Úlbosyn Kenjebayqyzyn kórgen emespin. Tek syrtynan bilemin. Songhy filimim «Qara qyzdy» týsirip jatyp osy qyzdyng әnine inkәr boldym. Kinogha qoldandyq. Sodan beri osy qarghaday qyzdyng dauysyna da, onyng Otanyna degen sýiispenshiligine rizamyn.

Úlbosynnyng dauysynda qazaqtyng saghynyshy, múny, mahabbaty jatyr. Qarlyghash úyasyn salghanda kip-kishkentay saz balshyqtan salady. Úlbosynnyng әni de osy saghynysh sazynan ósken, órilgen, kómkerilgen, kóktegen...

Kýnes-ay... Qytaydaghy Ile qazaq avtonomiyasyndaghy qazaqtar kóp ornalasqan ólke. Tabighaty ghajap. Han Tәniri tauynyng eteginen oryn tepken qútty meken. Al Úlbosyn Kenjebekqyzy sol ólkening aruy, әnshisi. Aty anyzgha ainalghan erekshe daryndy qyzy...

Basy Kýnes Ilenin, degen aqyn kim edin,
Tughan jerin ansamau, júmyr basty min edin.
Sary auru saghynysh, tabar deysing kim emin,
Bir aralap qaytugha qiyal túlpar minemin.

Búl jas aqyn – sazger, ómirden erte ketken Ermúrat Zeyiphannyng óleni. Ánin ózi shygharghan. «Tughan el» degen úghym bolsa — búl osy qasiyetti jerge arnalghan әuen, dúrysy — rekviyem. Sonau erte kezenderde Sovet ýkimeti degen ataq jamylghan qandyqol qyzyl kisiler eldi jerinen, erdi tórinen aiyrghan zúlmat kezende búl aimaq qazaqtyng ortaq órisi bolghan. Aspan ortaq, jer ortaq, su ortaq kezen-di…

Búl әn shekaranyng arghy jaghynda qalghan, sonau tughan jerdi, ósken ortany, syldyrap aqqan búlaghyn, jynghylyn, jyqpyr-jyqpyr tau tasyn izdeu, saghynu, sarghan…

Keyde ózine búldanyp,
Alushy edim Kýnes ai.
Alys ketsem múndanyp,
Qalushy eding Kýnes ai.
Bauyryna bir baryp,
Eneyinshi Kýnes ai.
Kózim aldy bulanyp,
Keleyinshi Kýnes ai…

Ermúrat aqyn tughan jerin Anagha teneydi. Qúddy ana men balanyng әngimesi, erkelegeni. Ótirik... Jo joq emes, shyny. Sәbiyding anasyna degen búldanuy, jaqsy kórgen, janyna jaqyn jangha degen sýiispenshiligi, sezimi.

«Alys ketsem múndanyp» — qanday obraz, qanday kórkem sýret?!

Ana múnayady, tughan jer múndanady. Án — saghynysh pen mahabbattan órilgen órnek.

Qystyng kýngi qyrau basqan terezege ystyq erin tiygen salqyn suret… Túla boyyng dirildep, sonau ishine, jo joq, ózegine shoq týskendey… Ayaq-qolyng baylauda tyrp etuge shamang kelmey jatqanda, óneshinnen jau qorghasyn jaylap aqqanday kýy keshesin...

Búl әuen Ileden kelgen tuysqannyng әni emes — búl Otanyna oralghan bar qazaqtyng óleni. Saghynyshy, sazy, nazy. Búl sezimdi úghu ýshin aqyn bolu kerek-dýr. Ermúrat osylay jazdy, shyghardy. Shyghardy da ózi qoyghan órtke ózi órtenip ketti. Qyzyl jalyngha oranghan Shynghystyng Raymalasy ispetti — alysqa, tym alysqa asyghyp ketti. Artynda Kýnes ay múndanyp qala berdi...

Úlbosynyng dauysynda, ýninde, sazynda, maqamynda ýzilip keterdey, tang alakeuimde keregeden týsken bozalang sәuledey, bolmasa bozingenning beyqamda botasyn tappay joghaltyp typyrshyghan týie ananyng ókinishi, ókirgeni bar...

Bir qyzyghy — men Ermúrat Zeyiphandy biletinmin. Dúrysyn aitsam, T. Jýrgenov atyndaghy Óner akademiyasynda (ol kezde Teatr jәne Kino institutynda) rektor bolghan kezimde kórgem. Mening aldymda ghana osy institutty bitirgen eken. Endi vizanyng merzimi bitip, qaytuy tiyis edi. Maghan Ermúrat pen Tileubek Qojanúly kirip, mәn-jayyn aitqan. Ómir boyy birge jýrgen eki dos. Ekeui de әnshi, Altaydyng ar jaghynan kelgender. «Almatygha ýirenip qaldyq, qalayyq desek vizamyz bitti, kómektesiniz», - degen. Ári oilanyp, beri oilanyp, prorektor Qarlyghash Myrzahanovamen aqyldasyp, ekeuin qaytadan sol institutqa qaldyrdyq. Ssenarist mamandyghyna oqityn boldy.

Vizalaryn jónge keltirip, arqalaryn kenge saldy. Keyin olar elimizding azamattyghyn aldy. Almatylyq boldy. Arghy jaghy aitpasa da belgili jayt...

Al men keyde sol isime riza bolam. Biraq onday is — qol úshyn beru tek men emes, kez kelgen basshynyng azamattyghy bolar dep ishtey payymdaymyn. Jәne solay boluy tiyis qoy. Ermúrat artyna biraz әn, óleng qaldyrdy. Kóbisi elge tanys emes. Biraq onyng keremet bir tuyndysy — «Kók tudyng jelbiregeni».

Naghyz gimn. Naghyz patriottyq dýniye. Endi ony basqalar aitar dep ýmittenem. Bәrin-bәrin jiyp-terip aita bersem, ne qyzyghy qalady?..

Talghat Temenov,

Qazaqstannyng Halyq artiysi

Abai.kz