Respublikamyzdyng barlyq azamattaryna!

Tәuelsizdigimizge qauip tóndi. Resey Federasiyasy men Qazaqstan Respublikasy 2010 jyldyng 1-shildesinen bastap Kedendik odaqqa kiredi. Bastapqyda Belorussiya da búl odaqqa qosylmaq bolghan. Olar óz mýddelerin joghaltatynyn alghashqy kelissózder kezinde anyq bayqady da, odan bas tartty. Kórshilerimiz - Ózbekstan, Qyrghyzstan, Tәjikstan, Týrikmenstan búdan syrt qaldy. Tәuelsizdikterin qasterlegendikten de Ukraina, Gruziya, Armeniya men Baltyq jaghalauyndaghy ýsh memleket múny tipti auyzgha da almady. Eger ekonomikalyq jaghynan tiyimdi bolsa, olar Keden odaghyna moyyn búrmas pa edi. Reseyden qúqaydy kóp kórgendikten olardyng eshqaysysy keshegi Kenestik zamandaghyday bodandyq qamytyn qayta kiygisi kelmedi.

Respublikamyzdyng barlyq azamattaryna!

Tәuelsizdigimizge qauip tóndi. Resey Federasiyasy men Qazaqstan Respublikasy 2010 jyldyng 1-shildesinen bastap Kedendik odaqqa kiredi. Bastapqyda Belorussiya da búl odaqqa qosylmaq bolghan. Olar óz mýddelerin joghaltatynyn alghashqy kelissózder kezinde anyq bayqady da, odan bas tartty. Kórshilerimiz - Ózbekstan, Qyrghyzstan, Tәjikstan, Týrikmenstan búdan syrt qaldy. Tәuelsizdikterin qasterlegendikten de Ukraina, Gruziya, Armeniya men Baltyq jaghalauyndaghy ýsh memleket múny tipti auyzgha da almady. Eger ekonomikalyq jaghynan tiyimdi bolsa, olar Keden odaghyna moyyn búrmas pa edi. Reseyden qúqaydy kóp kórgendikten olardyng eshqaysysy keshegi Kenestik zamandaghyday bodandyq qamytyn qayta kiygisi kelmedi.

Biz, Qazaqstandaghy eluden astam qoghamdyq birlestikterdi, demokratiyalyq, oppozisiyalyq sayasy partiyalardy, ziyaly qauym ókilderin, tәuelsiz basylymdardy, jastar úiymdaryn biriktirgen «Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy atynan ýstimizdegi jyldyng 18-nauryzynda Kedendik odaqqa kiruge narazylyq bildirip, mәlimdeme jasadyq. Qazaqstan Respublikasynyng preziydenti N.Nazarbaevqa, Senat pen Mәjilis tóraghalary Q.Toqaevqa, O.Múhamedjanovqa, premier-ministr K.Mәsimovke joldanghan ol mәlimdemege jauap qaytarylghan joq. Qazaqstandyq biylik qoghamdyq úiymdarmen, halyqtyng pikirimen sanasqysy kelmeytinin, alghan baghytynan qaytpasyn sezdirdi.

Sondyqtan da biz halyqqa arnalghan osy Ashyq hatta mynany mәlimdeymiz:

- Kedendik odaqty jәne Birynghay ekonomikalyq kenistikti qúru Qazaqstannyng tәuelsizdigi men ekonomikalyq mýddesine zor zalalyn tiygizedi.

Qazaqstan qazirding ózinde syrtqy sauda sayasaty salasyndaghy derbes ókilettigin Mәskeuding últtyq organnan joghary túrghan Keden odaghy komissiyasyna amanattady. Birynghay ekonomikalyq kenistik shenberinde búl organgha Qazaqstan ózining mynanday manyzdy derbes ekonomikalyq ókilettikterin:

- birynghay valutany qalyptastyrudy;

- birynghay bazalyq tarifterdi belgileudi;

- makroekonomikalyq sayasatty kelisudi ótkizip beretin bolady. Sóitip tengening ornyna ortaq valuta jasaydy; elektr, gaz, temirjol, t.b. qatysty bazalyq tarifterdi ózi belgiley almaytyn bolady; budjet tapshylyghy, memlekettik qaryz, inflyasiya, valuta baghamy, múnaygha qoyylatyn baghalardy týrlishe shamalau, memlekettik satyp alu, auyl sharuashylyghyna subsidiya beru siyaqty mәselelerdi óz betinshe sheshu mýmkindiginen aiyrylady.

Makroekonomikalyq sayasatty ýilestiru, negizgi baghyttardy aiqyndau, kedendik odaqqa mýshe elderding ekonomikalyq-monitoringin iske asyru osy komissiyagha jýktelmek. Múnyng bәri de odaqtyq ýkimetti qalpyna keltiruge kiriskendikti kórsetedi. Reseyding atyshuly sheneunikteri KSRO ýlgisindegi birlestikti qúru josparyn ashyqtan-ashyq mәlimdep jýr. Resey Federasiyasynyng territoriyasyn búrynghy odaqtas respublikalar esebinen úlghaytudy kózdegen olardyng jariya etilgen shaqyrularyn RF Syrtqy ister ministrligi nemese joghary lauazym iyelerining birde-biri teriske shygharghan joq. Qazaqstan ýkimeti soghan keliskendey-aq ýnsiz qaldy, qarsy pikir aitugha jaramady.

Qazaqstannyng Reseymen ekonomikalyq birlestigi teng dәrejede qúrylyp otyrghan joq. Halyqaralyq integrasiya ústanymy boyynsha jaqyndasushy elderding shama-sharqy, industrializasiyalandyru dengeyi qaraylas boluy shart. Sonda ghana ishki salalyq bәsekelestikti terendetuge, ónimning sapasyn arttyryp, baghasyn tómendetuge mýmkindik tuady. Keden odaghy shenberinde ishki salalyq bәsekelestik turaly sóz qozghaudyng ózi artyq. Óitkeni Qazaqstanda shyn mәninde dayyn ónim shygharatyn salalar joqtyng qasy. Múnday jaghdayda shyghatyn qorytyndy bireu: reseylik salalyq monopolizm aumaghy keneyedi, syrtqy baj salyghy aspandaghan kýiinde qalady. Aqyrynda Qazaqstan reseylik óndiristing basybayly tútynushysyna ainalady. Elimizdegi baghanyng sharyqtap ósip, el halqynyng kedeylene beruine ol da bir sebep.

2010 jyldyng I-toqsanynda ghana inflyasiya ósimining qarqyny ótken jylghy osy kezenmen salystyrghanda edәuir artty (Byltyr - 2,8 %, biyl - 3,6%). Jemis pen kókónis - 12,6, qant - 8,1, sýt jәne et ónimderi - 4,1 payyzgha qymbattady. Azyq-týlik baghalarynyng baghasy - 5,4, azyqtyq emes tauarlar baghasy - 6,7, al qyzmet kórsetu 10,2 payyzgha kóterildi. Búl tek inflyasiyanyng bastapqy qarqyny. Kedendik odaqtyng adamdardyng әleumettik jaghdayyn qúldyratatyny jónindegi búrynghy eskertpemiz dәl keldi.

Qazaqstan parlamenti qoldanystaghy jiyrmadan astam zandy Keden odaghy negizinde Resey Federasiyasy zandarynyng ynghayyna oray qayta ýilestirudi shúghyl týrde qolgha aldy. Búl - elimizdegi zang shygharushy organyn - parlamentti Resey Federasiyasy Dumasyna tәueldi etetin alghashqy qisyq qadam. Múnday tәueldilik Qazaq memlekettiligin joygha deyin aparyp soghary dausyz. Biz ghasyrlar boyy ata-babalarymyz armandaghan, kýresip, qan tógip, myndaghan qúrbandyqpen qol jetkizgen tәuelsizdikten aiyrylyp qalugha nemese ony Reseymen bólisuge týbegeyli qarsymyz!

20 jyl ishinde Malayziya, Singapur, Indoneziya, t.b. elder damyghan últtyq memleketterge ainaldy. Al býgingi Qazaqstannyng ekonomikasynyn  tórtten ýsh bóligi sheteldik kapitalgha tәueldi. Syrtqy qaryzymyz - 111 milliard dollar. Búl elding jalpy ishki ónimine ten. Dýniyege kelgen әrbir Qazaqstan azamatynyng shetel aldyndaghy qaryzy - 7 myng AQSh dollary. Múnyng bәri «Qazaqmys», Euraziya toby, «MittalStiyl» siyaqty oligarhiyalyq toptardyng 15 jyl boyy budjetti tolyqtyrugha tiyesili ýles qospauynan, ekonomikanyng 20 payyzyn qúraytyn múnay salasynan ondaghan milliard dollardyng budjetke týspeuinen jәne el ekonomikasyn sheteldik kompaniyalardyng basqaruynan tuyndady.

Qazaqstan ýkimeti ekonomikany damytudy, innovasiya, industrializasiya jónindegi baghdarlamalardy tek qaghaz jýzinde ghana jasay biledi. Ony iske asyrugha qabiletsiz, qúlyqsyz jәne mýddelilik tanytpady. Sondyqtan da óz elimizdegi óndiristi, kәsipkerlikti, auyl sharuashylyghyn damytudyng ornyna, últtyq, memlekettik mýddeni algha shygharyp, ony qyzghyshtay qorghaudyng ornyna sheteldikterding ynghayyna jyghylugha beyim túrdy. Otanshyldyq, patriottyq sezimdi joghaltqan, jemsaulyq, jaghynghyshtyq, jalghan aitushylyq әdetterdi boyyna sinirgen basshylardan esh qayyr joq! Olar memleket basshysyn qatelikke úryndyrmaudy, kerek kezinde týzetip otyrudy ózderine mindet sanamaydy. Kedendik odaq arqyly Reseyge sayasy jәne ekonomikalyq jaghynan tәueldi etu - sonday satylghyshtardyng isi.

Qadirli otandastar!

Biz Sizdermen birge biylik úsynghan alghashqy doktrinagha, «qazaqstandyq últqa», Qytaygha jerdi jalgha beru mәselesine qarsy túrdyq. «Kóp qorqytady, tereng batyrady», qalyng qauym - Sizderding qoldaularynyzben belgili dengeyde jeniske jettik. Búl kýreste de birge bolayyq.

KEDEN ODAGhYNA JÁNE BIRYNGhAY EKONOMIKALYQ KENISTIKKE ENUGE qarsymyz! Qazaqstan Respublikasynyng tәuelsizdigine qater tóndiruge jol bermeymiz!

Qazaqstan Respublikasyn ózining tughan otany sanaghan әrbir azamat osy ýndeudi qoldaydy, konstitusiyalyq qúqyghyn paydalana otyryp, oghan qol qoyady jәne qol jinaugha at salysady dep senemiz.

«Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy ATYNAN Ashyq hatqa qol qoyghandar:

«Tәuelsizdikti qorghau» halyqtyq-demokratiyalyq qozghalysy úiymdastyru komiyteti, respublikalyq «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysy jәne tirkelmegen «Halyq ruhy» partiyasy atynan: M.ShAHANOV; «Azat» JSDP atynan: J.TÚYaQBAY, B.ÁBILOV, Á.QOSANOV; Qazaqstan Kommunistik partiyasy atynan: Gh.ALDAMJAROV; «Aq jol» demokratiyalyq partiyasy atynan: V.KOZLOV; «Ruhaniyat» jasyldar partiyasy atynan: B.JANALTAY; M.Myrzahmetov, akademiyk, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; T.Kәkishev, akademiyk, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor; D.ISABEKOV, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, «Mәdeniyet» jurnalynyng bas redaktory; Q.Júmadilov, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; ; T.Medetbek, aqyn, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; S.Smataev, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; S.Elubay, jazushy, PEN-klubynyng viyse-preziydenti; Gh.Qabyshúly, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi; Q.SALGhARA, jazushy, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; R.Sәrsenbay, «Jas Alash» gazetining bas redaktory; G.ERGhALIYEVA, «Svoboda slova» gazetining bas redaktory; E.Bapi, «Tasjarghan» gazetining bas oqyrmany; E.QÚrmanbaev, «Pravda Kazahstana» gazetining bas redaktory; M.QÚLKENOV, «Tansholpan» jurnalynyng bas redaktory; R.TAUKINA, «Obshestvennaya pozisiya» gazetining bas redaktory; S.Múhtarbek, «Qazaqstan» gazetining bas redaktory; E.Ayghaliyúly, «Qazaqstan-Zaman» gazetining bas redaktory; J.Qalybay, «Júldyzdar otbasy» jurnalynyng bas redaktory; Q.Sәrsekeev, «Qazaq» gazetining bas redaktory; N.DÁRIMBET, «Azat» gazetining bas redaktory; Á.SYGhAY, «Daraboz» jurnalynyng bas redaktory, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; B.SARYBALAEV, «Syn» jurnalynyng bas redaktory, halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; D.Quat, «Abay.kz» aqparattyq portalynyng jetekshisi; I.OMAR, «Zamana» gazetining bas redaktory; Sh.PIrmat, «Dil» gazetining bas redaktory; J.OPYShEV, «Halyq ýni» gazetining bas redaktory; Ó.AQJIGIT, «Jas qazaq ýni» gazetining bas redaktory; Q.QÚRMANÁLI, Sh.Qaldayaqov atyndaghy әn festivali diyreksiyasynyng diyrektory, «Shәmshi» jurnalynyng bas redaktory; Q.GhABDOLLA, «Júmadaghy jýzdesu» gazetining bas redaktory; T.QANAEV, «Bolashaq» gazetining bas redaktory; T.AYTBAYÚLY, «Jyl on eki ai» jurnalynyng bas redaktory, publisist-jazushy; K.ORMANTAEV, akademiyk, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, medisina ghylymdarynyng doktory, professor; IY.SAPARBAY, aqyn, «Tarlan» platinaly syilyghynyng iyegeri; M.ÁUEZOV, mәdeniyettanushy, QR enbek sinirgen qayratkeri; N.Nýsipjanov, QR halyq әrtisi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; S.NARYMBETOV, jazushy, kinorejisser, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, enbek sinirgen qayratkeri; Q.Isa, aqyn, halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, QR Mәdeniyet qayratkeri; Q.Bilәl, jazushy, QR Mәdeniyet qayratkeri; S.Ghabbasov, jazushy, Medisina jәne pedagogika ghylymdarynyng doktory, Mahambet syilyghynyng laureaty, KSRO densaulyq saqtau isining ýzdigi; Z.ASABAEV, jazushy; N.Qanafiya, filologiya ghylymdarynyng kandidaty; S.Túrghynbekúly, aqyn, halyqaralyq «Alash» syilyghynyng laureaty; Á.Mendeke, synshy, halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; M.ABAGhAN, QR mәdeniyet qayratkeri; B.ALDIYaR, aqyn, QR Jastar syilyghynyng iyegeri; E.TÓREHANOV, Almaty qalalyq «Qazaq tili» qoghamynyng tóraghasy; A.SARYM, Altynbek Sәrsenbayúly atyndaghy qordyng jetekshisi; D.NÚR-AHMET, «Últ patriottary» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; D.BABAMÚRATOV, «Bolashaq» respublikalyq jastar qozghalysynyng liyderi; A.OSMAN, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi, «Memlekettik tilge - qúrmet» birlestigining tórayymy; B.TÓREGhOJINA, «Ar. Ruh. Haq» qoghamdyq qozghalysynyng tórayymy; N.OShANBEKOV, «Tabighat» ekologiyalyq odaghy tóraghasynyng orynbasary; B.IMANQOJA, «Jeltoqsan ruhy» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; B.SÁDUÚLY, «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; J.ShYMShYQOV, Astana qalalyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ úiymdastyru komiytetining tóraghasy; H.GhABJALILOV, «Alash» tarihiy-zertteu ortalyghynyng preziydenti; M.TAYJAN, Bolathan Tayjan atyndaghy qordyng preziydenti, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty; D.TÚRLYBEK, Halyqaralyq Týrki әlemi telestudiyasynyng bas diyrektory, halyqaralyq «Jambyl» atyndaghy syilyqtyng laureaty; J.MAMAY, «Ruh pen Til» klubynyng jetekshisi; M.BÓTEEV, «Allajar-qoldau» qoghamdyq qorynyng tóraghasy; Z.BATTALOVA, Qazaqstandaghy Parlamenttilikti damytu qoghamdyq qorynyng tórayymy; B.ERGhALIYEVA, Qazaqstannyng «Demokratiya jәne qúqyq» halyqaralyq tarihiy-qúqyq ortalyghynyng tórayymy; B.QOYShYBAEV, «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamy tóraghasynyng birinshi orynbasary; K.QAPTAGhAY, «Halyq dabyly» qozghalysynyng tóraghasy; I.BAYJANOV, OQ oblystyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ úiymdastyru komiytetining tóraghasy; Á.SÚLTANBEKOV, OQ oblystyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ aqsaqaldar kenesining tóraghasy; Ó.JANYSBEK, «Azat» partiyasynyng OQ oblystyq filialynyng tóraghasy; A.KÝMISBEK, «Últ taghdyry» qozghalysynyng OQ oblystyq bólimshesining tóraghasy; S.NÚRBEKOVA, «Shanyraq» qozghalysynyng OQO bólimshesining tórayymy; Q.Mahanov, OQ oblystyq «Aral - Eko» qozghalysynyng tóraghasy; J.SEYTIMBET, demokratiyany damytu instituty OQO ortalyghynyng diyrektory; Sh.ÁBDIKÁRIMOV, Qyzylorda qoghamdyq teleradiokompaniyasynyng tóraghasy, respublikalyq «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysynyng Qyzylorda oblystyq filialynyng tóraghasy; Y.DÁBEY, «Alan» әdeby birlestigining tóraghasy; K.Tәlimúly, Talghar audandyq memlekettik tildi oqytu ortalyghynyng diyrektory; E.RAQYShEV, «Jas Úlan» kinostudiyasynyng diyrektory; J.Kenebay, «Tanym» pikirsayys klubynyng jetekshisi; B.TOBAYaQOV, Astana qalalyq «Memlekettik til» respublikalyq qoghamdyq qozghalysynyng atynan; S.SAPARGhALIY, «Últ. Ruh. Otan janghyru» qoghamdyq qozghalysynyng tóraghasy; J.AShUÚLY, Qazaqstan sayasy qughyn-sýrginge úshyraghandar qauymdastyghynyng tóraghasy; T.IRGEBAEV, «Qabanbay batyr» atyndaghy qordyng tóraghasy; B.Atabaev, «Aqsaray» muzikl jastar teatrynyng jetekshisi; A.Baysalova, A.Baytúrsynúly atyndaghy qoghamdyq qorynyng tórayymy; V.Akimov, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty, professor; Q.Júmanazarov, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty, dosent; A.QADYRBAEVA, «Kýretamyr» qoghamdyq qorynyng preziydenti; M.Qalybay, Qazaqstan Respublikasyna erekshe enbegi singen zeynetker; Á.Ghali, sayasattanushy, tarih ghylymdarynyng doktory; B.ShAHMANOV, biologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent; Gh.ESNAZAROVA, «Jeti jarghy» zangerlik kompaniyasynyng diyrektory; A.Kәripjan, aqyn; A.Álim, aqyn, M.Maqataev atyndaghy syilyqtyng laureaty, QR Mәdeniyet qayratkeri; S.Ásip, jazushy, «Jer jәne qazaq taghdyry jazushylar komissiyasynyng tóraghasy; M.Kenjebay, aqyn, QR mәdeniyet qayratkeri; Á.Qayran, aqyn, halyqaralyq «Alash» syilyghynyng laureaty; Q.Elemes, aqyn; Á.Qalambaev, KSRO halyq aghartu isining ýzdigi, Saryaghash audanynyng qúrmetti azamaty; S.Qaji, aqyn; Q.AShANÚLY, jurnalist-kәsipker; J.Dәulet, sazger, QR Mәdeniyet qayratkeri; B.Sharahymbay, aqyn, Býkiltýrki dýniyesi aqyndary festivalining laureaty; B.Ábish, jazushy, Gh.Mýsirepov atyndaghy syilyqtyng laureaty; G.Esetqyzy, QR enbek sinirgen qayratkeri; S.Ákeley, әnshi, Halyqaralyq әnshiler konkursynyng laureaty, Últtyq Óner akademiyasynyng agha oqytushysy; S.Shýkirúly, jurnalist, QR enbegi singen mәdeniyet qyzmetkeri; J.Seydehanova, professor, tehnikalyq ghylymdarynyng kandidaty; A.Aqylbek, jurnalist; T.Binashev, mýsinshi, QR Mәdeniyet qayratkeri; A.Kósherbaev, publisist, Amerikanyng Hellman-Hammet atyndaghy jazushylargha beriletin syilyghynyng iyegeri; J.YSQAQOVA, әnshi, QR enbek sinirgen qayratkeri; D.ShONDYHANOV, aqyn, teri venerologiyalyq ghylymiy-zertteu institutynyng bas injeneri; G.Orda, әdebiyettanushy; E.Múqanghaliyev, әleumettanushy; Gh.Tәshimbay, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi; T.Janaev, jazushy; D.Shotamantegi, әleumettanushy; J.Ábish, sayasatker.