Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev AES salynuyna baylanysty referendum kýzde ótetinin aitqan edi.

"Ózderiniz jaqsy bilesizder, ekonomikany damytu ýshin túraqty energiya kózi kerek. Sondyqtan men atom elektr stansasyn salu mәselesin pysyqtau turaly naqty tapsyrma berdim. Qazir jan-jaqty talqylau bolyp jatyr. Ártýrli pikir aitylyp jatyr. Búl ýderiske búqaralyq aqparat qúraldary da belsene atsalysuy kerek. Shyn mәninde, elimizde atom energetikasyn damytugha zor mýmkindik bar. Ony dúrys, yaghny tiyimdi paydalanghan jón. Osy mәselege qatysty songhy sheshimdi halyq qabyldaydy. Referendum biyl kýzde ótedi. Ýkimet naqty datany aiqyndaydy", - dedi Preziydent.

Qazirgi tanda qoghamda AES salu qyzu talqylanyp jatyr. Áleumettik jelide de pikir kóp. Osy rette elimizde AES salu ýshin jalpyhalyqtyq referendum ótkizuding manyzy qanday? AES saluda  qogham pikirining manyzy qanshalyqty? Abai.kz tilshisi qogham talqysynda jýrgen mәseleni elimizding ertenine bey-jay qaramaytyn azamattarymyzdan súrap bildi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Asuan Siyabekov: AES salu el ekonomikasyna ong serpin beredi

«Qazaqstan atom elektr stansiyalary» JShS Atom energetikasy basqarmasynyng jetekshi injeneri Asuan Siyabekov, Qazaqstanda AES salu ekonomikamyzgha ong serpin beretinin aitty.

Ol: «AES salynatyn bolsa ekonomikamyzdyng barlyq salalaryna, sonday-aq ghylymgha, bilimge, әleumettik salagha ong mulitiplikativtik әser etedi, joghary tehnologiyalyq, ghylymdy qajetsinetin tehnologiyalar men aralas salalardyng jedel damuyna mýmkindik beredi.

Qazaqstanda AES salu atom industriyasy ýshin jәne tútastay alghanda elimizding býkil ekonomikasy ýshin jana mýmkindikter ashady.

Eger aitatyn bolsaq, onda AES salu:

- Elding ghylymiy-tehnikalyq jәne joghary bilikti kadrlardyng ósuine;

- Qúrylys kezinde 8 000 adamgha deyin jana júmys oryndaryn jәne paydalanu kezeninde 2 000 adamgha deyin sapaly kadrlardy qúrugha;

- AES salu kezinde 1 júmys orny ekonomikanyng aralas salalarynda 10-nan astam júmys ornyn qúrady;

- Jergilikti ónerkәsipti damyu;

- Menshikti otyn bazasynyng potensialyn keshendi paydalanu;

- Tútynushylardy 60 jyldan astam senimdi energiyamen jabdyqtaudy qamtamasyz etu;

- Parniktik gazdar shygharyndylaryn jylyna 8-10 mln. tonnagha deyin tómendetu.

Odan bólek basqa da birqatar ekonomikalyq, әleumettik, tehnikalyq jәne ekologiyalyq artyqshylyqtargha iye. Jyl sayyn ósip kele jatqan energiya tapshylyghyn, Qazaqstan ýkimeti resmy týrde qabyldaghan kómirteksiz energetikagha kóshu baghytyn, sonday-aq elde shiykizat jәne óndiristik bazanyng boluyn eskere otyryp, Qazaqstanda atom-energetika salasyn damytu qisyndy jәne zandy qadam bolyp tabylady dep oilaymyn», - dedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Rashida Moldashiyeva: Referendum - qogham pikirimen sanasu   

Al fizika pәnining múghalimi Rashida Moldashiyeva AES saludy býkilhalyqtyq referendum arqyly dauysqa salu, qogham pikirimen sanasu dep sanaydy.

Ol : «Ózderiniz bilesizder osydan eki jyl búryn 5 mausymda jalpyhalyqtyq referendum ótkeni barshamyzgha mәlim. Ol kezde Konstitutsiyamyzdyng 33 babyna týzetuler engizildi. Osylaysha, preziydentimiz aldaghy konstitusiyalyq ózgeristerdi, elimizdegi manyzdy mәselelerdi qoghamdyq talqylaugha saludyng manyzdylyghyna toqtaldy.  Elimizdegi Konstitusiyalyq normagha sәikes respublikalyq referendum ótkizuding birqatar ong tústary bar. Birinshiden, búl memlekettik manyzgha ie problemalardy halyq bolyp talqylaugha salu. Osy talqylauda qoghamnyng oiy men inisiativasy eskeriledi. Ekinshiden, halyqty jalpyhalyqtyq referendumda dauys beru ýrdisine tartu. Búl arada azamattarymyzdyng  belsendiligi men sayasy qatysuyn nazargha alu, olardyng qyzyghushylyghyn arttyrugha yqpal etu. Áriyne fizika pәnining múghalimi retinde elimizde AES saludy qoldaymyn. Halqymyz eng aldymen AES  elimizding ekonomikalyq әri sayasy salasyna yqpal etetinin bilse eken deymin. Biz jan-jaqty saralap, zerttep, zerdelep elimizding bolashaghyna tiyimdi sheshimdi shygharamyz dep senemin. Óitkeni qazir әleumettik jelide AES turaly qyzu talqylaular jýrip jatyr. Halqymyz BAQ betterinen arnayy mamandardyng túshymdy pikirlerimen tanysqan bolar. Eng bastysy  qogham pikiri qaq jarylghan mәselede ony birtútas el bolyp talqylaugha saludy dúrys dep sanaymyn. Eng bastysy elimiz óz iygiligine tiyimdi sheshimdi qabyldaydy dep senemin. Memleket basshysy әrbir joldauynda búdan bylay qogham pikiri eskeriletinin ýnemi tilge tiyek etip jýr. Qazir biylik pen halyqtyng arasynda baylanys ornady. Búl әriyne dúrys dep sanaymyn. Sebebi joghary jaq halyqtyng oiymen, múnymen sanasuy kerek. Árbir azamat óz elindegi bolyp jatqan sayasy bolsyn әleumettik bolsyn, eldik mәsele bolsyn barlyghyn birigip sheshkeni dúrys dep sanaymyn. Songhy kezderi «Halyq ýnine qúlaq asatyn memleket» qaghidatyn jan-jaqty qoldana bastadyq. Búl da el iygiligine baghyttalghan is-sharalardyng biri dep bilemin»,- dedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Oljas Taqabaev: AES bizge kerek pe?

Almaty oblysy Kegen audany Úzynbúlaq okrugining әkimi Oljas Taqabaev elimizge AES salu kerek pe? Kerek bolsa qanshalyqty manyzdy? Eng aldymen osy súraqtargha jauap tabu manyzdy ekenin algha tartady.

«Biz AES bizge kerek pe degen súraqty әli talqylap jatyrmyz. Shyn mәnisinde AES salu jayynda birneshe jyldan beri qyzu talqylau býginge deyin jýrgizilip keledi. Qoghamdaghy bolyp jatqan talqylaulardy kórip bilip otyrghan  adamdar eng aldymen búl mәselening bizge qanshalyqty manyzdy nәrse ekenin bilui kerek. Biz talqylap otyra beretin kezennen óttik. Áriyne biz atom salasynyng mamany bolmaghandyqtan, AES tehnikalyq  túrghyda qanday ereksheligi bar ekenin aita almaymyz. Biraq jerimizde sarqylyp bara jatqan energiya kózderining jetispeushiligine mәn bersek, AES salu kerek degen baylamgha kelemiz. Mening oiymsha bizz naqty  sheshimge kelgenimiz jón. Elimizdegi kez kelgen sauatty adam oosy joly talqylaugha qatysyp, óz dausyn beredi degen senimdemin. Jaqynda Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev aldaghy kýzde AES saludy referendum arqyly sheshetinin mәlimdedi. Búl bizding elimiz ýshin eng manyzdy sheshim. Biz osy manyzdy mәseleni býkil el bolyp sheshuge atsalysuymyz kerek dep sanaymyn. Aldaghy kýzde biz elimiz ýshin manyzdy   mәseleni talqylap, oghan dauys berip, óz ýnimizdi qosamyz »,- dedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Núrgýl Jambylqyzy: Sheshimdi halyq qabyldaydy

Jurnalist Núrgýl Jambylqyzy osynday el bolashaghy ýshin manyzdy dýniyelerde halaqtyng ýni eskeriletinin dúrys dep sanaydy.

«Búghan deyingi referendumda elimizding ata zanyn ózgertu talqygha týsti. Endi elimizde AES saludy dauysqa salatyn bolady.  Sondyqtan, halyqtyng ózi búl tandaudy jalpyúlttyq referendum arqyly jasaytyny dúrys sheshim. Jeke oiym memleket taghdyryn jogharydaghy biylik emes, tútas halyqtyng ózi sheshui kerek. Referendum demokratiya mehanizmi jәne azamattardyng pikiri súralatyn jýie ekenin eskersek, búl jerde ýlken qoghamdyq pikir qalyptasyp ong sheshimdi qabyldaudy dúrys dep sanaymyn. Elimizdegi әrbir azamattyng pikiri, kózqarasy, elindegi tarihy sheshimge ýlesi eskeriledi. Damushy memleket bolghandyqtan AES bar alpauyt memleketterding de tәjiriybesin qaperge alghanymyz dúrys bolady. Al biz BAQ ókilderi óz kezeginde halyqty tiyimdi әri shynayy aqparatpen qamtyp otyruymyz kerek. Mening oiymsha qazir halyq sauatty, ghalamtor damyghan zamanda barlyq azamat elmizdegi sayasi, ekonomikalyq manyzdy mәselelerdi kórip- bilip otyr. Sondyqtan halyqty adastyratyn aqparattardan góri әriptesterim óz salasynyng myqty mamandarynan pikir alyp, AES manyzdylyghyn jan-jaqty kórsetedi degen oidamyn. Eng manyzdysy AES salu bizding elimizge ne әkeledi. Onyng elimizde salynuynyng manyzy qanday? Al qarsy bolyp otyrghan taraptyng uәji nede? Olardyng qanday naqty dәlelderi bar. Negizge alatyn faktiler me, әlde jay aighaygha aighay qosu ma? Áriyne mening oiymsha jan- jaqty zerttep, zerdelep baryp sheshu joldaryn tabuymyz kerek. Biz óz kezegimizde jurnalistik zertteu jýrgizip, AES mәselesindegi barlyq súraqtyng jauabyn halyqqa  úsynumyz kerek», - dedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Elimira Orazbaqova: Referendum - ortaq mәseleni talqylau

Kitaphanashy Elimira  Orazbaqova elimizde AES saludy referendum arqyly sheshu Preziydentimizding taghy bir sәtti qadamy dep sanaydy.

«Meni quantatyny elimizding bolashaghyna bey - jay qaramaytyn azamattarymyzdyng qatary kýn sayyn artyp keledi.  Qazirgi tanda halyq ta sauatty әri sayasy sheshimderdi baqylauda ústaghysy keledi. Men kitaphanashy retinde mynany aitqym keledi, qazir halyqtyng kózi ashyq. Oqyrmandarymnyng ishinde elimizdegi  bolyp jatqan manyzdy oqighalardy talqylap, bir-birimen pikir almasyp oy talqysyna salatyndardyng qatary kóbeydi. Qazir jastar da izdenis ýstinde. Búl rette aitqym kelgeni, jalpyúlttyq referendum arqyly elimizge ortaq mәseleni dauysqa salu Preziydentimizdin, biylikting halyqpen sanasuy, halyq pikirining elenui dep bilemin. "Jana Qazaqstan" iydeyasyn Preziydentimiz ýnemi jinalystarda tilge tiyek etip jýr. Búl ózgeristing óni de, mәni de erekshe. Óitkeni halyqpen etene baylanys bar. Qarapayym halyqtyng pikirin eskeretin ózgeris endi, eng manyzdysy osy. Parlament qarauyna úsynyp, deputattardyng "birauyzdan" maqúldauymen eldik mәseleler sheshile beretin. Halyqtyng talqylauyna salynbaytyn. Joghary jaq mәseleni kóteredi, sheshimin de ózderi shygharatyn. Al endi Jana Qazaqstan, әdil Qazaqstan dep jatqanymyzdyng kepili - halyq. Janaru degenimiz osy dep oilaymyn. Baghytymyz aiqyn. Osy rette el iygiligine baghyttalghan ong sheshimder qabyldanady degen senimdemin»,- dedi ol.

Suret spiykerding jeke múraghatynan

Qamajay Júmabekqyzy: Qazir bizding qogham ashyq

Zeynetker Qamajay Júmabekqyzy elimizdegi ózgeristerdi joghary baghalaytynyn jetkizdi.

Ol: « Preziydent AES salu mәselesin halyqpen birge sheshudi dúrys kórgeni ontayly sheshim dep bilemin. Býginde elimizde birqatar ózgerister oryn aldy. Halyqqa  tiyimdi baghdarlamalar jasaluda.  Ásirese elimizding bolashaghyna arnalghan memlekettik baghdarlamalardyng manyzy zor. Qazir biz ashyq qoghamda ómir sýrip jatyrmyz. Kez kelgen mәsele eng aldymen halyqqa talqylaugha úsynyluda. AES salu tiyimdi me? Álde tiyimdi emes pe? Mening oiymsha búl mәsele osy salanyng naghyz mamandarymen, sarapshylarymen talqylgha salynuy kerek. Ózim de birneshe mamannyng pikirimen tanystym. Qarsy pikir taratyp, qoghamdyq talqygha salyp jatqandardyng da aqparatyn kózim shaldy. Degenmen men naghyz mamany emespin ghoy. Aldaghy  uaqytta halqymyz osy mәselede ong sheshimin tabady dep oilaymyn. Óitkeni  qazir bizdegi әrbir mәsele halyqpen birge talqygha týsedi. Eng bastysy halyq iygiligine arnal,an dýniyme boluy kerek. Biz әr nәrseden sayasy astar izdeulen góri, búl sheshim halqymyzgha qanshalyqty tiyimdi? Bolashaghamyzgha qanshalyqty әser etedi? Shyn mәninde paydaly ma? Paydaly әri tiyimdi bolsa qay jaghynan? Mine osylargha jauap tauyp baryp biz naqty dauysymyzdy beruimiz  kerek. Aldaghy kýzde ýlken nauqan jýretini belgili. Sondyqtan men elimizding әrbir azamatyn óz elining bolashaghyna ýlken jauapkershilikpen qaraydy dep ýmittenemin»,- dedi.

Abai.kz