Ótken aptada birqatar basylymdarda almatylyq jastar ókilderining QR preziydenti Núrsúltan Nazarbaevqa, Parlament Senaty men Mәjilisining tóraghalary Qasymjomart Toqaev pen Oral Múhametjanovqa arnalghan eskertpe haty jariyalanghan edi. Ol hattyng mazmúnyn qysqasha qayyryp aitar bolsaq, Qazaqstandaghy qoghamdyq-sayasy ahualgha alandap, dóngelek ýstel basynda pikir órbitken jastar  ózderining sayasy ispen ainalysugha bel bughandaryn jariyalap, elde ózgeris jasau kerektigin talap etip, jogharyda atalghan sayasy biylik basshylaryna eskert­pe hat joldaghan bolatyn. Sonymen birge jastar 11 sәuirde Almatyda jalpyhalyqtyq miting úiymdastyratyndaryn mәlimdegen edi.

Sayasy belsendilik tanytyp, qoghamgha qozghau salugha tyrysqan jastardyng әreketine agha buyn ókilderi ne deydi? Tómendegi súrausalugha nazar audarynyz.

Ghaziz Aldamjarov,

qogham qayratkeri:

Men jastardyng bas qosyp, eldi oyatugha úmtylghan talpynystaryna rizashylyq bildi­re­min. Búny toqyraugha tap bolghan qoghamgha qozghau saludyng jalyndy әreketi dep qabyldau kerek. Múnday qadamnan shetten shyqqan, alabóten qylyq izdeuge bolmaydy.

Ótken aptada birqatar basylymdarda almatylyq jastar ókilderining QR preziydenti Núrsúltan Nazarbaevqa, Parlament Senaty men Mәjilisining tóraghalary Qasymjomart Toqaev pen Oral Múhametjanovqa arnalghan eskertpe haty jariyalanghan edi. Ol hattyng mazmúnyn qysqasha qayyryp aitar bolsaq, Qazaqstandaghy qoghamdyq-sayasy ahualgha alandap, dóngelek ýstel basynda pikir órbitken jastar  ózderining sayasy ispen ainalysugha bel bughandaryn jariyalap, elde ózgeris jasau kerektigin talap etip, jogharyda atalghan sayasy biylik basshylaryna eskert­pe hat joldaghan bolatyn. Sonymen birge jastar 11 sәuirde Almatyda jalpyhalyqtyq miting úiymdastyratyndaryn mәlimdegen edi.

Sayasy belsendilik tanytyp, qoghamgha qozghau salugha tyrysqan jastardyng әreketine agha buyn ókilderi ne deydi? Tómendegi súrausalugha nazar audarynyz.

Ghaziz Aldamjarov,

qogham qayratkeri:

Men jastardyng bas qosyp, eldi oyatugha úmtylghan talpynystaryna rizashylyq bildi­re­min. Búny toqyraugha tap bolghan qoghamgha qozghau saludyng jalyndy әreketi dep qabyldau kerek. Múnday qadamnan shetten shyqqan, alabóten qylyq izdeuge bolmaydy.

Jastar bizding elding tolyqqandy ókilderi, olardyng da ózindik pikir aitugha, qoghamdaghy sayasy qúbylystar men oqighalargha qa­tys­ty pikir aitularyna qaqylary bar. Olar bizding bolashaghymyz jәne Qazaqstannyng keleshek belsendi azamattary. Eger olar ózderining aldaghy ómirlerine jol ashugha talpynyp, sayasatqa aralasugha qúlshynys bildirip jatsa, múnday qadamdy quana qabyldau qajet.

Men әsirese jastardyng miy­tiyn­g úiymdastyrghaly otyr­ghan әreketterine rizamyn. Óz basym, múnday azamattyq bastamany qoldaymyn. Múnday sharuada jastardyng bizge - agha buyn azamattargha qaraghanda mýmkindigi kóp ekenin aita ketkim keledi. Sonday-aq jas­tar aldynghy agha buyn aghalaryn da týsinuge tiyis. Olar jastarday jalyndy emes. Pikir­lerin ashyq aitqanymen, әreket etuge kelgende, batylsyzdau boluy mým­kin. Sebebi, olar kezinde ke­nes­tik tәrbiyeni bastan keshti, qazir qazaqstandyq totalita­rizm­­­ning toqpaghyn jep jýr. Sonan son, ýlkenderding aldynda bala-shaghanyng qamyn oilau degen paryz bar.

Jastar jogharygha baghyshtap jazghan hatqa ókimet basyndaghy azamattar jauap berer dep ýmittengen edim. Biraq arada bir aptadan artyq uaqyt ótse de, onday ýlkendikti ýkimet jaqtan kóre almadyq. Biylikting jauap berme­uin jastardyng talabyn moyyndamau, qogham ókilderin syilamau dep týsinu kerek. Jogharghy jaq jastardyng ashyq hatyn eldegi kóp mәselelerding biri sanap, eleusiz qaldyruy - óz bolashaghyn baghamdamaumen birdey qylyq. Onyng sony ýlken әleumettik tolqular­gha әkelip soghuy әbden mýmkin.

Biylikting yrqynan tys partiya­lar men azamattar jastardyng osy qadamyn qoldap, aldaghy uaqytta biylik basyna ashyq hat jazuymyz kerek. Jastardy qolymyzdan kelgeninshe qoldauymyz qajet. Al biylik miting ótkizuge rúqsat berse, oghan da barugha dayynbyz.

Salystyrmaly týrde aitar bolsaq, biylik partiyasyndaghy «Jas Otan» jastar qanatynyng múnday sayasy belsendilik kórsetuge mýmkindikteri kóp edi. Biraq ondaghy jastar ózderining «Núr Otandaghy» aghalary siyaqty, bughan auyzdaryn ashugha qauqarsyz.

Maghjan Júmabaev: «Men jas­targha senemin!..» - dep jyrlaghan edi. IYә, býgingi jastar óz bolashaqtaryn jasaugha, elding keleshe­gin qúru isine qarymdy ekenine men de senemin. Jol bolsyn, bauyrlarym!

Marjan Aspandiyarova,

«Azat» partiyasynyng tóralqa mýshesi:

Jastardyng dóngelek ýstel úiymdastyryp, baspasóz betinde biylikke baghyshtap qoyghan talaby әbden oryndy. Olardyng qoghamda bolyp jat­qan mәselelerge beyjay qaramay, ýkimetke talap-tilek­terin bildirui - halyq sanasynyng oyana bastauy, jastar pikirining asyrylyp shyqqan kezi dep bilemin. Nemese, eger osy qadamdy «basqasha» týsinsek, jastardyng biylik jýrgizip otyrghan sayasattyng dúrys emestigine narazylyq belgisi dep qabyldau qajet.

Eger biyliktegiler jón bilse, elding bolashaghyna olar da alan­dau­ly bolsa, jastarmen sanasugha tura keledi. Jastardyng qoghamdaghy ýlken sayasy jәne әleumettik kýsh ekenin moyyndap, olar qoyghan talapty birlesip oryndaugha tiyis. Jalpy, qazaqtyng ghana emes, adamzattyng bolashaghy jastarda. Sondyqtan jastar pikirimen sanasu - kez kelgen memleket ýshin útymdy sayasat. Tipti, týptep kelgende, Esilding sol jaghalauyndaghylar biylikterin saqtap qalu ýshin, jastarmen mәmileli әngime jýrgizgeni abzal. Biraq men el qamyn tu etken jastardy qudalau, jazalau nau­qany bastaluy mým­kin ekeninen qauiptenemin. Eger jaghday osynday jolmen órbiytin bolsa, bizder, ýlkender, ýndemey qalmauymyz kerek.

Búlay deytinim - biylik ókil­deri jastar jazghan hatqa jauap qaytarmady. Yaghny resmy Astana taghy da kýsh kórsetu, tizege salu sayasatyna den qoyy әbden mým­kin. Sebebi, qazir biylik basynyng múny - jeke bastarynyng qamy bolyp ketken. Jastar bastamasy qalay órbise de, men jastar jaghyndamyn.

Smaghúl Elubay,

jazushy:

Óz basym, kez kelgen azamattyq belsendilikti qoldaymyn. Búl qadamda jastardyng osy jolghy kóterip otyrghan mәselesine qarsy emespin. Qayta qoldaushylarynyng birimin.

Jastar eng aldymen jaqsy bilim alyp, maman bolulary kerek. Dese de, olardyng azamat bolyp qalyptasulary ýshin sayasy belsendilik te kerek. Áriyne, jas­tar ýshin bilim alu da, sayasatqa aralasu da óz mezgilimen bolghany dúrys qoy. Biraq keyde qoghamda jastar siyaqty ýlken kýshtin, jana ekpinning bar ekendigin ýkimetke, biylikke sezdirip otyru dúrys bolatyn siyaqty. Yaghny jas­tar ýkimetke sayasatta óz oryndarynyng bar ekendikterin bildirgeni jón. Eger student jastar tek saya­satpen ainalysyp, bilim alugha moyyn búra almasa, onda ol dúrys sharua bolmaydy. Yaghny múnday jaghday - ókimetke de, ózderine de syn.

Juyrda jastardyng biylikke jazghan hatynda memlekettik tilge, jerge baylanysty kónilge qonymdy naqty pikirler aitylyp, qogham­da qordalanyp qalghan qazaq mәselesine baylanysty biraz taqyryptar qamtylypty. IYә, ondaghan jyldardan beri bizding qoghamdaghy kóptegen mәseleler últjandy jas jәne jasamys azamattardyng janyna batyp keledi. Sondyqtan da jastardyng múnday mәse­­leni kóterip, mitingige shyghuy - ýlken erlik jәne dúrys qadam. Jalpy, kez kelgen qogham mýshesining biylik aldyna mәsele kóteruin azamattyq is dep qabyldau kerek. Anyghynda, biyliktegi azamattardyng kóp jaghdayda jastar kótergen mәselelerge uaqyty bolghanymen, yntasy bola bermeui mýmkin.

Jastar - mening balalarym. Sondyqtan olargha osy joly qanday qadamgha barsa da, albyrttyqqa salynyp, zang shenberinen shyghyp ketpese eken dep tileymin. IYә, saya­sy belsendilik әrbir azamatqa qajet. Degenmen myna qoghamda әrkim ózin saqtay biluge tiyis. Jalpy, miting úiymdastyryp, kóshede, syrtta bas qosyp mәsele kóteru siyaqty azamattyq qimyldargha biylik onsha yqylasty emes. Sondyqtan onday mitingilerde jastarymyz arandap qalmasa eken deymin. Kez kelgen sayasy sharagha biylik óz әlinshe keri әreket jasaydy. Osy joly da jastar arasyna óz adamdaryn kirgizip, arandatu sharalaryn úiymdastyruy mýmkin. Yaghny jaqsy niyettegi jas­tardy jamandyqqa iytermeleui әbden mýmkin.

Jenis Ysqaqova,

estrada әnshisi:

Jastardyng osy jolghy bas kóterulerine ishtey riza bolyp otyrmyn. Sebebi, býgingi jastardyng boyynda otanshyldyq sezimning bolghany - bәrimizdi quantatyn janalyq. Bizding zamandastarymyz kenestik iydeologiyamen tәr­biye­len­di.

Al býgingi jastar biz siyaqty emes, olar tәuelsiz elding azamattary men azamatshalary. Sondyqtan da olardyng boyynda tәuelsiz ústanym boluy - zandylyq. Dese de, biz kezinde «atyshuly» Jeltoqsan kóterilisine qatystyq. Óz últymyz, elimiz, jerimiz ýshin ayanghan joqpyz. Songhy kezderi jastargha senimsiz kózben qarap, olardyng bolashaghynan qorqyp jýr edim. Myna býgingi jastar kóterip otyrghan el, jer, últ mәselesine kónilim tolyp otyr.

Jastardyng biylik aldynda óz mәselelerin kóterip otyrghany - óz qúqyqtaryn týsingeni. Yaghny jastar bolashaqta jaqsy azamat boluy ýshin - býgingi bilim sapasynyng kemeldi boluyn ýkimetten talap ete biluleri kerek. Bilim alugha qajetti ishki-syrtqy materialdyq, ruhany qajettilikterin talap ete biluleri qajet.

Mening oiymsha, jastar mәse­le­sin balabaqsha men mektepten bastauymyz kerek siyaqty. Sebebi, bala - el bolashaghy. Eger balabaqshalar men mektepterde sabaq beretin múghalimderding otbasynda materialdyq jaghdaylary jaqsy bolmasa, ol jas shәkirtke dúrys bilim bere almaydy. Óz balasy ash, jalanash otyrghan qay ústaz bireu­ding balasyna dúrys tәrbie ber­sin?! Jas mamandardyng kóbi qazir ýisiz, kýisiz. Biylik jastardyng osynday eldik, últtyq mәselele­rimen sanasugha tiyis. Eger biylik 11 sәuirde jastardyng ótkizgeli otyrghan mitingilerine rúqsat berse, men de qatysyp, jastargha dem berip, әn salghym keledi.

Aydos Sarym,

sayasattanushy:

Jastardyng últtyq mәselelerde bas qosyp, azamattyq tanytyp, ýlken sharalargha barghaly otyrghan qadam­daryn jeke basym qúptaymyn.

Búl - Qazaqstandaghy azamattyq qoghamgha degen jastar bel­sendiligining arta bastauy. Jas­tardan ózimdi bólip qaray almaymyn. Sondyqtan olar ótkizgeli otyrghan mitingige bir kisidey atsalysamyn. Qashanda últtyq, eldik mәselelerde men onyng jaqtaushy jaghyndamyn.

Ásem Álmúhambetqyzy,

student:

Men ózim mitingige baramyn. Óitkeni búl ­- mening azamattyq boryshym.

Shyn mәninde, songhy kezderi biylik tarapynan bolyp jatqan zandar qazaq últynyng úpayyn kemitip, ensesin ezip barady. Mәselen, «Qazaqstandyq úl», «Ýsh túghyrly til», «Doktrina», «Jer» siyaqty biylik jasaghan shiyki jobalardyng týbin qazsanyz, qazaqtyq mәsele shyghady. Yaghny qazaq últynyng saghyn syndyryp, ruhyn óshiruge baghyttalghan niyetti bayqaymyz. Degenmen biylik osy qadamda halyqtyng úiqyda jat­qan sanasyn oyatty. Óitkeni atalghan birqatar mәselelerden keyin qa­zaqtyng sayasy kókirek-kózi ashylyp, ózine jasalghan barlyq qiya­natty týsindi.

Osy orayda zamandastarym - jastardyng sayasy kózqarasy qa­lyp­taspaghan nemese sayasy belsen­diligi tómen ekenin jasyrmaymyn. Sebebi, osy uaqytqa deyin jalpy qogham jastardy sayasattan syrt qarap keldi. Yaghny jastar kerekti kezinde ghana biylik ýshin sayasattyng oiynshyghy boldy. Endigi kezde qogham men biylikting bizderge, jastargha, múnday kózqaraspen qarauyna qarsymyz. Biz de óz qúqy­myzdy, zang aldyndaghy óz nesibe­mizdi paydalana biluimiz kerek. Qazaqtyq mәselelerding bәri jastardyng jýikesin tozdyrdy. Sondyqtan da biylikke, qoghamgha jastar óz narazylyqtaryn ashyq bil­diruge dayyn dep oilaymyn. Sebe­bi, Qazaqstannyng bolashaghy qa­zaq­tildi jәne qazaqy tәrbiyedegi qyz-jigitterde. Óz elining taghantasyn qalaugha qay jas qarsy bolsyn?

Pikirlerdi alghan -

Júqamyr ShÓKE,

«D»

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» № 09 (46) ot 3 marta  2010 g.