Qazaq әdebiyetining jaryq júldyzy - Sәken Seyfullin
Biyl 15 qazanda - qazaq әdebiyetining iri túlghalarynyng biri – Sәken Seyfullinning 130 jyldyghy atalyp ótedi.
Sәken Seyfullin (1894-1934) – aqyn, jazushy, dramaturg, qogham qayratkeri jәne qazaqtyng túnghysh әdebiyetining negizin qalaushylardyng biri. Onyng shygharmashylyghy men qoghamdyq qyzmeti Qazaqstannyng mәdeny ómirine eleuli yqpal etti. Sәken Seyfullin 1894 jyly Aqmola oblysynda dýniyege kelgen. Bilim alu barysynda ol qazaq halqynyng mәdeniyeti men dәstýrlerin tereninen zerttedi.
Onyng shygharmalarynyng negizgi taqyryby – qazaqtyng últtyq mәseleleri, halyqtyng bostandyghy men tendigi. Sәkenning poeziyasy men prozasy últtyq sananyng oyanuyna, mәdeniyetting damuyna erekshe әser etti. Onyng «Kókshetau», «Tar jol, tayghaq keshu» sekildi shygharmalary qazaq әdebiyetinde jana stili men mazmúndy tanystyrdy. Aqynnyng ólenderi tereng filosofiyalyq oilarmen, últtyq ruhpen, tabighattyng súlulyghymen ýilesip jatyr. Sәken Seyfullin tek aqyn ghana emes, sonday-aq qogham qayratkeri retinde de tanymal boldy. Ol qazaq avtonomiyasynyng qalyptasuyna, últtyq mәdeniyetting damuyna ýles qosty.
Sәken Qazaq ASSR-ning mәdeny ómirinde belsendi roli atqardy, «Ádebiyet maydany» úiymynyng negizin qalaushylardyng biri boldy. Sәkenning shygharmashylyghy býgingi kýnge deyin ózektiligin joyghan joq. Ol qazaq әdebiyetindegi últtyq sana-sezimdi, erkindikti, tendikti dәriptedi. Onyng shygharmalary mektep baghdarlamasyna engizilgen, al әdebiyetshiler men zertteushiler Sәkenning múrasyn әli de zerttep, jana qyrlaryn asha týsude. Onyng shygharmalary qazaq halqynyng ruhyn kóterip, últtyq sana-sezimin damytugha ýlken әser etti.
Sәken Seyfullinning shygharmashylyghyn zertteu – qazirgi әdebiyetimizdi týsinu men damytu ýshin manyzdy. Onyng múrasy, sózsiz, qazaq әdebiyetining altyn qoryna qosylghan bagha jetpes qazyna. Sәkenning әdeby múrasy býgingi buyngha da óz mәnin joghaltpaydy, óitkeni onyng shygharmalarynda halqymyzdyng tarihy, mәdeniyeti jәne arman-múrattary kórinis tabady.
1937 jyly Sәken Seyfullin halyq jauy retinde tútqyndalyp, Almatygha týrmege jiberildi.1938 jyldyng aqpan aiynyng sonynda Seyfullin stalindik qughyn-sýrginning qúrbany boldy.
Paydalanylghan әdebiyetter
- Seyfulin S. Shygharmalary. – Almaty: Jazushy, 1986.
- T.Júrtbay. Sәken Seyfulliyn. – Almaty: Qazaq uniyversiyteti, 1994.
- B.Kenjebaev. Alash jәne Sәken. – Almaty: Qazaq uniyversiyteti, 2004.
Baghlan Tashimov
Abai.kz
