ózgesin birdene qyl» dep qatang tapsyryp edi. Soghan oray, qol­da­nysta jýrgen strategiyalyq, baghdarlamalyq, sala­lyq qújattardyng bәrin saraptap, sapyryp shyqqan ekonomika jәne budjettik josparlau ministri birqatar jaytqa qanyghypty. «Qoldanysta ishindegi normalary birin-biri qaytalaytyn baghdarlamalar kóp-aq. Solardyng bәrin saralap, birtútas baghdar­la­malardy qaldyryp, qalghanyn, kereksizin sylyp tas­taghaly otyrmyz», - deydi Erbolat Do­saev myrza. Onyng aituynsha, endigide ýlken au­qym­daghy baghdarlamalar ghana qoldanysta qalyp, sa­la­lyq qújattar bir-birimen ýilesedi, sosyn bәri stra­tegiyanyng tóniregine toptasady. Búdan bólek, «Qa­­zaqstan-2020» baghdarlamasyn qayta qarap, on­daghy oryndalghan mejening bәrin sylyp tastau kóz­deledi, sosyn qalghan qújattar «Qazaqstan-2050»-ge qarap boy týzeytin bolady. Bir sózben ait­qanda, 2020-gha deyingi strategiyalyq jos­par­lardyng barlyghy tútastay ózgeriske úshyraydy. Múny mәjilismender de qúptaydy. Alayda aldaghy qadamnyng barynsha sauattylyghyna nazar audarudyng qaperde ústalghanyn súraydy.

«Baghdarlamadaghy maqsattardyng bәrine birdey qol jetip jatqan joq. Alayda búghan qayghyratyn adam da joq, eshkim jauap ta bermeydi. Tipti keybir miy­nistrlik mindetterding oryndalmau se­be­bine de ýnilmeytin sekildi. Olay deytin sebebim, bir baghdarlama ayaqtalmay jatyp, eki-ýsh jylda ja­nasy qabyldanady, sosyn taghy sol jýris qay­talanady. Nәtiyjesinde bәri shala, nәtiyje jarty», - deydi deputat Oral Múhamedjanov. Mәjilismen búl arada oblys pen audandardaghy sharalardyng búdan beter bylyqqa batyp jatqanyn da algha tartady. Mәselen, deputattyng aituynsha, ónirge ja­na kelgen әkim búrynnan qoldanylyp kele jat­qan baghdarlamany búrynghy basshysymen birge ar­hiyv­ke attandyryp, óz dәuirin jana baghdarlamamen bastaudy әdetke, maqtangha ainaldyrghan. «Sóitip, bir әkim - jol jiyegin janalaudy, ekinshisi - aghashtyng balaghyn aqtaudy, ýshinshisi ýiding kóshege qaraytyn túsyn boyaudy ermek qylady. Nәtiyjesinde eshbiri tý­begeyli oryndalmaydy. Múndaygha qazaq «ba­rymen - bazar» dep qaraugha әbden ýirengen tәrizdi», - deydi Oral Bayghonysúly.  Mәjilismenning mә­se­lesin ministr de moyyndady. Endeshe, maqúldanghan qú­jat ta sonday olqylyqtyng bolmauyna qarsy túr­sa iygi.

Synaqtar men kemshilikterge sýienip algha jylju búl tiyimdi jol emes

Aytpaqshy, ekonomist ministr Erbo­lat Asqarbekúly  mәjilismender aldyna jә­ne bir zang jobasyn úsynyp, ol boyynsha memlekettik jekemenshik әriptestikting jana nysandaryna qatysty ózgeristermen ta­nys­tyrghan edi. Qújattyng astyn ýstine tón­ke­rip, 45 minut boyy talqylaghan qa­lau­lylar әupirimdep otyryp, múny da birinshi oqy­lymda maqúldady. «Áupirimdep» dey­ti­nimiz,  ministrlikten shiykileu kelgen zang jo­basyna qyzdy-qyzdymen  aidar taq­qan­dar da boldy. «Ómir aghysy bizding zang jobalarymyzdy shang qaptyryp keledi. So­nyng saldarynan shyghar, keyde biz sal­maqty әri ómirsheng zandarmen bir jarym ay ghana júmys isteuge mәjbýr bolyp ja­tyrmyz. Mening oiymsha, búl zang jobasy El­basynyng biznesting әleumettik jauap­ker­shiligine qatysty jýktegen mindetin moy­nymen kóteruge tiyis edi. Al myna joba so­ghan jauap bere me? Joq. Tek osylay bo­luy mýmkin degendi ghana anghartady. Óki­nish­ke qaray, zang jobasy kәsipkerler men biyz­nesting bastamasyn, mýddesin esh qa­rastyrmaydy», - dedi Vladislav Kosarev. So­syn kommunister basshysy әriptesterin asyq­paugha ýndep, zang jobasyn ma­qúl­da­may, keri qaytarugha shaqyrghan edi. «Je­til­megen zandy jetektep bolmas. Ómir әl­de­qayda algha ozyp ketti. Sol ýshin mynaday «qú­­byjyq»  qújatty qabyldaghansha, asyq­­pay kýte túrayyq», - dep saldy Vla­diy­s­lav Borisovich. Alayda ózining Mәji­lis­ke mәpelep әkelgen zang jobasynyng «qú­by­jyq» ataluyna ministr Erbolat Dosaev qar­sylyq tanytty. «Qoldanystaghy kon­ses­siya turaly zanmen otyrsaq otyra be­re­miz, týkti de jýzege asyra almaymyz. Sol ýshin jana zang redaksiyasyn әzir­le­gen­she iske kirise beruge tiyispiz. Memlekettik je­­kemenshik әriptestikti damytudy qol­day­myz desenizder, zang jobasyn da qol­danyzdar», - dep mәseleni tótesinen qoy­dy ministr Erbolat Asqarbekúly. Sosyn ministr «jetilmegen jerlerin keleshekte jetildiruge» uәde berdi.

Osynday úzyn sonar talqylaudan song kom­munisterding «qaytaru kerek» degen talabyn dauysqa salmas búryn sózge spiy­ker Núrlan Nyghmatullinning ózi de aralasyp ketken bolatyn. «Jalpy, kez kelgen memlekette ekonomikany damytu kezen-kezenimen jýzege asatyny belgili. 90-shy jyldyng óz qiyndyghy boldy, tipti elimizding qarapayym qarjy jýiesin qa­lyptastyru mindetin sheshu kýn tәrtibinde túr­dy. Sosyn baryp barlyq budjet qyz­metkerlerin jalaqymen qamtamasyz etu mәselesi kóldenendedi, damu, óndiristi әrtaraptandyru kezeni de boldy. Endigi kýni jana saty - mem­lekettik-jekemenshik әriptestik formasy aldyda túr. Múnda әrip­testik mәselesi ghana emes, ony keneytu de ózekti. Endeshe, múnday auqymdy jú­mysta arnayy zang qabyldamay, qúr qaytalanghan synaqtar pen kemshilikterge sýienip algha jylju búl eng tiyimdi jol emes», - dedi Mәjilis tóraghasy. Sosyn zang jobasyn әli de py­syq­tay týsu turasynda ai­tylghan pikirge spiy­ker tolyq qoldau bil­dirdi. Dey­túrghanmen, Núrlan Zay­rol­laúly әli kýnge deyin jaqsy jazylghan zandardyng ke­yinnen dúrys zang aktilerining bol­ma­uy­nan, ony oryndaugha jauap­ty­lyq­tyng joq­ty­ghynan «aqsap» qalatynyna ke­yis­tik bil­dir­di. «Búl rette bizge eng aldymen mem­­lekettik jekemenshik әriptestik for­ma­syna kóbirek ýnilu qajet shyghar. Osy ýshin biznes-qauymdastyqty tarta oty­ryp, zang jo­basyn ekinshi oqylymda ke­ninen tal­qy­laugha bolady. Biz búghan da­yynbyz. Zan­dy shynayy ómirge barynsha ja­qyn­datugha tiyis­piz, óitkeni múnymen me­m­le­ket­tik ins­tiy­tuttar ghana emes, eng bastysy, biyz­nes-qauymdastyq júmys isteytin bolady», - dedi spiyker.

Avtor: Qanat QAZY, Astana

"Ayqyn" gazeti