NEMESE JURNALISTIKANY JAN-JAQQA JÚLMALAMANYZDAR!

Jyl sayyn «Baspasóz kýni» atalyp ótedi. Jalghyz biz emes, atap jatqan. Ábden órkeniyetti data. Qolyna qalam ústap, qoghamgha kýndelikti qyzmet jasap jýrgen tútas bir tap qúrmetke layyq shyghar.

Alayda, osy kýnderi qoghamda jyl sayyn bir túraqty teketires, keyde bir-birin aiyptaugha deyin baratyn «skandaldar» men sensasiyalar oryn alyp qalady.

Onyng mәni mynada: biyliktik, oghan jaqyn qúryltayshylary bar BAQ marapattalyp jatady da, ózin oppoziyalyq sanaytyn BAQ renishin, soghan syn aityp jatady.

Óz basym múnyng bәrin «eski Qazaqstanda» ýstemdik etken aqparattyq avtoritarizm men balama pikirdi baghalamaushylyq (tipti, ózine jau sanau) tәjiriybesining saldary dep bilemin.

Sodan baryp, osy kәsiby datagha baylanysty qogham qaq jarylady.

Ne istemek kerek?

Biylik ózine syn aitatyn jurnalisterdi qudalaudy dogharu kerek.

Bir ghana uәj: Qasym-Jomart Kemelúly, qarap otyrasynyz, «eski Qazaqstan» túsynda Nazarbaevqa qarsy syn aitqan barsha jurnalisterding sózi dúrys shyqty emes pe?! Biz de 1998 jyldan bastap jazghanbyz, basqalar da jazghan. Ayna-qatesiz shyghyp otyr ghoy bәri. Ony óziniz de aityp qalasyz.

Áriyne, eger jurnalist atyn paydalanyp, qazaqtyng týpkilikti, strategiyalyq, myndaghan jyldargha arnalghan jahandyq josparyna ziyan keltiretin, ishki jәne syrtqy jaqtardyng (ishinde qazaq qamyn emes, ózining jeke bas ambisiyasy («qalay da biylikti tónkerip tastap, preziydent boluym kerek!») asqynyp ketkender men ózge geosayasy ortalyqtardyng soyylyn soghatyndar bolsa, әngime basqa. Alayda aghymdaghy biylikke Konstitusiya ayasynda syn aitu qúqyn eshkim de joqqa shyghara almaydy!

Mәselen, memlekettik bolsa da, basqa qúryltayshylary bolsa da, elimizde shyndyqty aitugha tyrysyp jatqan qanshama әriptester bar. Kerek bolsa, olar Ezop tilin de paydalanyp, býgingi qúqyqtyq mýmkindikter ayasynda auylda, audanda, oblysta, elde ne bop jatqanyn qoghamgha jetkizip jatyr emes pe? Qoghamdyq, ekonomikalyq, әleumettik manyzy men  jemqorlyqty әshkereleuge qatysy bar tereng taqyryptar tolayym talqylanyp jatyr emes pe? IYә, belgili sebeptermen olar bas biylikke tikeley tiyip ketetin taqyryptar men personalardy atamaydy. Biraq ol «jana Qazaqstandyq» tranzittik kezenge tәn uaqytsha qúbylys dep oilaymyn.

Meninshe, kezinde «qantargha» nemese anau shet jaqta jýrip, aitaqtap jýrgen bir bolymsyz da bayansyz, barshamyzgha bәle bolghan Ábilyazovqa qatysy boldy dep jalghan aiyp taghylghan jurnalister men qoghamdyq belsendilerdi bosatu kerek.

Biylik sonsha únatpay jatsa, tәuelsiz jurnalisterding enbegin atap ótetin, tәuelsiz, qarjyly qorlar kerek (tek olar da biylikting diagnozyna dem berip, rushyl, topshyl bolmauy tiyis!). Ony da kórip jýrmiz, keybir jalpyúlttyq basylymdar tolayym bir aimaqtyng ókilderining qolyna ótip ketti degen sózder de joq emes. Bәlkim, búl qadamdar «kelesi saylaugha týspeymin» degen Toqaevtyng sózine qarsy reaksiya, aldyn-ala artilleriyalyq dayyndyq bolar?!.

Ol ýshin memlekettik, jalpyúlttyq dengeyde payymdaytyn jana, qazaq burjuaziyasy kerek.

Bir sózben aitqanda, kez kelgen elding (qúy ol óte-móte damyp ketken Batys bolsyn, qúy ol eng artta qalghan tiraniya bolsyn) jurnalistikasy ýsh faktorgha baylanysty: aghymdaghy zannama men erejelerdi belgileytin biylik, sol talaptargha say qyzmet atqaratyn BAQ jәne osynyng bәrining soryn kóretin qogham.

Ýsheui de aman bolsyn!

Ámirjan Qosan

Abai.kz