Mahabbatty qorghau
Kirispe yaky ghashyqtar jazghan hattardan

I
Biz ekeumiz jolyqtyq,
Bipaq tym kesh jolyqtyq,
Dostasudan ot tútap, qoshtasugha qoryqtyq.
Maghan qúidy jaryghyn sening kónil-terezen,
Arqamyzda - qúzar shyn,
Aldymyzda - ór ózen.
Ór ózennen ótuge kim beredi qayyqty,
Kim bar bizdi týsiner, qane, kim bar bayypty?
Al qayyqshy - qiqar shal,
Jalynghanmen, ne bitti?
Qayyghyna qabaghan iytin baylap ketipti...
Yapyray, biz sonshama dәrmensiz bop tudyq pa?
Boyymyzda joq eken itti aldaytyn qulyq ta.

II
Kóbelekting "keseli" -
Túraqsyzdyq desedi.
Gýlden alghan shapaghatty cezimi
Kelesi bip gýlge jetpey óshedi.
Óz minezi ózine ýkim kesedi...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mening saghan aitpaghym da osy edi!

III
Amal bar ma, mahabbatqa jan pidalyq ete almadyn,
Aqqu-arman jalt bergende, quyp kórdin, jete almadyn.
Jete almadyn, kólenkennen alys úzap kete almadyn,
Janar mayyn jaghyp bitken mashinaday ot almadyn.
Epking qayda,
Serting qayda,
(bórking qayda, qúryp qalghyr?)
Eng sheshushi kez kelgende, tiling tistep túryp qaldyn.
Enselim dep oilaushy edim,
Erkeleushi em erge balap,
Eng sheshushi kez kelgende túryp qaldyng jerge qarap.

Mahabbatty qorghau
Kirispe yaky ghashyqtar jazghan hattardan

I
Biz ekeumiz jolyqtyq,
Bipaq tym kesh jolyqtyq,
Dostasudan ot tútap, qoshtasugha qoryqtyq.
Maghan qúidy jaryghyn sening kónil-terezen,
Arqamyzda - qúzar shyn,
Aldymyzda - ór ózen.
Ór ózennen ótuge kim beredi qayyqty,
Kim bar bizdi týsiner, qane, kim bar bayypty?
Al qayyqshy - qiqar shal,
Jalynghanmen, ne bitti?
Qayyghyna qabaghan iytin baylap ketipti...
Yapyray, biz sonshama dәrmensiz bop tudyq pa?
Boyymyzda joq eken itti aldaytyn qulyq ta.

II
Kóbelekting "keseli" -
Túraqsyzdyq desedi.
Gýlden alghan shapaghatty cezimi
Kelesi bip gýlge jetpey óshedi.
Óz minezi ózine ýkim kesedi...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mening saghan aitpaghym da osy edi!

III
Amal bar ma, mahabbatqa jan pidalyq ete almadyn,
Aqqu-arman jalt bergende, quyp kórdin, jete almadyn.
Jete almadyn, kólenkennen alys úzap kete almadyn,
Janar mayyn jaghyp bitken mashinaday ot almadyn.
Epking qayda,
Serting qayda,
(bórking qayda, qúryp qalghyr?)
Eng sheshushi kez kelgende, tiling tistep túryp qaldyn.
Enselim dep oilaushy edim,
Erkeleushi em erge balap,
Eng sheshushi kez kelgende túryp qaldyng jerge qarap.
Artyq qorlyq bar ma әlemde sengeninnen bezinuden,
Qúlay sýigen adamynnyng osaldyghyn sezinuden...
Kóz jasymdy kórsetpeuge tyrystym men saghan bipaq,
Sen dep shyqqan senimimning biyiginen baram qúlap.
Mahabbatqa jan pidalyq etpeding be,
Bәri beker!
Endi qalghan qyzyghynnyng narqy kemip, mәni keter.
Ózining eng qasiyetti әnin qorghay almaghan jan -
Basqa icte de qabiletsiz... baghy mәngi janbaghan jan.
Cipә, baghyng jana qoymas, basqan izing ketti keyin,
Áytse de, men jylap túryp,
jolyng bolsyn dep tileymin.

IV
Baqshadan alma úrlaghan baladay naq
Keudemde ýrkek sezim salady oinaq.
Otyzdyng ormanynda jýrgenimde
Aldymnan shyqtyn, ainam, aghataylap.
Sen mendik bar shattyqtyng tóresi me en,
Jýr edim ótken shaqtyng elesimen.
"Múnda kel, múnda kel" dep qol búlghadyng
Jiyrmanyng kók balausa belesinen.
Selk ettim dauysynnan shoshyghanday,
Jýr edim óz múnymdy óshire almay.
Jiyrmamda aldap ketken mahabbattyng
Kýnәcin әli kýnge keshire almay.
Sen bolyp qayta jandy-au saghynyshym,
Bәlkim, tar mandayymnyng baghymysyn?!
Bәlkim, sen menen qashqan mahabbattyng
Oylanyp qayta soqqan shaghymysyn?!
Sol bolsan, qolyndy ber, jýr, qaraghym,
Sen barghan jerge men de bip baramyn.
Kól edim tasymaghan, tasyttyng ghoy,
Baqsha edim baghy tayghan, gýlge oradyn.
Kәneki, jalynyna jalgha meni,
Kýtip túr pәk mahabbat, arman eli.
Ómirde meni aldaghan adamdar kóp.
Tek qana sen aldaushy bolma meni!

V
Ar aldynda adal, aqpyz desek te,
San súraqtar alar keyde jaghadan.
Mýmkin, bizdi tanar shulap ósekke,
Mýmkin, bizdi týsinbeydi kóp adam.
Aluan úghym aluan jaqqa tartady,
San kónilding túiyghyna maltydym.
Ghashyq bolyp kórmegender bar taghy,
Olar bizdi qaydan úqsyn, altynym.
Kózimdi almay mazdap janghan ottardan,
Saghan senem, Saghan senim artamyn.
Qoryqpaymyn týcinigi joqtardan,
Jýregi joq adamdardan qorqamyn!

Samattyng júbayy Ayjanarmen jekpe-jek

Zamana túr bórkin alyp oilanyp,
Sol týngi oilar ketti bizdi qayda alyp?
...Sol týni biz sening tughan sinlinning
On cegizge tolghan kýnin toyladyq.
Men quana tost kóterdim qyzgha arnap:
- Al saparyng sәtti bolsyn, qyzghaldaq.
Ómip mynau:
Qatar tosqan jenili men auyryn,
Qayghysy men sauyghyn,
Shuaghy men dauylyn.
Býgin, mine, sening tughan kýninde
Qanday tilek aitsam eken, bauyrym?
Saghan baylyq tiler em men,
bipaq ol - bir әngýdik,
Esiginnen kirgenimen pang kýlip,
Jýrgenimen sheru tartyp, sәn qúryp,
Saghan joldas bola almaydy ol mәngilik.
Bәlkim, erlik tiler em men tamyr alghan tózimnen,
Erlik sezim bipaq sening tabylady ózinnen,
Onsyz adam jýre ala ma soqpaqtar men jolsyzda,
Al súlulyq tiler edim,
súlusyng sen onsyz da.
Qaytsem eken?
Men odan da býkil adam ansaghan,
Býkil adam san myng jyldar arman etip, sharshaghan,
Azy jetip, al san myny tek elesin tamsanghan,
Kez kelgenning baqshasynda pispeytin,
Kez kelgenning uysyna týspeytin,
Zor mahabbat tileyinshi men saghan, -
Dep edim.
Tipti sol sәt úqpay qaldym sebebin,
Sen ornynnan kenet atyp túrdyng da:
- Mahabbat joq! - dep kýrsindin,
yzghar shashyp qabaghyn.
Men jýzine an-tang qalyp ejireye qaradym,
Qarap edim, jasqa tolyp ketken eken janaryn.
- Mahabbat joq! - deding taghy, -
ol - әnsheyin dalbasa,
Ghashyqpyn dep,
Sýiemin dep,
Senem dep,
Adamdardyng bipin-bipi aldaytyny bolmasa,
Mahabbat joq, ol - әnsheyin dalbasa!
Aytyp-aytpay ne kerek,
Bip kez men de myna sinlim siyaqty
Úyang edim,
súlu edim keremet.
Mening asqaq sezimimnen ýmitker
Az bolmaytyn bizding jaqta jigitter.
Qatal-qiqar taghdyrynan tek mahabbat súraghan,
Mahabbatty tappay qoyman dep talpynsa bip adam,
Ol men edim.
Biraq býgin sol sezimnen ne qaldy?
Sondaghy ýmit taldan úshqan japyraqtay joghaldy.
Qazir momyn kýieuim bar
jәne eki-ýsh balam bar,
Jaghdayym joq eshtenege alandar.
Ne ishemin, ne kiyemin demeymin,
Mәselesin sheship algham qaryn menen kómeydin.
Mine, qara, sausaqtarym kórinbeydi altynnan,
Tek bayaghy shat qiyal joq san tarapqa sharq úrghan,
Tek bayaghy jigitter joq terezemdi toryghan,
Olardyng da baghy alystau bolghan shyghar sorynan.
Kezdeskende jalqau tartqan basyn iyzep ótedi,
Úlyn eptip sonynan.
Jyldar boyy alandaumen quatymdy sarqydym,
Bosqa shashtym jigerimning jarqylyn.
Jer betinde mahabbattyng bar ekeni shyn bolsa,
Aytshy, kәne,
men nelikten jolyqpadym,
jarqynym?
Ýndemedim,
tarylghanday kenisim.
Mosqal kópshi jauap berdi men ýshin.
- IYә, iyә, ómirine ókpelisin, qaryndas,
Oghan bipaz sebepter bar,
Tiplikte bip beketter bar kiltin tappay, alynbas.
Yryq bermes bógetter bar ne týrli,
...Almatydan shyqqan joldyng barlyghy
Otyrargha bastap alyp barmaytyny sekildi.
Ómirdegi san salaly jolyghu men jýzdesu,
Tabysu men kezdesu,
Talpynu men týiisu,
Saghynu men sýiisu,
Tipti keyde odan da ózge sezimder
Mahabbatqa bastap bara almaytyny belgili,
Mahabbat ol - jan men tәnning tize qosqan epligi.
Ne boldy eken seni múnsha jýdetken,
Ýmit qayda jýregine gýl ekken?
Súlulyghyng kem emes qoy Bayannan,
Aqylyng da kem týspeydi Jibekten.
Sende de bar tym sezimtal kóz, kónil,
Kónili men kózderindey ózgenin.
Ayly keshte saghan da aitty ghashyghyng
Úly Abaydyng Toghjangha aitqan sózderin.
Ot bop órtep ghashyqtyqtyng yqpaly,
Án qostyndar...
Júrt quana qúptady.
Talpyndyndar,
Alqyndyndar, al biraq
Odan Qozy, senen Bayan shyqpady.
Hege búlay?
Ómir baqy búl súraq
Óter, mýmkin, namysyndy shymshylap.
Qayda jýrse tek óz әnin aitatyn,
Elikpeytin ózge shu men saryngha,
Qajymaytyn qar men jelding ótinde,
Mahabbat ta úqsaydy úly daryngha,
Shyn daryndar az ghoy jerding betinde.
IYә, mahabbat - qaysar qúzdy jaryp óter tasty jol,
Mahabbatta sezim ghana oinamaydy basty ról,
Úgha almadyng sen ony, ainam.
Jetken jerge talabyng men aqylyn,
Ceziming men batylyn,
Qyrsyqqanda, jetpey qaldy shydamyn,
Áne, sonyng kecipinen qanshama jyl jyladyn.
Shydam joqta, tózim joqta,
Kókireginde kózing joqta,
Jýreginde erlik joqta qorghay alar shattyghyn,
Mahabbat ta joq, kýnim!
Kezder az ba oy kórgendi kóz kórer,
Otyn ózing jagha almaghan,
Ózing izdep taba almaghan asyldy
Tappaydy dep nege oilaysyng ózgeler?
Qarashy, әne, myna sinling siyaqty
Inabatty, albyrt әri úyatty,
Alaulaghan jelegi
Sonymyzdan asau úrpaq, aryndy úrpaq keledi.
Olargha pәs bolar әli
Bizge biyik kópinetin tóbeler.
Biz cýpingen kezenderden,
Biz jýzuge jasqanghan ózenderden
Solar jýzip ótedi dep sene ber.
Búghan kýmәn keltiruing azamattyq bolmas ta.
Býkil adam izdegenmen baqyt jolyn, baq jolyn,
Eshkim onay taba almaydy Abayy men Toghjanyn.
Óitkeni asqaq azamattyq joq jerde,
Qaysar senim joq jerde,
Mahabbat ta joq, janym!
- ?
Ortamyzda qaljyng aityp bip jigit,
Otyr edi qalyng júrtty kýldirip.
Otyr edi bizden gópi sinline
Jaqyn, syrlas ekendigin bildirip.
- Al men taptym Toghjan syndy pәk jandy, -
dedi ol masang diril qosyp sózine.
- Ózing Abay bolmaghan son,
Mazalama Toghjandy, -
dedi sinling jas ýiirip kózine...
- ?..

Erkekterge kózqaras nemese әielge siyrek jolyghatyn baq

Otyrarda bir qadirli qariyanyng qanatty
Túlpar tektes aty bopty sýisintken bar alapty.
Minezi sәl jaysyz eken shodyr bala ispetti, -
Sharshap-talyp shóldese de aryqtan su ishpepti.
Jek kórgeni jaqyn kelse, tarpyp, teuip tistepti,
Sodan ayaq shiderlenip, bastan jýgen týspepti.
Bozbalalar symbatyna kóz tastaytyn tabyna,
Qariyanyng ay didarly qyzy bopty taghy da.
Sol jas aru, әkesine bylay depti bir kýni:
- Áke, sening darqandyghyng shaqyrady kýlkini,
Qiqar, tentek myna atyndy mәpeleudi qoymaysyn,
Ayyrbastap,
satyp,
soyyp, nege kózin joymaysyn?
- Ras, qyzym, sózinning joq qatesi,
Attyng qiqar minezi bar, - dep kýrsindi әkesi, -
Tek búl beybaq - at bitkenning zeregi,
Týsken kezde bәigelerge, jarysqa,
Jaralghanday shabu ýshin alysqa
Aryn salyp,
kýshin, terin tógedi,
Biraq sózsiz birinshi bop keledi.
Áygilegen elge kýshin,
Sol ghalamat enbegi ýshin,
Qiqarlyghyn keshiruge bolmay ma?!
Keshirmesek, bette tanba qalmay ma?!
Az ba elde túlpardy asqan baghy bar,
Juas,
kónbis,
mop-momaqan jabylar?!
Qasiyetin sezbese de, tәlim alar, tabynar,
Juasty әrkez maqtaytyn júrt tabylar.
Bәlkim, túlpar sol ýshin de yzaly,
Yzalyny baghalaugha shabandaumyz biz әli.
Naghyz erkek túlpargha úqsas, ainam-au,
Saghan qylmys ol jayynda oilamau.
Tolghaghy kem talghamyna bar tanym,
Basyna baq qonbay ma dep qorqamyn...
Dúrys shyghyp әkesining esebi,
Qyzdyng joly bolmay qapty desedi.
Oylan, juas jan izdegen, jar izdegen, jas talap,
Ómir sening kýtkeninnen әldeqayda basqaraq,
Erkek súlu kórinbey me erkimen,
Erkindikting núry oinaghan kórkimen.
Jalghandyqqa kýres ashqan isimen,
Sýigenine bergen qaysar sertimen
Jәne sony qorghay bilgen kýshimen.
Oyly әlemning әieldersiz kýni bar ma kóktegen,
Áytse de men әielge úqsas erkekterdi jek kórem!

Erkekterge eliktegen әielding de az tabary,
IYә, әr jynys óz minezin saqtauymen baghaly.
Jigit jigit sanala ma búghyp jýrse tasanda,
Óz pikiri joq erkekten qorqu kerek qashanda!
Qanattyny keri tartyp, tabandap,
Úshar kezde úsha almaytyn shabandap,
Óz pikiri joq erkekter el basqarsa, ne bolmaq?!
Toqtamaydy erkekter men telpekterding jarysy,
Oylan, qalqam, erkekti erkek etip kelgen - namysy.
Myqty kim bar namys atty batyrdan,
Bir sóz ýshin qanshama erkek tirshilikten jan keshti.
Bir sóz ýshin jekpe-jekke shaqyrghan
Qaysar Pushkin Dantesti.
Ar-namystyng qúrbandyghy
Az bolmapty, qayrauly әli әdiletting baltasy.
Jerding aman túrghandyghy -
Sol namysqoy erkekterding arqasy.
Árkez núrly ýmit seuip aldymyzda tang jatsyn,
Qayghy kelse jenilmeytin,
Baqyt kelse semirmeytin,
Er minezin qadirleytin
Áyelderding danqy artsyn!
Al, jas aru, túrmaydy eshkim jolynda,
Óz taghdyryng dәl qazir óz qolynda.
Talghamyndy әigiley me talabyn,
Kókeyindi sezip túrmyn, qaraghym.
Aytqanynnan shyqpaytyn,
Meselindi jyqpaytyn,
Saghan momyn, júp-juas erkek kerek,
Jo-joq, erkek emes-au, telpek kerek.
Eger býgin qayta tusa úly Abay,
Ol da saghan qalar edi únamay.
Baqanyng da әnine say baghy bar,
Izdegening jaby bolsa, tabylar.
Naghyz baqyt túyaghymen túlpardyn,
Qiyalymen súnqardyng
Ólshenetin myna úshqyr zamanda
Birte-birte qúnsyzdanar baghang da.
Men senemin, shyn erkekting aldynda
Qyzaratyn kýn tuady saghan da...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tek ol kýnning kesh kelgeni jaman da!

Áyelder

Ne tolqytsa sonyng múnyn tartasyn...
Auruhana aulasynda sytyrlatyp kartasyn
Janarynda әzil oinap jarasty
Maghan bir qyz bal ashty:
- Nauqastan ba erininiz kezergen,
Jazylasyz,
Nalymanyz beker siz.
Áytse de әiel qauymyna ejelden
Nemqúraydy qaramaydy ekensiz.
Sýydi Siz erlik dep te aitasyz,
Onsyz aqyn bolarsyz ba oy órgen.
Degenmen Siz abaylanyz, bayqanyz,
Baghynyz da, sorynyz da әielden.
- Bәrekelde,
Órken jaysyn talabyn,
Sәuegeyi sen bop jýrme qalanyn.
Búl betinmen nygandardy jýmyssyz
Qaldyrarsyn, qaraghym, -
Dedim kýlip. Biraq qyzdyng baysaldy
Ázil sózi maghan biraz oy saldy.
Dýniyege qan tamyrday taraytyn
Jer betinde әiel jayly ertek kóp.
Áyelderge nemqúraydy qaraytyn,
Erkekti men sanamaymyn erkek dep.
Qay kezde de súlulyqtyng joly - múz.
Áyel bizding әziz baylyq qorymyz.
Áyel bizding taghdyrymyz,
Taghdyrymyz bolghan song
Belgili ghoy, baghymyz ne sorymyz.
Has sýlulyq әlsizderding qyzghanyshyn mazdatqan,
Al qyzghanysh kýrdy dep kim aita alady az qaqpan.
Bir әielge bola keyde el menen el jaulasyp,
Jer jastanghan bozdaqtar.
Oghan kuә anau tóbe tompighan
Anau shyndar qúlaqtary qalqighan.
San úrpaqqa túlgha bolghan aqyndar
Bir әielding namysy ýshin jan qighan.
Maghynasyz jyltyraqty saqtamaydy el eske.
Jalyn bolyp jylu bolmau,
Áyel bolyp sýlu bolmau
Tabighatty aldaumen teng emes pe?
Gýlzar әiel qauymyna súlulyqsyz baq qayda,
Shyn súlulyq terendikte jatpay ma?
Qayyrlatqan kemesin talay erding
Sayaz kólghe shashylmaghay shúghylan.
Terendigi joq әielding
Qorqu kerek syrtqy súlulyghynan.
Áyel - erkek namysynyng qorghany.
Naghyz sýlu әiel tabu -
Býkil erkek ataulynyng armany. -
Naghyz sýlu әiel ýshin qajet kezde jan qii,
Búl - jigittik kodeksting jazylmaghan tarmaghy.
Biraq, biraq talaylardyng baqyty alys, sorynan,
Búl kez kelgen bóriktining kele bermes qolynan.
Erlik semse azamattyq semedi.
Ýlken erlik ýlken kýshke keledi.
Maghan ghashyq bir әiel bar.
Ol әiel
Mende sonday kýsh baryna senedi!