Armannyng ýlken-kishisi bolghan emes. Áke men bala armanynyng toghysuy shynymen ghajap ta úly arman. Qazaq «balamnyng tabanyna batqan shógir mandayyma kirsin» - deytin halyq. Qazaq úrpaq ýshin ómir keshetin halyq. Mine sonyng dәleli -   qytaydaghy qandas aghamyz ben balasy -  kishkentay inimiz arasynda bolghan salihaly sheshim. Qúrmetti oqyrman oqyghan son, oilanar. Endi sol maqalanyng týpnúsqadaghy qalypyn saqtay otyryp  tóte jazudan krillisagha kóshirip tolyqtay berudi jón kórdim.

Bizdi oilandyrghan shaghyn maqala qytaydaghy «Kýltegin» saytynda jaryq kórgen  bolatyn: http://www.kultegin.com/forum.php?mod=viewthread&tid=38214&extra=&page=1

«Balam ekeumizding oqudan kórgen qorlyqtarymyz úlghayyp bara jatyr»

Balam ózining keude bóliginen de ýlken boqsha kóteruge mәjbýr boldy. Aldygha qaray  enkeyip jýrmese, dene tepe-tendigin saqtay almaytyn edi.

Balalardyng jýgin jenildetudi oqu-aghartudaghylar emes, saudagerler búrynyraq oilap qoyghan eken. Sýiretpe boqsha aldyq. Alayda, búny múghalymy quattamady. Kóterip kel dedi. Ýitkeni, sabaqhana tarylyp ketipti.

Armannyng ýlken-kishisi bolghan emes. Áke men bala armanynyng toghysuy shynymen ghajap ta úly arman. Qazaq «balamnyng tabanyna batqan shógir mandayyma kirsin» - deytin halyq. Qazaq úrpaq ýshin ómir keshetin halyq. Mine sonyng dәleli -   qytaydaghy qandas aghamyz ben balasy -  kishkentay inimiz arasynda bolghan salihaly sheshim. Qúrmetti oqyrman oqyghan son, oilanar. Endi sol maqalanyng týpnúsqadaghy qalypyn saqtay otyryp  tóte jazudan krillisagha kóshirip tolyqtay berudi jón kórdim.

Bizdi oilandyrghan shaghyn maqala qytaydaghy «Kýltegin» saytynda jaryq kórgen  bolatyn: http://www.kultegin.com/forum.php?mod=viewthread&tid=38214&extra=&page=1

«Balam ekeumizding oqudan kórgen qorlyqtarymyz úlghayyp bara jatyr»

Balam ózining keude bóliginen de ýlken boqsha kóteruge mәjbýr boldy. Aldygha qaray  enkeyip jýrmese, dene tepe-tendigin saqtay almaytyn edi.

Balalardyng jýgin jenildetudi oqu-aghartudaghylar emes, saudagerler búrynyraq oilap qoyghan eken. Sýiretpe boqsha aldyq. Alayda, búny múghalymy quattamady. Kóterip kel dedi. Ýitkeni, sabaqhana tarylyp ketipti.

Qarshaday bala qalada, qalyng adam jýrse de beyne aygha jem bolatynday qorqyp, artynan dedektep qaldym.   Qorqam, bireu úrlay ma dep.  Ony oilasam týn ortasynda úiqym ashylady. Áueli, key balany úrlap ta ketti. Yapyrym-ay, qanday zaman basymyzgha týsti adamgha adam sene almaytyn.

Ákeli-balaly ekeumiz tabanda tilimizden aiyryldyq. Qalada qazaqsha mektep joq. Qytaysha oqugha týsti eriksiz. Tapsyrmasyn oryndau ýshin tek qytaysha sóileuimizge tura keldi. Búrynghyday kýlki joq jýzimizde, tek bir-birimizge jabygha qarap, shýldirleymiz. Áytpegende, erteng múghalimge  qytaysha jauap qayyru balam ýshin qiyamet. Yapyrym-ay, qanday súmdyq  qazaq bola túra qazaqsha sóiley almau?..

Balam ekeumiz endi qúlmyz. Balamdy alyp ýige kelem. Sonynan ilese kelte hat ta jetedi shyryldap.  Bәri sonda. Kileng búiryq. Atam-shabam deydi.  Ár sóilem "sózsiz" degen ekpinmen kelip týsedi.  Oryndamay túra almaysyn.  Balama aittym: "keybir tapsyrmalar óte qisynsyz. Múghalimine kezigeyin, ne oryndamay-aq qoy." Balamnyng kózine jas ýiirildi: «Keshe bireulerdi jerden alyp jerge saldy, ishinde әke-sheshesine aitqandary da bar». Jýregim qobaljyp ketti. «Mynauyng  Amerikadan da zóreker ghoy óz».  Ýy tapsyrmasyn orynday jóneldik, kóshege baryp sonyng aitqan zatyn aituly jerden satyp aldyq. Boyaugha tiyisti key tapsyrmanyng renin de ózgertuge qaqymyz joq.

Qúl ekenbiz. Jylgha tayady, ónimizde kýlki, jýregimizde quanysh joq. Yapyrym-ay, qarshaday balany әkesimen qosa qúldyqqa týsiretin qanday oqugha tap boldyq?

Balam eki jasynan bastap maghan eliktep qalam ústaghandy ýirendi. Áriyne, qyzyq ýshin. Tamnyng qabyrghalarynan tartyp, kitap sóresining әinegine deyin syzyp oinaytyn. Odan, ekeumiz japalanyp jýrip aghartatynbyz, sýrtetinbiz. Tamgha syzbaudy ol ózi dәripteytin bolghan edi. Endi ol qazir búl siyaqty dәriptemeler aitpaytyn boldy. Jyl boldy, esty almadym. Balamnyng alty jyl boyy barymdy salyp qalyptastyrghan dara minezi ainalasy alty aigha barmay oirany shyqty. Ol qazir tek búiryqty oryndaugha ghana kýshin salady. Búl nege búlay isteluge tiyis degen sózdi endi ol aitudan qorqatyn bolyp qalghanyn men eki aptanyng aldynda sezindim. «Qayran qúlynym, basqa qaptaghan shiredey adamnyng erkin úrlaghan zamangha kez kelgenin-ay»!.

Qalam demekshi, biz búryn qalamdy syzugha istetushi edik. Qazir jazugha júmsaytyn boldyq. "Balam, syzu syza ghoy" dedim kәdimgidey. Balam betime qarap biraz otyrdy da, kýrsindi. Sýitti de, basyn shayqady: "Onda tapsyrmamdy qashan oryndap bolamyn?" Birinshi jyldyqtaghy tapsyrmasyn attay tórt saghatta ayaqtaydy. Shynynda uaqyt joq. Qaraday janym ashyp ketti. Oqudan shygharyp alayyn dedim. Sheshesi shyryldaydy: "Sonda búl keyin qalay jan baghady?" dep. Jan baghu? Qytaydyng qalyng shómshegin bilmey-aq talay adam jan baghyp jýr ghoy. Dәl qazir   qansha adam jan baghyp jýr?! Bәri belgili. Tәubә dedim, bәrimiz de jipsiz baylanghan baspaq ekenbiz.

Kóp oiladym: múghalimi qolyna balta ústaghan baghban eken de, balam baltagha tap bolghan balghyn shybyqtay kýy keshude eken. Bútaqtaryn bútap sidamdap qana qoymaydy. Kóktep býrshik jaryp kele jatqan býrshikting úshyn da tynymsyz shyrpytady, kertedi. Búl baghbannyng isi әiteu qanday aghash bolsa da, әi-shýige qaratpay tegis bir beynege keltiru. Ol jemis bere me, qanday jemis beredi degen bas auyrtatyn istermen týkte júmysy joq. Ony oilamaydy da. Ýitkeni, ony da soghan zorlap túrghan bireuler bar kórinedi. Zaman shyghar. Atana nәlet zaman,  shire kiygizbey-aq mәngýrt qylghan!

Neshe kýnning aldynda ana tili oqulyghynyng (shyn mәninde  qarshaday baladan emes, til mamandarynan súraytyn súraugha jauap berudi talap etetin mәngýrttendirushi til oqulyghy) ishinde qalyng japsyrma gýlderdi kórdim. Men onyng mәnin bilushi edim. Ol balany shabyttandyru ýshin aldymen shekesine japsyrylyp, odan kitaptyng ishine kóshetin. Búl beyne balalargha shólde kele jatqanda, bir susyndap ótetin móldir búlaq siyaqty edi. Ony alghan kýni balam әjeptәuir quanyp keletin (sondyqtan men búl gýlderdi jaqsy kórem.) Kitәbining ishinde qalyng gýl japsyruly túr. Ony kórip quanyp kettim. Aynalasy jalghyz-aq aida sonsha gýlding iyesi bolypty. Eriksiz erkelettim. Biraq, ol quanghan joq. Sebebin súradym. Sýitse, búl gýlderding bes-altauy ghana múghalimi bergen, qalghanyn ózine-ózi bergen eken. Kózimnen jas aghyp ketti. Arman-tilegin kóshedegi bútasha qyrqyp túrsa da, jaqsylyqqa, tirlikke, jyltyraghan bolmashy ýmitke úmtyluyn qarashy!!! Ol da jylady. Ol endi oqugha týspegen kezindegi uayymsyz, shekteusiz ósken kezderin ansap jylap otyr.

Endi әke-bala ekeumiz otyryp kenestik: oqu - jaman dedik, adamdar - jaman dedik. Ýsheuden ýsheu bolyp, búl adam balasy bara almaytyn jerge ketsek dedik. Ol jerding suretin syzyp ta shyqtyq. Ol barlyghyn úmytyp endi kónildendi. Kәdimgidey uayymsyz synghyrlaghan kýlkisi estiledi. Meni at qylyp minip әlgi arman mekenge tartyp ta ketti. Aldynda qalyng qoy (qalyng asyq) . Atynan týsip qoylaryn kýzetip tonqayyp alyp ol qoyyn bir, búl qoyyn bir shúqyp jatyp úiyqtap ta ketti...

Tanerteng asa kónildi túrdy. Kórgen týsin aityp jatyr. Týsinde bizben birge әlgi jer úiyq mekenge barypty. Syzbasyn qolynan týsirmeydi. "Búl - Qazaqstan! " dedim balama. Ol dereu jazdy. Jazu degendegi jazuy qytaysha piniyin edi.

Sәby ghoy. Tartqan qorlyqtaryn úmytyp túr. Quanyshpen sekiredi. Al, mening jýregim syzdap túr, syrtym kýlimdeydi. Ýitkeni, menen basqa bir jarym million qazaqtyng ishinde talayynyng kónili may asaghanday kýpti, jýregine syzdauyq shyqqanday mazasyz jýr ghoy. Qorlyqqa tughan ekenbiz. "Kósheyik!!!  - dedim,  - otbasymdaghylargha - kósheyik!!! ".

Shyn jýregimnen aittym, aghayyn, - «Kósheyik».

Naghyz qazaqtyq ýshin, kónil erkindigi ýshin Kósheyik!

Abai.kz