Altaydyng ar jaghynan kelip, Alataudyng aspanyn әnmen terbetip jýrgen bauyrlarymyz az emes. Solardyng biri, jarasymdy júp - Ziyat Tóleughazy men  Biybigýl Qilymhan.

- Kiyeli óner kiyeli topyraqtan taraydy demekshi, Ziyat myrza óziniz bastap әueli tughan jer turaly sóz qozghasanyzdar?

 - Men QHR, Altay aimaghynyng  Qaba audanynda tughanmyn. Biybi de (Biybigýl erkeletip osylay ataydy eken) Altay aimaghynan, Jemeney audanynda dýniyege kelgen.  Qyzyghy sol - biz bir aimaqta bolghanymyzben  beytanys edik, Qazaqstangha kelgen song ghana tanysyp, otbasyn qúrdyq. Bizding tanysuymyzdy jazmysh dep bilemin. Men «P.Chaykovskiy atyndaghy Almaty muzykalyq kolledjinde» prima-dombyra mamandyghynda bilim alyp jýr­gen kezim. Biybi «J.Elebekov atyndaghy estrada sirk kolledjinin» estradalyq әn fakulitetinde oqityn. Biybining jataqhanasy bizge jaqyn edi, Alla basyma baq berip, ortaq dostarymyz arqyly tanystyq. Keyin dostyghymyz mahabbatqa úlasty.

- Óner adamdarynyng kóbinde tegi ónerli bolyp jatady, Biybigýl hanym, sizge óner qay jaghynan darydy dep oilaysyz?    

- Maghan óner әkemnen darydy der edim, ol kisi birtuar әnshi. Ákem  Qilymhan Jemeney audanynyng óner ordasyn basqardy.  Ókinishke oray  әkemning óneri tek Qytay qazaqtary arasynda ghana keng taraldy. Ýnemi «Qazaq eline barsam, Shirkin, qazaq óneri búdan da zor qúrmetke ie bolar ma edi» dep armandaytyn. Mening óner adamy boluyma anam ýnemi qoldau kórsetip otyrdy. Qytaydan  orta mektep bitire sala әkemnin  armanyn arqalap, ózimnin  baghymdy synap kóruge atajúrtqa at basyn búrdym.

 - Ziyat myrza, sizding  óner jolyna týsuinizge kim yqpal etti?

- Mening әkem de Qaba audanynyng óner tizginin ústady. Meni bala kezimnen ónerge baulyp ósirdi. Biybi ekeumizding әkelerimiz de óner ordasyn basqarghan jandar, ónerli otbasynda óstik.  Qazir otbasynda eki úl tәrbiyelep otyrmyz. Ýlken úlymyz muzykagha óte sezimtal,  Qúday qalasa bolashaqta óner adamy bolady-au dep ýmit kýtemiz. Bala ýshin otbasy tәrbiyesi óte manyzdy ról atqarady.

- Biybigýl hanym,  sizder kelgen kezdegi Qazaqstanmen salystyrghanda elding qazirgi jaghdayyn qalay baghalar edinizder?

-  Qazaq eli kýnnen-kýnge damyp kele jatyr.  2002 jyly kelgende qazirgiden mýldem basqa edi. On eki jylda elding ekonomikasynyng óskenin bylay qoyghanda qazaq tilining qoldanu ayasy da keneyip qaldy. Eng alghash kelgende qazaqsha sóileserge jan tappaytynbyz, qazir oghan qaraghanda ana tilding abyroyy  ósti. Qazaqtyng qamyn oilaghan azamattar aman bolsyn. Elbasynyng «Úlytaudaghy úlaghatty  súhbatyn» estip tereng әser aldym. Elbasynyng «Mәngilik el» iydeyasy – әrbir qazaqtyng naqty qadamymen jýzege aspaq. Sondyqtan alar asuymyz әli alda dep oilaymyn.

 -  Ziyat myrza, Qytay elindegi qandastarymyzdyng atajúrtqa degen yqylasy qanday? Ásirese óner adamdary atajúrtqa oraludy qalay qabyldaydy?

- «Qazaq kóshi» - el tәuelsizdigining eng úly jemisi. Elbasy Núrsúltan Nazarbaev Otanynan jyraqta jýrgen bauyrlardy Atajúrtqa shaqyrghaly, mine, 23 jyl boldy. Osy aralyqta resmy mәlimetter boyynsha 1 millionnan astam qandasymyz qatarymyzdy tolyqtyrghan eken. Biraq, songhy jyldary kósh sayabyrsyp qaldy. Óner adamdaryna kelsek, bizding zamandastarymyz әli de qozghala qoyghan joq, sebebi óner adamdary qazaq jýrgen qay jerde bolsyn qúrmetteledi ghoy. Múnda  kelgende ónerimizge obal bolady dep oilaytyndar da bar bolar. Qazir ekining biri  jalghan dauys jazdyryp alyp, әnshi bola beredi. Dauysy barlar emes, ónerde tanysy barlardyng bәri әnshi. Al Qytayda jalghan әnshige jol jabyq. Qazirgi qazaq әnshilerining sany bar, sapasy joq ekendigin memlekette qatang zang bolmaghandyqtan dep týsinemin. Dese de ónerge talghampaz halyq sanlaqtaryn saralap alady dep senemin. Biybi ekeumizding óner jolynda biyiktep kele jatqanymyz da sol tarazy halyqtyng arqasy. Áli de shette jýrgen ónerde jýirik jandar elge kósh tizginin ústap keletin azamattar bolatynyna senemin.

- Atajúrtqa kelgen song ónerdegi qadamdarynyz qalay boldy, Biybigýl hanym?

- Qazaq eline kelgen son  Almatyda  «J.Elebekov atyndaghy estrada sirk kolledjinin» estradalyq әn fakulitetinde bilim aldym. Oqyp jýrip «Qazaqkonserttin» әnshilerge bayqau jariyalaghanyn estip, qatysyp kóruge bel budym. Alla jar bolyp, segiz qyz qatysqan bayqauda baghym janyp, ýlken újymnyng mýshesi boldym. Altynbek Qorazbaev aghamyzdyng tәliminde jýrip kóp tәjiriybe jinadym. Júmys istey jýrip «T.Jýrgenov atyndaghy Qazaq últtyq Óner akademiyasynda» oqydym.  Onda  Laky Kesogly , Samat Mәlimbay sekildi aghalardan bilim aldym. Óner jolyndaghy aghalaryma kóp rahmetimdi aitamyn. Mayra Iliyasova apamyzgha da kóp alghysymdy bildiremin. 2004 jyly «Shabyt»  bayqauyna qatysyp «Tasqyn Oqap atyndaghy arnayy jýldeni» jenip aldym. 2013 jyly A.Qorazbaev  úiymdastyrghan «әn jyrym saghan - tughan el!» atty respublikalyq әn bayqauynan 2-oryn aldym.  Óner jolyndaghy eng ýlken jetistigim - «Qazaqkonserttin» mýshesi bolu dep bilemin. Búl shetten kelgen óner adamdary  ýshin qol jete bermeytin mәrtebe.

- Tәuelsizdikten beri biraz óner qayratkerleri elge oralyp, tamyr tartty. Altynnyng synyghynday bolyp alysta qalghan kóp qazynany elge jetkizdi. Degenmen, bastaryn qosyp, jalpy júrtqa jariya qylyp, arnayy konsert ótkizdi me? Álde, múny Ýkimet tarapy úiymdastyru kerek pe?

- Ákimshilik tarapynan úiymdastyrylghan konsertter turaly estimedim. Kersinshe ónerdi baghalaghan azamattar ózderi úiymdastyryp, elim dep kelgen ónerpazdardy jinap halyqqa ýlken kesh berudi  ótken jyldan bastap qolgha aldy. Búnday jaqsy sharany bastaghan Almaty qalalyq mәslihatynyng deputaty Qúsman  Shalabaev aghamyz. Biylghy konsert qarashanyng birinde studentter sarayynda ótedi, konsertte  týrli elderden atajúrtyna oralghan ónerpazdar óner kórsetedi. Qandas bauyrlardyng ónerine mәn berip jýrgen  Qúsman Kәrimúly  aghamyzgha  sheksiz alghys bildiremiz.

-  Biybigýl hanym, әdette әnshining produseri, basqa da jauapty adamdary bolady, sizding produseriniz kim? Alda qanday josparlarynyz bar?

- (Kýldi.) Mening produserim - Ziyat. Ónerde de, ómirde de әrqashan baghyt-baghdar berip keledi. Ándi  de birge tandap, birge aitamyz. Ziyatqa birneshe әn jazdyrdyq. Men әndi oilanyp baryp shygharamyn, әli de tolghanys ýstindemin. Aldaghy uaqytta júp bolyp ta sahnagha shyghamyz. Sonymen qatar jeke shygharmashylyqty da alyp jýremiz.  «Amanat» degen әnge beynebayan týsirudi qolgha alyp jatqan jayymyz bar.

-  Biybi hanym, óner jәne otbasy deytin eki qasiyetti úghymdy qalay qatar alyp jýrsiz?

- Áyel adamnyng óner joly tym qiyn. Bayqasang keybir jas qyz әnshiler jarqyrap kele jatady da joghalyp ketedi. Kóbining ónerden ketu sebebi – otbasyly boluy, dúrysy qúrghan otbasynda ónerine qoldau bolmauy. Ne ónerden, ne nekeden ajyrap tynady. Óner jolynda jýrgenime 15 jyl, Ziyatpen  tanysqanyma 7 jyl boldy. Osy aralyqta kóp-kóp alys elderge baryp әn aittym. Ýige bir ay kelmey qalatyn kýnderim de boldy. Biraq Ziyat maghan eshqashan kinә artyp kórgen emes. Ziyatqa ónerdi baghalaghany ýshin  rizamyn. Qazir barlyq júmysty birlesip jasaymyz.

- Ziyat myrza, qazir jarnamasyz  júldyz shyqpaydy. Sizder jarnamagha qalay mәn beresizder?

- Býgingi tanda adam emes apparat әnshi bolyp ketti. Tehnika damyghan sayyn óner qúnsyzdanyp barady. Qarghalar da altynnan tәji taghynyp búlbúl boluda. Osynyng barlyghy  jarnamanyng myqtylyghynan. Kóp  el tanyghan sayyn baghang arta týsedi. Endi biz ózimizdi qatty jarnamalap jatyrmyz dep aita almaymyz. Qazaqstanda shyn dauyspen aitatyn әnshilerdi jýieli nasihattau damy qoymaghan sala. Halyq әnderine qaraghanda estradalyq әnder tez tanymal bolady. Ánshilerding beynebayanyn jana ashylghan «Gәkku» muzykalyq telearnasy jarnamalap jatyr. Ázirge tegin. Áytpegende jarnamanyng bәri janqaltagha tirelip túr. Óner ýshin qyzmet etetin osynday telearnalar kóbeyse әnshilerdi halyq ózi iriktep alady dep oilaymyn.

- Biybigýl hanym, әnshige dauys kerek,  tamaghynyzgha qalay kýtim jasaysyz?

- Men endi tamaghymdy sylap-sipap baptaymyn dep aita almaymyn. Ziyat aghang suyq su ishpe, ashty jeme, gazdy susyn ishpe dep qadaghalap otyrady. Eng bastysy tabighy dauysymnan aiyrylmaugha tyrysamyn.

- Shygharmashylyqtarynyzda qanday janalyqtar bar?

-  Bizde qyzdardan qúralghan tiri dauysta aitatyn bir últtyq ansambli joq eken, osyny eskere otyryp «Nәzik» ansambli qúrylghan. Jetekshisi Qazaqstannyng Mәdeniyet qayratkeri – Qayyrghazy Tólen. Men әnshilik qyzmet atqaramyn.  Jaqynda ghana Korey halqynyng últtyq ansamblimen birlese otyryp, Almatyda konsert ótkizdik. Sheteldikter bizding últtyq aspaptar men últtyq kiyimderimizge qatty qyzyqty. Ásirese  últtyq mәnerdegi dauysymyzgha tandanystaryn jasyrmady. «Nәzik» ansambli Endi-endi el aldyna shyghyp keledi, halyqtyng kóniline jetedi dep ýmittenemiz.

- Uaqyt bólip súhbat bergenderinizge rahmet! Óner jolynda jetistikteriniz kóp bolsyn!

 Ángimelesken: Birlesbek Sayagýl

(Ziyat pen Biybigýlding oryndauyndaghy әnderdi tómendegi  siltemeden tynday alasyzdar

http://qamshy.kz/?p=13087)

Abai.kz