"Kishi Venesiyanyn" keremeti
Keyingi kezde «әlemdik jaryq júldyzgha ainalghan» Viktor Hrapunovtyng tolassyz jana súhbattary birinen keyin biri jaryq kórude. Búl súhbattarynda ol ózin Qazaqstan ýkimetining búrynghy mýshesi, Almaty qalasy men Shyghys Qazaqstan oblysynyng búrynghy әkimi retinde tanystyruda. Jón-aq. Al onyng óz-ózin demokratiyanyng naghyz jaqtaushysy, qyp-qyzyl sayasatkerge balauyna jol bolsyn. Kýlkili emes pe? Sózsiz kýlkili. Ásirese, Viktor Vyacheslavúlynyng qazaqtyng eng iri shaharynyng «patsha taghynda» otyrghan sәtindegi bylyqtary «su betine qalyqtap shyqqanda» miyghynyzdan myrs-myrs kýlesiz. Joldasy Lәilә Qaliybekqyzy da kezinde baghaly әshekey búiymdar men qymbat saghattardy satu isimen «sәtti» shúghyldanyp, tasy órge domalapty.
Keyingi kezde «әlemdik jaryq júldyzgha ainalghan» Viktor Hrapunovtyng tolassyz jana súhbattary birinen keyin biri jaryq kórude. Búl súhbattarynda ol ózin Qazaqstan ýkimetining búrynghy mýshesi, Almaty qalasy men Shyghys Qazaqstan oblysynyng búrynghy әkimi retinde tanystyruda. Jón-aq. Al onyng óz-ózin demokratiyanyng naghyz jaqtaushysy, qyp-qyzyl sayasatkerge balauyna jol bolsyn. Kýlkili emes pe? Sózsiz kýlkili. Ásirese, Viktor Vyacheslavúlynyng qazaqtyng eng iri shaharynyng «patsha taghynda» otyrghan sәtindegi bylyqtary «su betine qalyqtap shyqqanda» miyghynyzdan myrs-myrs kýlesiz. Joldasy Lәilә Qaliybekqyzy da kezinde baghaly әshekey búiymdar men qymbat saghattardy satu isimen «sәtti» shúghyldanyp, tasy órge domalapty.
Býginde shalghaydaghy Shveysariyadan «jayly qonys tapqan» Viktor Vyacheslavúly bar ynta-jigerimen Qazaqstannyng syrtqy jәne ishki mәseleleri turasynda oqtyn-oqtyn oy qozghap, sóz saptaydy. Ol qazaq ekonomikasynyng damuyna teris bagha berip, el ýkimetinde bolatyn jana bir qayta qúrudy «boljap» otyr. IYә, Hrapunovtyng sózinshe, jemqorlyq pen úrlyq qazaqstandyq sheneunikterding «qalypty ómirine» ainalypty. «Janadan payda bolghan demokrat» Hrapunov myrzanyng qaharyna sheneunikter ghana emes, ol jayynda syn aitqan tilshiler de úshyrauda. Sonymen, Shveysariyadaghy Hrapunovtar otbasynyng asta-tók baylyghy qaydan kelgen batpan qúiryq ekendigi ózekti mәselelerding biri bolyp qaluda. Sózsiz, Hrapunovtardyng dәuleti turaly az jazylghan joq. Internet arqyly onyng Almaty tóniregindegi 37 jyljymaytyn mýlki turaly aqpardy onay tabugha bolady. Biraq búl dәuletke olardyng qalay qol jetkizgeni kópke mәlim emes. Bizge búl jayyndaghy qúpiyanyng bet-perdesin Hrapunovtar otbasynda júmys istegen birneshe adam ashyp bergen edi. Olar ózderin «Feniks» balapandary» («Phoenix» - Lәilә Hrapunovanyng bas kompaniyasy) atap, shyn esimderin aitudan bas tartty. Joq, olar búrynghy júmys berushilerining kek aluynan qoryqpaydy, taghy da kezekti ret ózderining qúqyq qorghau oryndary qyzmetkerlerine Hrapunovtar otbasyna qatysty tergeuge alynghanyn qalamaydy.
- Men Hrapunovtardyng ózderin demokrat atap jýrgenin estigende, shalqamnan týse jazdadym. Qaydaghy demokrattar? Olardyng qanday adam bolghandaryn, tipti elestetu mýmkin emes. Ózderin bәrinen joghary qoyatyn. Óz bastaryn qúdaygha balap, ózgelerin qúlday kóretin. Ásirese, Lәilәning әreketi shekten shyghyp ketetin. Sәl nәrse bolsa, ol aighaygha basyp: «Qazirgi zaman - kapitalizm! Biz - qojayynbyz, al sender adam emessinder, bar bolghany - jaldamaly qyzmetkersinder. Barlyqtaryndy júmystan aidap shyghamyn» deytin. Osynday adamdardyng demokrat atanghany qalay? - deydi «Fenikstin» búrynghy qyzmetkeri.
Onyng aituynsha, bәrinen de ýy kýtushisi Lәilәdan qúqaydy kóp kóredi. Birde kýtushi qyzdyng kiyim kiyisi únamasa, birde sypyrghyny ústaghany kónilinen shyqpaydy, tipti ýy jinaghany hanymnyng ashuyn shaqyrady. Lәilә hanymgha ýy aspazshylary da únay bermeydi. «Ýnemi búlardyng otbasyna eki aspaz qyzmet etti. Biri - europalyq taghamdar әzirlese, ekinshisi - shyghys taghamdaryna mamandanghan. Bәrinen de europalyq tagham әzirleytin aspazgha qiyn týskendey. Óitkeni, Lәilә hanym «Gaspacho» atty qyzanaq shyryndy sorpany jaqsy kóredi. Astyng túzyn az-kem qylyp qoysa, aspaz kóz jasyna búlaydy dey beriniz. Lәilәning minezi nayzaghayday jarq-júrq ete qalatyn. Búlqan-talqan ashulanatyn. Qas dúshpandary kóp bolghandyqtan shyghar, «tamaqqa u salynghan emes pe?» dep te kýdiktenetin» deydi ol. Maksimning búl sózderin jәne bir «Feniks» balapany» qoshtady. Esimi shartty týrde Andrey dep alynghan jigitting bayandauynsha, Lәilә Hrapunovanyng ashuyna shydap beretinder neken-sayaq. Búl otbasynda jyldan artyq júmys istegender sausaqpen sanarlyq. Basym kópshiligi ýsh aidan keyin-aq júmystan ketip jatady. Bәrin tastap, «qúday-patshalardan» bastaryn aulaq alyp qashugha tyrysatyn. «Olargha da sol kerek edi. Júmystan ketken adam óz jalaqysyn aludy armandamay-aq qoysa da bolatyn. Ásirese, jappay júmystan shyghu ýrdisi Hrapunovtardyng enbek demalysynan kelgen kezinde oryn alatyn. Býginde ózderin «demokrat» atap jahangha jar salyp jýrgen otbasynyng enbek demalysyna keterde jәne enbek demalysynan kelgen song «úlan-asyr» saltanatty toy jasaytyn әdeti bar-túghyn. Enbek demalysyna ketip bara jatqan kezinde júmysshylardyng әrqaysysyna «arnayy tapsyrmalar» beriletin. Júmysshylardyng bir toby qojayyndaryn әuejaygha deyin shygharyp salyp, gýlder men qoloramaldaryn búlghap túrugha mindetteletin. Endi bir top qojayyndaryn «Kishkentay Venesiya» keshenining ishinde shygharyp salugha nemese kýtip alugha mindetteledi. Ol - ol ma, júmysshylar baryn salyp, shyn kónilden quanghan týr jasaulary tiyis eken», - deydi Andrey. «Medeu» múzaydynynda bolghan kóptegen almatylyqtar men ontýstik astana túrghyndary Butakovka shatqalyna jaqyn ornalasqan auqymdy jerdi alyp jatqan biyik qorshaugha nazar audarghan bolar. Tura osy qorshaudyng artynda Hrapunovtardyng «han saraylary» jasyrynyp túr. 5 gektar jerdi alyp jatqan ýlken aulada ýsh zәulim ýy salynypty. Bireui - ózderiniki, ekinshisi - balalaryniki, ýshinshisi - qonaqtargha arnalghan. Onda jabyq basseyn, tipti jeke gidroelektrostansiyagha deyin bolghan. Antikalyq mýsinderding kóshirmesi túrghyzylyp, kók shalghyn gazondar ósirilip, әspettep mәrmәr tóselgen joldary bar, búl ghajayyp keshen qala budjetining esebinen kótergen. Qalalyq kógaldandyru mekemesining júmysshylary Lәilә hanymnyng «ghalamat iydeyalaryn» iske asyramyn dep kýn-týn demey jarty jyl keshende júmys istep, kók tiyn almapty. Olar 2000 jyldary jalaqynyng tólenbeuine baylanysty kóteriliske shyqqanda, el-júrt an-tang bop qalyp edi. Óitkeni, qalanyng gýlge oranyp túrghany da shamaly-túghyn. Viktor Vyacheslavúlynyng «Kishkentay Venesiya» keshenining ishinde jýrgizgen kommunaldyq qyzmet basshylarmen kezdesuine bylayghy júrttyng kirui ekitalay bolatyn. Búl jerge saqtyq sharasy retinde 5 metrden biyik qorshau ghana salynyp qoymay, shetelden jetkizilgen zamanauy beynebaqylau qondyrghylary ornatylghan. Búl qondyrghylar 5 minut sayyn 180 gradusqa ainalyp keshen manyndaghy kez kelgen is-әreketti týsirip alyp otyratyn. «Kishkentay Venesiyanyn» týbinen aghatyn Kishi Almaty ózenining aghyny qatty. Aqymaq bolmasa, esi dúrys adamnyng jýregi búl sudy keship ótuge daualamasy anyq. Tipti әldebir janynan bezgen búl sudy keship ótken kýnning ózinde, ol Hrapunovtardyng jeke kýzetshilerimen ústalary sózsiz.
«Fenikstin» búrynghy qyzmetkeri Arman (shartty týrdegi aty) bylay deydi: «Lәilә «Kishi Venesiyamen» baylanystynyng bәrin óz qolynda ústady. Búl naghyz qatal tәrtipke baghynghan obekt. Men kóp jyl әskerde qyzmet ettim. Tipti qaru-jaraq qoymasy da «Kishi Venesiya» tәrizdi kýzetilmeytin. Barlyq jerge ornatylghan beynebaqylau kameralary men baqylau múnaralarynan bólek, múnda rúqsat qaghazyn alu jýiesi júmys istedi. Búl keshenge Viktor Vyacheslavúly men Lәilә Qaliybekqyzy, olardyng balalary Elivira men Iliyas jәne eng jaqyn tuystardan 15 adam eshqanday kedergisiz kire alady. Viktor Hrapunovtyng jaghynan onyng tughan bauyry Gennadiy ghana «ghalamat keshenge» kiru baqytyna ie bola alatyn. Biraq ol onda siyrek bolatyn. Júmys babymen anda-sanda bas súghyp túratyn. Viktor Vyacheslavúlyna ózge tuystaryna esik jabyq bolatyn. Onyng búrynghy әielinen tughan qyzdary Galina men Elenagha, tipti keshenning manyna ayaq basugha tyiym salynghan. Lәilә Qaliybekqyzy kýieuining ótken ómirin eske týsirmeuge baryn salyp baqty. Áytse de, Lәilәning sýiikti «seriktesteri» Sәken, әsirese Ghaziz Shәkәrimúly «han saraygha» esh kedergisiz kire alatyn. Olardyng jedel ishke kiruin qarauyldar qamtamasyz etetin. Tipti hanym tósekte jatsa da, kire beretin. Al ol jerde ne bolghanyn Viktor Vyacheslavúlynyng bilmey-aq qoyghany abzal. Lәilә bәrimizden eshkimge tis jarmauymyzdy talap etti. Eger biz alda-jalda birdene aityp qoysaq, jay ghana júmystan ketuding ózi - «qúdaydan súrap alghan syi» bolaryn ishimiz sezetin...».
dialog.kz saytynan
yqshamdalyp alyndy
"Jas qazaq" gazeti