Ótken aptada jahan júrty yzu-qyzu talqylaghan ýsh manyzdy oqigha boldy: Onyng biri – Izrailiding Livanmen kelisimi bolsa, ekinshisi – Asad rejiymining qúrdymgha bet aluy. Al ýshinshisi – Resey preziydenti Putinning Astanagha jasaghan memlekettik sapary.

Alghashqy eki oqighanyng tótenshe boluy týsindirudi qajet etpeydi. Al ýshinshisine biz jeke toqtala ketudi jón kórdik.

PUTINNING ASTANAGhA SAPARY: KREMLDING QALAUY NE?

Resey preziydenti Putinning Qazaqstangha jasaghan memlekettik sapary turaly Qazaqstan men Reseyding aqparattyq kenistiginde az jazylghan joq. Talqylanghan taqyrtardyng da aujayy aqtaryla aityldy. Birsypyrasy mynau: Qazaqstan men Resey arasyndaghy sharuashylyq-ekonomikalyq mәseleler, Qazaqstangha gaz eksportyn, Qytaygha gaz tranziytin damytu, sonday-aq atom elektr stansiyasynyng qúrylysy t.b. Búlar kýn tәrtibindegi negizgi mәseleler boldy. Búdan basqa, Qazaqstan Reseydi elimizge kóbirek investisiya qúigha shaqyrady, sebebi el kýrdeli ekonomikalyq jaghdayda, budjet tapshylyghyn bastan keshirude, al batys investisiyalaryn tartu ózin aqtay qoymady.

Sonyng ishinde AES qúrylysyna qatysty: Resey taraby Qazaqstangha AES-ti  «Rosatom» salghanyn qalaydy. Ózining sayasi-ekonomikalyq tetikterin barynsha iske qosyp, «Rosatom» AES qúrylysy jónindegi jetekshi kompaniya» degen ritorikany BAQ-ta, sayasy diskussiy alandarynda kóbirek kóterude.

ASTANANYNG ÓZ MÝDDESI BAR: OL MÁSKEUGE QOLAYSYZ

Al Astananyng oiy basqa. Astana Batys Europa elderining qatysuymen konsorsium qúrugha degen niyetin bildirdi. Preziydent Toqaev biyl Fransiyagha jasaghan sapary kezinde AES qúrylysyna qatysu turaly ashyq mәlimdedi. Qazaqstannyng SIM basshylyghy Ontýstik Koreyge osy maqsatta saparlap qaytty. Qysqasha osy.

Qazir jahan júrty nazaryndaghy basty taqyryp – Resey men Ukraina arasyndaghy ýshinshi jylgha jalghasyp jatqan qanqasap soghys. Sayasattanushylar Resey men Ukraina arasyndaghy boljaldy kelissózder taqyrybyn sóz etkende, Putinning Astanagha jasaghan saparyna da toqtalady.

«Halyqaralyq instituttar, birinshi kezekte BÚÚ «beybitshilik alanyn» túraqtandyru qabiletin joghaltqan jaghdayda, qazaqtar Putin men Traptyng kónilin tabuda útymdy pozisiyany iyelenu ýshin baryn salady», - deydi.

PUTIN MEN TRAMP ASTANADA JOLYGhA MA?

AQSh-tyng saylanghan preziydenti Donald Tramp preziydenttik qyzmetine kirise salysymen, Ukrainadaghy soghysty toqtatugha kýsh salatynyn, Resey men Ukrainanyng kelissóz ýsteline otyrghyzugha ýmtylatynyn aitqan.

Tramp keler jyldyng (2025 jyl) 20 qantarynda preziydenttik qyzmetine kirisedi. Tramp pen Putin osyghan deyin 2018 jyly Helisinkiyde kezdesken edi. Ol kezde Tramp AQSh-tyng 45-shi preziydenti bolghan.

Endi Tramp Ptuinmen qayta jolyqpaq. Kelissózderdi bastau ýshin aldymen Tramp pen Putin jeke jolyghady dep kýtilude. Basty saual – Olar qayda kezdesedi?

Qisyngha salsaq: Putin Halyqaralyq qylmystyq sottyng tútqyndau turaly sheshimine ie túlgha. Sondyqtan, ol HQS qúzyreti jýrmeytin әri ózine qauipsizdeu aumaqty tandaydy. Sayasattanushylar búl jaghdayda Tramp pen Putinning kezdesuin ótkizuge – Qazaqstannyng әleueti jetetinin sóz etedi.

Putinning Astanagha saparynyng búghan qanday qatysy bar deseniz: Tikeley bolmasa da, janama qatysy bar. Kremli Aqordanyng aqylgha qonymdy әlemdik tәrtip turaly óz týsinigi bar ekenine qaramastan, AQSh-pen jәne jalpy Batyspen jauapkershilik-konstruktivtik qatynastardy saqtay otyryp, senimdi odaqtastyghyna kóz jetkizdi. Basqasha aitqanda, Putinge Tramppen Astanada kezdesu qolayly.

Jogharyda aitylghan Tramp pen Putinning Astanadaghy kezdesui - boljamdyq iydeya. Nemese osynday iydeyalardyng bireui ghana... Nege bolmasqa?..

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz