Reseyding kezekti ozbyrlyghynan Baku men Mәskeu arasy sәt sanap suyp barady. «Daudyng basy – Dayrabaydyng kók siyry» degendey, Búl dau Ekaterinburgten bastaldy.

Reseyding «úr da jyq» kýshtik qúrylymdary әzirbayjandyqtar túratyn birneshe pәterde reyd jýrgizgen. Anyghy – Resey OMON-y «ang aulaugha shyqqanday», soyy әzirbayjan azamattardyng túrghyn-jaylaryn asqan qatygezdikpen tintip, ózderin ayausyz úryp-soghyp, oilaryna kelgendi istegen.

Búl qatigezdikten 2 adam qaza tapqan. Birneshe adam jaralanghan. Bakuding sózinshe: 27-28 mausym aralyghynda úzyn-sany 50-ge juyq әzirbayjandyq osynday qatigezdikke tap bolghan. Ekaterinburgte qaza tapqan aghayyndy Guseyn men Ziyadin Safarovtardyng biri IID ghimaratynda úryp-soghyp óltirilse, ekinshisi arnayy jasaq kóliginde qaza tapqan.

Búl bir emes. Dәl osy aralyqta Reseyding Voronejinde de әzirbayjandyqtargha qarsy qatygez reyd jasalghan. «Alekseevskiy» degen bazarda bolghan túrmystyq janjaldan song «Russkaya obshina» qozghalysynyng ókilderi shyghyp, әzirbayjandargha qarsy әlimjetti әrtýrli әreketterdi jasaghan. Artynsha Resey OMON-y kelip, eki soqqan.

Búghan Bakuding reaksiyasy qanday boldy? Álbette, tilin tistep qalghan joq! Ázirbayjan SIM-i orys elshisin shaqyryp bir eskertti. SIM-ine habarlap, eki narazylyq bildirdi. Adam qúqyghy jónindegi ambudsmeni ýshbu hat joldap, týsinik berudi talap etti. Prokuraturasy qylmystyq is qozghady. Al Mәjilisining birshoghyr deputtary dauystay sóilep, Mәskeuding mazasyn qashyra mәlimdemeler jasady. Búdan basqa, búryn josparlanyp qoyghan Mәskeuding mәdeny is-sharalaryn ótkizbeytin boldy. Búl Ázirbayjan tarabynyng birinshi tolqyn soqqylary boldy.

Búghan Mәskeu qarap qalsyn ba? Peskov shyghyp, bir sóiledi, Zaharova shyghyp, eki sóiledi. Ekeui de RF kýshtik qúrylymdaryn aqtay sóilep, bolghan jaydy «túrmystyq janjalgha» teluge tyrysty. «Bakuding qatal reaksiya bildiretin jóni joq», - dep sóiledi.

Onan son, Ázirbayjan da ózining bilek kýshin kórsete bastady. «Sputnik Ázirbayjan» deytin agenttikting ghimaratyn basyp kirip, tintuding qalay bolatynyn ispen kórsetti. Kremli iydeologiyasyna qyzmet etetin jurnalisterdi tabjyltay otyrghyzyp qoyyp, qylmysker izdedi. Onysyn býgip-jasyryp qalghan joq. Quyqtay ghimarat týgili, tútas kósheni jauyp tastap: «Qarandar, kórinder», - dedi Mәskeuge.

Ázirbayjan IIM-i «Sputnik-tin» ishinde jýrgen 7 adamdy ayaq-qolyn qayyryp, kisendedi. Olar RF FSB-synyng agentteri degen aiyp taqty.

Ázirbayjannyng memlekettik telearnalary Reseyding «imperiyalyq» sayasatyn syngha ala bastady. Kezindegi Stalindik qughyn-sýrgin jәne okkupasiyalau sayasaty turaly habarlar taratuda.

Bakuding búnysy Mәskeuge bata tiygen bolsa kerek, Mәskeuding sózi ózgerdi. Ázirbayjannyng elshisine nota tapsyryp, Resey azamattaryn bosatudy talap etip shyqty.

Al Baku qaytti? Baku Resey azamattarynan qúralghan eki úiymdasqan qylmystyq toptyng mýshelerin ústady. «Kýsh qoldanudyng qanday bolatynyn kórinder», - degendey, әlgi Resey azamattaryn viydeogha týsirip, taratty. Olargha «Irannan esirtki tasydy» jәne «kiyberalyaqtyqpen shúghyldandy» degen aiyptar taqty.

Búghan jauap retinde Mәskeu de soyy әzirbayjan azamattaryn, deni kәsipkerler kýshpen ústap, qamap, tintip, minez kórsetkendey boldy. Atap aitqanda: Ekaterinburgte Resey kýshtik qúrylymdary Ázirbayjan diasporasynyng jetekshisi Shahin Shahlinskiydi tútqyndady. Al Voronejde Resey polisiyasy әzirbayjan kәsipkeri Yusuf Halilovting ýiine basyp kirip, tintu jýrgizdi. Búghan qosa Ekaterinburgte taghy bir әzirbayjandyq kәsipker, «Lukoyl» óndirushiler birlestigi jetekshilerining biri Ahmed Gadjiyev tútqyndaldy.

Al Baku soty «úiymdasqan qylmystyq top qúryp, Irannan esirtki saudalady, kiyber alayaqtyqpen shúghyldandy» dep tútqyndalghan 8 reseylikti tergeu ayaqtalghansha dep, 4 aigha qamady.

Al Resey Ekaterinburg pen Voronejde ústalghan әzirbayjandyqtardy bosatqanyn, olargha qylmystyq is bolyynsha «kuәger» statusy berilgenin mәlimdedi.

Osylaysha Baku men Mәskeu arasy suyp barady. Búghan sebepshi bolghan jәne – Resey! Anyghy – Reseyding kýshtik qúrylymdary orystan ózge azamattargha (orystyng óz azamattaryna da) dúshpan kózben qaraytyny.

Taqyrypqa túzdyq: Keshe әidik «German tolqyny» (DW) agenttigi: «Mәskeuding Ontýstik Qapqazdaghy yqpaly azayyp barady», - dep maqala jariyalady.

Onda: «Ekaterinburgte Resey qauipsizdik kýshterining Ázirbayjan azamattaryn aiuandyqpen tútqyndauy men oghan jauap retinde Ázirbayjan qauipsizdik kýshterining Bakudegi «Sputnik Ázirbayjan» qyzmetkerlerin tútqyndauy eki el arasyndaghy qarym-qatynasty shiylenistirdi.

Onsyzda eki el arasyndaghy baylanys osy jyldyng jeltoqsan aiynda Reseyding Mahashqalasyna bet alghan әzirbayjandyq «AZAL» úshaghynyng Resey tarapynan atylghan oqtyng kesirinen apatqa úshyraghannan beri әlsiregen edi.

Eger qarym-qatynas mýlde nasharlasa, búl eki elding ekonomikalyq yntymaqtastyghyna, sonyng ishinde Europa men Irangha gaz tranziytine qauip tóndirui mýmkin.

Bakude «manevr» jasaugha mýmkindik bar, al Mәskeuding qysym jasau qúraly barghan sayyn azayda, Reseyding Ontýstik Qapqazdaghy geosayasy jenilisi Týrkiyanyng paydasyna sheshilude», - dep jazady.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz