Álem degen ne? «Qazaq әlemi» bar ma?

Tarihta órkeniyettik oshaqtar payda bolady, joyylady, ózge atpen qaytalanady jәne t.t úly oqighalar ótip jatady...
20-ghasyrda «Úly Germaniya әlemi» dýniyejýzilik soghystyng bastaushysy әri jýrgizushisi boldy...
Búl - Nemis klassikalyq filosofiyasyn ómirge әkelgen elde payda boldy.
Filosofiyanyng «shyrqau shegine jettik» degen oy nemis halqynyng sanasyn jaulap aldy.
Onyng shoghyn «iyissezgish» Gitler ýrley jóneldi: filosofiya «ariylik nәsil» teoriyasymen tolyqtyryldy...
Ári qaray, bәri onay jýzege asty – «jer betinde «asyl túqymdy» halyq qana óz qalauymen ómir sýruge, biyligin jýrgizuge qýqyly» degen iydeologiya órisi damydy...
Ózge halyqtar oghan baghynyshty boluy kerek edi...
Ómir múnday iydeologiyany teristedi - soghys Gitler ýshin jenilispen ayaqtaldy...
Álemde odan ózge de «әlemder» bar.
Sonyng biri - әrbir halyqtyng óz mәdeniyeti men dәstýri, tili, ghylym-bilimi, últtyq minezi, memlekettik sipaty. Búl - birikken әri tútastanghan Álem.
Ol «әlem» - әrbir halyqqa tәn jәne búl әlem YuNESKO shartynda «Adamzat tarihyndaghy mәdeny qúndylyqtar qatarynda túratyn» shaghyn, qaytalanbas, fenomendi «ruhaniy-mәdeny әlemder» galareyasyn qúraydy...
Ol - YuNESKO tarapynan qorghalady.
Alayda, onday «últtyq qúndylyqtar» býgingi informasiyalyq zamanda «óz shenberinen» shyqpaytyny manyzdy bolyp shyqty.
Ol - memleketterdegi «azamattyq» statuysyna say boluy kerek.
Eger, búl «әlem» osy shenberden asyp ketse, onda әlemde mindetti týrde «gitlerding joly» qaytalanady.
Sebebi, múnda da bir «әlem» ózining dýnie jýzinde «erekshe statusy» bar ekenin pash etip, osy «ýstemdigin» bar halyqtargha, memleketterge, olardyng azamattaryna tanugha tyrysady.
Mәselen, ol «til maydany», ne bolmasa, «últtyq dәstýr», bolmasa «últtyq kiyim» formattarynda kórinui mýmkin...
Ol ózining syrtqy agressiyasyn әrtýrli iydeyalargha endirip jiberedi: «tarihy Otan», «Diny bauyrlastyq», «ortaq salt-dәstýrler» jәne t.t.
Osynday almaghayyp zamanda biz:
- «QAZAQ ÁLEMI» bar ma?
- Bar bolsa, ol qanday sipatta ne kýide?
- Búl «qazaq әleminde» tútastyq bar ma?
- Onyng basty ereksheligin qalay tanugha bolady?
- Álemde búl «kishi әlem» (qazaq әlemi) qalay sipattalady?
- Onyng bolashaghy qay baghytta: ózin damytuda ma, әlde, ózgege jútyluda ma?, - dep súraugha mәjbýrmiz.
Mine, azdaghan sholu osynday óte kýrdeli súraqtar legin tuyndatady eken.
Endi osyghan biz qalay jauap beremiz?
Qúrmetpen Ábdirashit Bәkirúly,
Janadan qúrylghan «Qazaq әlemi» Respublikalyq qoghamdyq birlestigi mýshesi
Abai.kz