وتكەن اپتادا جاھان جۇرتى ىزۋ-قىزۋ تالقىلاعان ءۇش ماڭىزدى وقيعا بولدى: ونىڭ ءبىرى – ءيزرايلدىڭ ليۆانمەن كەلىسىمى بولسا، ەكىنشىسى – اساد رەجيمىنىڭ قۇردىمعا بەت الۋى. ال ءۇشىنشىسى – رەسەي پرەزيدەنتى ءپۋتيننىڭ استاناعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى.

العاشقى ەكى وقيعانىڭ توتەنشە بولۋى ءتۇسىندىرۋدى قاجەت ەتپەيدى. ال ۇشىنشىسىنە ءبىز جەكە توقتالا كەتۋدى ءجون كوردىك.

ءپۋتيننىڭ استاناعا ساپارى: كرەملدىڭ قالاۋى نە؟

رەسەي پرەزيدەنتى ءپۋتيننىڭ قازاقستانعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى تۋرالى قازاقستان مەن رەسەيدىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىگىندە از جازىلعان جوق. تالقىلانعان تاقىرتاردىڭ دا اۋجايى اقتارىلا ايتىلدى. ءبىرسىپىراسى مىناۋ: قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى شارۋاشىلىق-ەكونوميكالىق ماسەلەلەر، قازاقستانعا گاز ەكسپورتىن، قىتايعا گاز ءترانزيتىن دامىتۋ، سونداي-اق اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى ت.ب. بۇلار كۇن تارتىبىندەگى نەگىزگى ماسەلەلەر بولدى. بۇدان باسقا، قازاقستان رەسەيدى ەلىمىزگە كوبىرەك ينۆەستيتسيا قۇيۋعا شاقىرادى، سەبەبى ەل كۇردەلى ەكونوميكالىق جاعدايدا، بيۋدجەت تاپشىلىعىن باستان كەشىرۋدە، ال باتىس ينۆەستيتسيالارىن تارتۋ ءوزىن اقتاي قويمادى.

سونىڭ ىشىندە اەس قۇرىلىسىنا قاتىستى: رەسەي تارابى قازاقستانعا اەس-ءتى  «روساتوم» سالعانىن قالايدى. ءوزىنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق تەتىكتەرىن بارىنشا ىسكە قوسىپ، «روساتوم» اەس قۇرىلىسى جونىندەگى جەتەكشى كومپانيا» دەگەن ريتوريكانى باق-تا، ساياسي ديسكۋسسي الاڭدارىندا كوبىرەك كوتەرۋدە.

استانانىڭ ءوز مۇددەسى بار: ول ماسكەۋگە قولايسىز

ال استانانىڭ ويى باسقا. استانا باتىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن كونسورتسيۋم قۇرۋعا دەگەن نيەتىن ءبىلدىردى. پرەزيدەنت توقاەۆ بيىل فرانتسياعا جاساعان ساپارى كەزىندە اەس قۇرىلىسىنا قاتىسۋ تۋرالى اشىق مالىمدەدى. قازاقستاننىڭ ءسىم باسشىلىعى وڭتۇستىك كورەيگە وسى ماقساتتا ساپارلاپ قايتتى. قىسقاشا وسى.

قازىر جاھان جۇرتى نازارىنداعى باستى تاقىرىپ – رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى ءۇشىنشى جىلعا جالعاسىپ جاتقان قانقاساپ سوعىس. ساياساتتانۋشىلار رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى بولجالدى كەلىسسوزدەر تاقىرىبىن ءسوز ەتكەندە، ءپۋتيننىڭ استاناعا جاساعان ساپارىنا دا توقتالادى.

«حالىقارالىق ينستيتۋتتار، ءبىرىنشى كەزەكتە بۇۇ «بەيبىتشىلىك الاڭىن» تۇراقتاندىرۋ قابىلەتىن جوعالتقان جاعدايدا، قازاقتار پۋتين مەن تراپتىڭ كوڭىلىن تابۋدا ۇتىمدى پوزيتسيانى يەلەنۋ ءۇشىن بارىن سالادى»، - دەيدى.

پۋتين مەن ترامپ استانادا جولىعا ما؟

اقش-تىڭ سايلانعان پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پرەزيدەنتتىك قىزمەتىنە كىرىسە سالىسىمەن، ۋكرايناداعى سوعىستى توقتاتۋعا كۇش سالاتىنىن، رەسەي مەن ۋكراينانىڭ كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرعىزۋعا ءۇمتىلاتىنىن ايتقان.

ترامپ كەلەر جىلدىڭ (2025 جىل) 20 قاڭتارىندا پرەزيدەنتتىك قىزمەتىنە كىرىسەدى. ترامپ پەن پۋتين وسىعان دەيىن 2018 جىلى حەلسينكيدە كەزدەسكەن ەدى. ول كەزدە ترامپ اقش-تىڭ 45-ءشى پرەزيدەنتى بولعان.

ەندى ترامپ پتۋينمەن قايتا جولىقپاق. كەلىسسوزدەردى باستاۋ ءۇشىن الدىمەن ترامپ پەن پۋتين جەكە جولىعادى دەپ كۇتىلۋدە. باستى ساۋال – ولار قايدا كەزدەسەدى؟

قيسىنعا سالساق: پۋتين حالىقارالىق قىلمىستىق سوتتىڭ تۇتقىنداۋ تۋرالى شەشىمىنە يە تۇلعا. سوندىقتان، ول حقس قۇزىرەتى جۇرمەيتىن ءارى وزىنە قاۋىپسىزدەۋ اۋماقتى تاڭدايدى. ساياساتتانۋشىلار بۇل جاعدايدا ترامپ پەن ءپۋتيننىڭ كەزدەسۋىن وتكىزۋگە – قازاقستاننىڭ الەۋەتى جەتەتىنىن ءسوز ەتەدى.

ءپۋتيننىڭ استاناعا ساپارىنىڭ بۇعان قانداي قاتىسى بار دەسەڭىز: تىكەلەي بولماسا دا، جاناما قاتىسى بار. كرەمل اقوردانىڭ اقىلعا قونىمدى الەمدىك ءتارتىپ تۋرالى ءوز تۇسىنىگى بار ەكەنىنە قاراماستان، اقش-پەن جانە جالپى باتىسپەن جاۋاپكەرشىلىك-كونسترۋكتيۆتىك قاتىناستاردى ساقتاي وتىرىپ، سەنىمدى وداقتاستىعىنا كوز جەتكىزدى. باسقاشا ايتقاندا، پۋتينگە ترامپپەن استانادا كەزدەسۋ قولايلى.

جوعارىدا ايتىلعان ترامپ پەن ءپۋتيننىڭ استاناداعى كەزدەسۋى - بولجامدىق يدەيا. نەمەسە وسىنداي يدەيالاردىڭ بىرەۋى عانا... نەگە بولماسقا؟..

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz