24 qazanda Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Minskide Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting otyrysyna qatysty dep habarlaydy "Aqordanyn" resmy sayty. Ayta keterligi Elbasy búl jiynda Reseyding integrasiyalyq prosesterdi sayasilandyryp otyrghanyn, keneske Kremli tarapynan engizilgen qyzmetkerlerding Resey ýkimetinen tikeley tapsyrma alatynyn mәlimdedi. Al ýsh el arasyndaghy kelisim-shartqa say  múnday qiytúrqylyqtargha jol berilmeui kerek. Týbir bir Týrkiyanyng da Kedendik odaqqa mýshe boluyn shaqyrghan Núrsúltan Ábishúly biringhay ekonomikalyq kenistikting jemisti tústaryna da kónil audardy. 

 24 qazanda Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Minskide Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting otyrysyna qatysty dep habarlaydy "Aqordanyn" resmy sayty. Ayta keterligi Elbasy búl jiynda Reseyding integrasiyalyq prosesterdi sayasilandyryp otyrghanyn, keneske Kremli tarapynan engizilgen qyzmetkerlerding Resey ýkimetinen tikeley tapsyrma alatynyn mәlimdedi. Al ýsh el arasyndaghy kelisim-shartqa say  múnday qiytúrqylyqtargha jol berilmeui kerek. Týbir bir Týrkiyanyng da Kedendik odaqqa mýshe boluyn shaqyrghan Núrsúltan Ábishúly biringhay ekonomikalyq kenistikting jemisti tústaryna da kónil audardy. 

– Biz birlestigimizding ong qorytyndylaryn qazirding ózinde aittyq: negizgi eksporttyq tauarymyzgha әlemdik baghasynyng tómendegenine qaramastan, elderimiz arasynda tauar ainalymy artuda. Qazaqstannyng Keden odaghy elderimen syrtqy sauda ainalymyndaghy ýlesi jalpy kólemning 18 %-yna jetti. Biraq biz onyng týzetilui qajet kemshilikteri, onyng ishinde Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya turaly da ashyq aitugha tiyispiz. Tauarlardyng erkin ainalymy qazaqstandyq óndirushiler ýshin Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistik elderi kәsiporyndarymen aradaghy bәsekelestikting jaghdayyn qataytyp jiberdi. Syrtqy saudadaghy ýilesimsizdik artuda. Keden odaghy elderinen әkelingen óndelgen tauarlar importy 2012 jyly 2009 jylmen salystyrghanda 2 ese óskeni bayqaldy. Búl jaghdaydy týzetu ýshin birqatar iri birlesken investisiyalyq jobalardy iske asyru qajet boluy mýmkin, – dedi Núrsúltan Nazarbaev.

Qazaqstan Preziydenti Qazaqstannyng Birynghay ekonomikalyq kenistik elderinen importynyng ýlesi onyng 2009 jylghy jalpy kólemining 32 %-ynan 2012 jyly 40 %-yna deyin artqanyna nazar audardy. Sonday-aq, Qazaqstan ónimderin Resey men Belarusi naryghyna jetkizude edәuir qiynshylyqtar bar. Sebebi, tariftik emes jәne tehnikalyq kedergiler, shamadan artyq sanitarlyq jәne fitosanitarlyq normalar, sertifikattau, liysenziyalau jәne ýles jónindegi sharalar, tehnikalyq reglamentti birizdilendiru jóninde talaptar qoldanyluda.

– Qazaqstannyng et ónimderi әdeyi «ótkizilmeytin» jaghdayda túr, óitkeni Reseyde olargha Qazaqstan Respublikasy sanitarlyq sertifikattarynda joq normalar qoldanyluda. Sonday-aq, belarusi azyq-týlik tauarlaryn búl saladaghy birqatar jana tehnikalyq reglamentting engiziluine baylanysty Resey naryghyna tasymaldau dengeyining tómendegeni bayqalyp otyr. Birynghay ekonomikalyq kenistiktegi tehnikalyq reglament salasyn keneytu Qazaqstannyng biznes ortany jaqsartu jónindegi sayasatyna qayshy kelude. Birynghay ekonomikalyq kenistik kelisimining qorytyndysyna sәikes Resey elektr-energetika jýiesi ýshin erekshe rejim qarastyrylghandyqtan, elektr-energetika salasynda týitkilder bar. Sonyng saldarynan elektr energiyasyn tútynushylar men tasymaldaushylargha erkin qoljetimdilik bolmay otyr. Qazaqstan elektr energiyasyn Belarusiqa Resey Federasiyasynyng aumaghy arqyly, tranzit arqyly sata almaydy, – dedi Memleket basshysy.

Búghan qosa, Núrsúltan Nazarbaev syrtqy ekonomikalyq qyzmetke qatysushylar tarapynan Keden odaghynyng Keden kodeksine ýlken syn aitylyp jatqanyn, ony yryqtandyru jәne syrtqy  shekaralarda kedendik rәsimderdi barynsha onaylatu qajettigine kónil bólinip otyrghanyn aitty.

– Sondyqtan men Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng qyzmeti Keden odaghyna mýshe elderding ózara tiyimdi saudasynda jogharyda aitylghan ýilesimsizdikter men kedergilerdi boldyrmaugha baghyttaluy tiyis. Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya – Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistikti qalyptastyru jaghdayyn qamtamasyz etu ýshin qúrylghan, sonday-aq integrasiyany odan әri damytu jónindegi úsynystardy әzirleytin últýstilik organ. Sonymen qatar, memleketter basshylary algha qoyghan Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistikti qalyptastyru ayasynda sheshilmegen mәselelerding bar ekenine qaramastan, Komisiya júmysynda integrasiyalyq ýderisterdi terendetuge arnalghan qarajat pen kýshti ydyratu, júmysty anyq sayasilandyru bayqaluda. Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya tarapynan Komissiya júmysynyng qaghidattary men reglamentining búzyluyna jol beruge bolmaydy. Komissiya turaly Shartqa sәikes, Alqa mýsheleri últtyq ýkimetke esep bermeydi jәne baghynyshty emes, soghan qaramastan Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya Alqasynyng reseylik mýsheleri Resey Federasiyasy Ýkimetining otyrystaryna qatysady, tiyisti núsqaular alady,– dedi Qazaqstan Preziydenti.                     

Memleket basshysy Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng qyzmeti turaly eki bólimnen – instituttyq jәne salalyq bólimderden túratyn shartqa qatysty barlyq mәselening 2014 jylghy mamyrda kelisilui tiyistigin atap ótti. Núrsúltan Nazarbaev elderimizding qarapayym azamattarynyng qabyldauyna auyr tiyetin kýrdeli shartty әzirleuge qajettilik joq ekenine toqtaldy. Búdan bólek, múnay men gaz tasymaldau, temirjol tarifteri, elektr energiyasy salasyndaghy qazirding ózinde qol jetkizilgen kelisimder boyynsha júmysty ayaqtaugha úmtylghan jón. Sonymen qatar, qazirgi uaqytta Komissiyanyng ókilettigin keneytu, birynghay qarjy naryghyn qalyptastyru jәne jana últýstilik qúrylymdar qúru turaly úsynystar engizilude, integrasiyalanudyng qazirgi kezeninde bizding elderimiz múny talqylaugha dayyn emes. Qazaqstan Preziydenti tauarlargha jәne qyzmet kórsetuge qatysty shekteulerdi joiygha basa den qoiy qajettigine nazar audardy.

Sonday-aq, Núrsúltan Nazarbaev Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistik ayasyn keneytu barlyq tarap ýshin ortaq erejeler boyynsha jýzege asyrylu tiyistigine toqtaldy. Mysaly, Qazaqstan Qyrghyzstan men Armeniyanyng niyetin qoldaydy, biraq olardyng búghan kirui shartta kelisilgen jәne kórsetilgen ortaq rәsimder boyynsha jýzege asyryluy tiyis.

– Maghan, mysaly, premier-ministr Erdoghan Týrkiyanyng Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistikke qosylu perspektivasyn qarastyru turaly ótinishpen habarlasty. Men oghan dәl osy ústanymdy jetkizdim, – dedi Qazaqstan Preziydenti.        

Búghan qosa, Memleket basshysy Qazaqstannyng Dýniyejýzilik sauda úiymyna kiru mәselesin sóz etti, búl ýshin DSÚ-gha mýshe elder aldynda Qazaqstan men Reseyding mindettemeleri dengeyining ýilesimdiligi qajet.

– Qazaqstan DSÚ-gha Euraziyalyq ekonomikalyq odaq qúrylghangha deyin kiru niyetinde. Áytpese, DSÚ-gha mýshe elder búdan búryn qol jetkizilgen kelisimderdi qayta qarauy mýmkin, búl bizding ol úiymgha mýshe boluymyzdy birneshe jylgha sozyp jiberedi. Býgin biz Resey tarapynyng qoldauyna senim artyp otyrmyz. Búl mәsele jónindegi syndarly ústanym Qazaqstannyng DSÚ-gha tezirek kiruine yqpal etip, Keden odaghy men Birynghay ekonomikalyq kenistikting ýzdiksiz qyzmetine septigin tiygizgen bolar edi, – dedi Núrsúltan Nazarbaev.

Qazaqstan Preziydenti DSÚ-gha kiru mәseleleri jóninde Europalyq odaqpen jәne AQSh-pen kelissózder jýrgizu ýshin Qazaqstan-Resey birlesken komissiyasyn qúru qajettigine nazar audardy.      

Abai.kz