Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2406 0 pikir 16 Nauryz, 2010 saghat 04:23

Tudan ishkiyim tiguge bola ma?

Osydan 4 jyl búryn Qytay elining boyau óndiretin kәsiporynnyng biri Qazaqstannyng memlekettik tuynyng beynesin sauda belgisi retinde paydalanghany әshkere bolyp, qoghamda әjeptәuir dýrbeleng tughyzghany esimizde. Alayda myna oqighanyng janynda ol týk emes siyaqty.

Osydan 4 jyl búryn Qytay elining boyau óndiretin kәsiporynnyng biri Qazaqstannyng memlekettik tuynyng beynesin sauda belgisi retinde paydalanghany әshkere bolyp, qoghamda әjeptәuir dýrbeleng tughyzghany esimizde. Alayda myna oqighanyng janynda ol týk emes siyaqty.

Qazir elimizding jayma bazarlarynda memlekettik tuymyzdy aishyqtaytyn basty belgiler - qyran qús pen altyn shúghylaly kýn beynesi tanbalanghan ishkiyimder satyluda. Múnday «erekshe» tauardyng býginde Qazaqstannyng barlyq týkpirine tarap ýlgergenine kýmәn joq. Óitkeni olar Qaraghandynyng qara bazarynda tolyp túr...
Kórneki oryndargha tigilip, eng bir saltanatty jiyndarda kóteriletin, Elbasy olimpiadagha attanghan sportshylardyng eng tandaulysyna ghana senip tapsyratyn, memlekettik tuymyzdan tigilgen ishkiyimder Qaraghandy bazarlarynda samsap túr. Erlerge arnap tigilgen, belining rezenkemen kómkeriler túsynda úzynynan, sosyn ong jaq túsyna tiginen «Kazahstan» dep jazylghan. Al sol jaghyna qos qanatyn altyn kýnning shuaghy kómkergen múzbalaq qyranymyz taygha tanba basqanday beynelengen. Ishkiyimdi jasap shygharushylargha búl da az kórinse kerek, keybirine Qazaqstannyng kartasyn qosa syzypty. Jasap shygharushylar demekshi, erekshe kiyimderding qayda óndirilgenin anyqtau mýmkin bolmady. Satushylar aita almaydy, Almatynyng qara bazarlarynyng birinen «optom» satyp alghan. «Qytaydiki shyghar. Myna satyp túrghan nәrsening barlyghy sol jaqtan kelgen ghoy, shyraghym» deydi. Tauar bolsa, sapa belgisin kórsetetin qaghazdan júrday bolyp shyqty.
Kýnde satyp jýrmiz ghoy, alatyn adam etiyketkasyna, qayda jasalghanyna nazar audarghanyn kórgen joqpyz. Olay-búlay tasyp jýrgende týsip qalghan shyghar, - deydi aty-jónin ataghysy kelmegen satushymyz.
Búghan tyiym salatyn jan joq pa, zang joq pa bizde sonda?
- Bar, - deydi oblystyq prokuraturanyng baspasóz hatshysy Janqozy Naqyshev. - Ákimshilik kodeksting 354-babynyng 1-tarmaghyna jýginsek, jeke jәne zandy túlghalardyng elimizding memlekettik nyshandaryn zansyz paydalanuy - eskertu jasaugha nemese ailyq eseptik kórsetkishting eluge deyingi mólsherinde aiyppúl salugha әkep soghady.
Biraq bizding naqtylap alghymyz kelgeni mynau edi: Qazaqstan tuynda beynelengen tanbalardy basqa tauar týrlerinde paydalanugha bola ma?
Memlekettik rәmizder jónindegi oblystyq komissiyanyng hatshysy Shahmaral Qabylovanyng aituynsha, rәmizderdi nasihattau, ony qúrmetteuge uaghyzdau jәne ony paydalanu mәselelerin nazarda ústau osy komissiyanyng qyzmetine jatady eken.
Biraq «tudyng beynesin ishkiyimge paydalanugha bola ma, joq pa?» degenge bәribir jauap taba almadyq. Sosyn zandardy aqtaryp kóruge tura kelgen. Dәl jauap zannamadan da tabyldy dep aitu qiyn. Rәmizder turaly konstitusiyalyq Zanymyzdyng 15-babynda: «Osy zannyng talaptaryn búza otyryp, Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik Tuyn paydalanu, ...memlekettik rәmizderin qorlau QR Zandarynda belgilengen tәrtippen jauaptylyqqa әkep soghady» dep jazylypty. Dúrys-aq, biraq osy zannyng 4-babyn oqyp kórseniz: «Memlekettik Tudyng beynesi ózge de materialdyq obektilerde ornalastyryluy mýmkin» delingen. Biraq onyng qanday obekti ekeni ashyp jazylmaghan. Al osy 4-baptyng kelesi tarmaqtarynda: «Memlekettik Tudyng beynesin qoghamdyq birlestikter men basqa da úiymdar tularynyng geralidikalyq negizi retinde paydalanugha bolmaydy. Memlekettik Tudyng beynesi Qazaqstan Respublikasy memlekettik nagradalarynyn, Últtyq Bank banknottary men monetalarynyng elementi nemese geralidikalyq negizi retinde paydalanyluy mýmkin» delingen. Tolyp jatqan «mýmkin». Biraq tudyng beynesin kiyimge aina-qatesiz kóshiruge bola ma, joq pa, oghan jauap joq.
5-bapty oqyghanda eriksiz myrs ettik. «Búl rette QR Memlekettik Tuy basqa tulardan tómen ornalastyrylmaydy» dep jazylypty. Al bizder ony belden tómen týsirip jatqanda selt etpey otyrghan joqpyz ba? Eldigimizge syn bolar búl masqara tauarlardyng emin-erkin saudalanuyna qalaysha jol beriledi?
Zannyng olqylyghy ma, әlde namysymyzdyng әbden taptalyp bitkeni me?

Aytpaqshy, memlekettik tuymyzdaghy dәl osy beyne - qyran men altyn kýnning EQYÚ-nyng 2010 jylghy simvolikasy retinde tandap alynghanyn jahangha jar salyp, bórkimizdi aspangha atqanymyz keshe ghana emes pe edi? Mәrtebeli úiymnyng simvolikasy retindegi búl tanbalardyng qazaqstandyqtardyng ish kiyimine әr berip túrghanyn syrt kóz kórmesin deniz...

Qambar AHMETOV
Qaraghandy

«Ayqyn» gazeti, 13.03.10.

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1470
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5407