Senbi, 2 Tamyz 2025
Aqmyltyq 1707 0 pikir 1 Tamyz, 2025 saghat 14:09

AES pen JES qúrylysy: «Ózing diuanasyn, kimge pir bolasyn?!»

Kollajjy jasaghan Ayym Almasqyzy. Suretter: orda.kz.

Songhy jyldary әlemde, bizding elimizde de AES qúrylysyna erekshe kónil bóline bastaldy. Ghalamdyq jylynudyng aldyn alu ýshin qatty otynnan bas tartyp, jasyl energiyagha kóshken Europa Reseyding Ukrainagha soghys ashuynan keyin elektr mәselesin sheshu ýshin óz elderinde uaqytsha toqtatylghan AES-taryn qayta iske qosugha niyet tanytty.

Elimizde de birden ýsh AES salu jospargha qoyyldy. Onyng alghashqysyn «Rosatam» salatyn bolyp bekitildi. Onyng aldynda Resey kompaniyalary elimizde AES qana emes, ýsh birdey jylu elektr stansiyasyn salady delingen edi.

Kesheli beri jana aqparattar shyghyp jatyr. Naqtylap aitqanda atalghan jylu ortalyqtaryn elimiz ózi salatyn bolypty. Búl turaly birinshi viyse-premier Roman Sklyar: «Kókshetau, Semey jәne Óskemen qalalaryndaghy jana jylu elektr ortalyqtaryn Resey emes, Qazaqstan ózi salady», - dep mәlimdedi.

«Inter RAO» kompaniyasy eksporttyq qarjylandyru alugha tiyis edi, alayda olar ony jýzege asyra almady. Sondyqtan búl jylu elektr ortalyqtaryn óz kýshimizben salu turaly sheshim qabyldandy.

Keshe BAQ-ta Kókshetau JEO qúrylysy belsendi fazasyna ótkeni turaly aqparat shyqty, tapsyrys berushi – «Samúryq-Energo» kompaniyasy. Semey men Óskemendegi stansiyalar boyynsha da dәl osylay bolady. Eger biz reseylik әriptesterimizden qarjylandyru boyynsha úsynystar týsse, «Samúryq-Energo» olardy seriktes retinde tandauy mýmkin. Búl jaghynan eshqanday kedergi joq. Múnyng bәri jana stansiya quat naryghy esebinen júmys istey otyryp, qoldanystaghy tarif sheginen aspaytyn bagha úsynuy ýshin jasalyp otyr», – dedi Sklyar Ýkimettegi baspasóz mәslihatynda.

Sklyar búdan tys «Qazaqstandaghy ýshinshi AES-ti de Qytay kompaniyasy salady» dep jariyalady.

«Ýshinshi AES-te Qytay tarapynan. Ol – naqty. Atom energetika agenttigindegi әriptesterimiz ben TEO atom elektr stansiyasy uchaskelerdi zerttep jatyr. Ol jer sumen jabdyqtalugha tiyis jәne elektr energiyasymen qamtyluy kerek. Jaqyn arada júmys ayaqtalady. Meninshe, biyl naqty jariyalanuy kerek», – dedi Ministr orynbasary.

Búghan deyin Qazaqstanda túnghysh AES-ti "Rosatom" kompaniyasy, ekinshi AES-ti China National Nuclear Corporation salatyny habarlanghan edi. Viyse-premierding sózinshe qytaylyq China National Nuclear Corporation elimizde ýshinshi AES-ti de saluy әbden mýmkin.

Kórip otyrghanymyzday Qazaqstanda qytaydyng AES kompaniyalaryna degen senim artyp kele jatyr. Oghan sebep Rosatomnyng Týrkiyada salyp jatqan AES qúrylysynyng manayyndaghy dau-damaylar sebep bolsa kerek. Kýni keshe ghana: «Týrkiyanyng Mersin provinsiyasynda salynyp jatqan «Akkui» atom elektr stansiyasynyng qúrylysshylary sәrsenbi kýni ýsh ay boyy jalaqy tólenbeui men enbek jaghdayynyng nasharlyghyna narazylyq bildirip, ereuil jariyalady, dep habarlaghan edi Turkrus.

Týrkiyanyng Energetika jәne tabighy resurstar ministri Alparslan Bayraktar da: «Qarjylandyru men sanksiya mәselesine baylanysty stansanyng qúrylysy 1,5 jylgha keshiktirilip otyr» dep qarjylyq mәsele bar ekenin ashyq moyyndady.

Kezinde ózine qoyylghan: «Rosatom Týrkiyadaghy AES-ti salyp ayaqtay almay, 49 payyz ýlesin satqaly jatyrghanyn bilesiz. Qazaqstanda da osynday jaghday bolsa, qosymsha josparlarynyz bar ma»,- degen tilshi súraghyna Ýkimet basshysy Oljas Bektenov:

«Týrkiyadaghy AES boyynsha mýldem basqa shema qoldanylghan. Vuild-own-operate modeli boyynsha (sal-iyelen-basqar degen maghynada — red.) modeli qoldanylyp jatyr. Rosatom Týrkiyadaghy AES-ti salyp, iyesi ózi bolady. Al bizde mýldem basqasha. Bizding qazaqstandyq AES Qazaqstannyng menshiginde bolady. Sondyqtan Týrkiyadaghyday tәuekelder az bolady dep oilaymyz. Áriyne, biz reseylik tarappen, әriptesterimizben Qazaqstan ýshin óte manyzdy jobany kedergisiz, uaqytynda iske asyru baghytynda júmys isteymiz», - dep jauap bergen edi

Qalay desekte songhy energetika salasyndaghy ózgerister batys sanksiyasyna úshyraghan Reseyding ekonomikalyq әleuetining nasharlap ketkenin, ózge elderding strategiyalyq nysandaryna qyzyghushylyq tanytyp, uysynda ústaghysy kelsede is jýzindik qarjylyq jaghday oghan múrsat bermey otyrghanyn kórsetedi. Osyndayda atam qazaqtyng «Ózing diuana, kimge pir bolasyn?!» degen ataly sózi eriksiz oigha oralady.

Abai.kz

0 pikir