Búryndary «Dauys International» tobynyng әnshisi bolghan, býginde talantty muzykant Erbolat Bedelhannyng kelinshegi, eki balanyng anasy Asyl hanym ne deydi? Onyng «Beysenbidegi betpe-bette» aitqan syryna zer salynyz.

 – Asyl, sonymen siz arasha týsken «91» tobyna qatysty dau tamam boldy ma, ol aqyry nemen ayaqtaldy?

– Daudyng ayaghy bitken joq. Topty topyrlatyp synau jalghasuda. Bir jaghynan, týsinemin: janalyq atauly synsyz payda bolmaghan. Biraq uaqyt óte kele, tyndarman da, әriptesterimiz de týsinedi dep senemin. «91» tobyna qarsy keletin әnshiler sausaqpen sanarlyqtay ghana qaldy. Syrtynnan sóilep, betke eshtene aita almaytyndar da bar. Negizi, basqa, syrt elderde túratyn qazaqtardyng kózi ashyqtau. Olar: «Qazaqstan múnday janalyqqa nege qarsy? Óreleri óspey qalghan ba?» – dep kýledi.

 – Ózinizdi «Dauys International» tobynan bólinip ketkeli, sahnadan kóre almadyq. «Kózden taysa, kónilden ketedi» demekshi, nelikten «joq bop» kettiniz?

– «Dauys International» tobynda ýsh jyl әn aittym. Kelisim-shart osy uaqytqa jasalghan bolatyn. Ary qaray jeke shygharmashylyghymmen ainalysqym keldi. Kelisim-shart merzimi ayaqtalghanda, toptan birjola kettim. Jeke әnshi retinde eki beynebayan týsirdim. Alua Qonarova, Gýlvira Ilahunova, Dilinaz Ahmadiyeva jәne taghy da basqa produserlermen júmys istedim.

Keyingi kezde shygharmashylyq daghdarys boldy ma, bilmeymin: júmysym onsha jýrmedi. Bir jaghynan, ómir jolymdy qúday solay sheshken bolu kerek. Kezinde «Novaya volna» bayqauyna qatysyp, jartylay finalgha deyin jetken kezim de bolghan.

Onyng ýstine balalarym da tym jas: ýlkeni – tórtte, kishisi – ýshte. Olardy ayaqqa túrghyzu kerek. Qúday qalasa, ýshinshisi bolady, ayaghym auyr. Biraq ýide bos otyrghan joqpyn. Kýieuimning produserlik ortalyghynda kómekshi diyrektormyn. Atqaratyn júmysym kóp.

Bolashaqta sahnagha shygham, әn aitamyn desem, Erbolat qarsylyq bildirmeydi. Ónerge qayta oraluyma ata-enem de qarsy bolmaydy. Ol kisiler Mongholiyanyng enbek sinirgen qayratkerleri. Qayyn atam – dombyra jәne kóp ishekti aspapta oinaydy. Enem – muzykalyq mektepti bitirgen, jetigende oinaydy. Ónerdegi bizding aqylshy, kenesshilerimiz.

 – Ol kisiler she, «91»-di týsine alyp jýr me?

– Kóp syny pikirlerdi estigende, әkemiz: «Balalardyng syrghasyn sheship, shashtaryn qara týske boyatqanda, múnday daugha qalmaytyn edinder ghoy», – degen edi. Ras, toptaghy әnshi jigitterding ata-analary da qatty uayymdady. Amal joq, ónerden ózgeshe әlem tabu – qúrbandyqsyz kelmeydi. Sol kezderi bir-birimizge tek sabyr saqtaudan basqa aitarymyz bolmady.

– Shygharmashylyq adamy ýshin ýy sharuasynda otyryp qaludyng auyrtpalyghy qanday?

– Aralary bir jas eki balamda da ýide otyrdym. Ol kezde produserlik ortalyq qúrylmaghan edi. Áriyne, sahnagha elendep, ishim kýiip jýrgen kezder boldy. Men onday kezderde әn aityp, ózimdi júbatyp alatynmyn. Keyinnen vokaldan sabaq bere bastadym. Bәri solay birtindep retteldi. Ýide otyrudan jalyqqan joqpyn, kerisinshe, mende bala tәrbiyesine degen qyzyghushylyq payda boldy. Áyel bolghannan keyin, ýide otyrudyng auyrtpalyghy da sezilmey qalady...

 – Otbasynyng mýddesi ýshin ónerdi qúrban etu degen mәselege qalay qaraysyz? Mәselen, Toqtar Serikting Beybiti qyz kýninde sahna men ekrannan týspeytin әnshi edi: qazir sahna ol ýshin ekinshi plandaghy mәselege ainalyp qalghan siyaqty...

– Búl jaghday adamnyng jaratylysyna baylanysty. Árkimning óz joly, qalauy bar. Árkim óz jýrek әmirimen jýrse, әr adam baqytty bolady dep oilaymyn.

– Orystardyng «Áyeli men eri – ekeui bir peri» degen mәtelinde aitylghanday, «91» tobyna qatysty dau-damayda Erbolatty jaqtap, әleumettik jelide biraz «ayqas» jýrgizdiniz. Sondaghy sizge qarsy pikirlerden keyin qanday oy týidiniz? Kópshilikting ónerge, onyng ishinde ónerdegi janalyqqa degen tandau-talghamy kenestik kezding kebisin kiyip jýrgenin sezgen bolarsyz?

– Shamam kelgenshe, әleumettik jelidegi jazylghan biraz pikirlerdi oqyp shyghugha tyrystym. Ras, arasynda qatty ashu-yzagha bulyqtym. Basynda «91» toby shyqpay túryp, halyqtyng dúrys qabyldamaytynyn bildik. Biraq dәl osynday týsinbeushilik bolady dep oilamappyn.

«Instagram» paraqshasy arqyly qazirgi adamdardyng qatygez ekenderine kózim jetti. Balalar ne istep, ne býldirip qoydy, olardyng nendey kinәsi bar? Olar óz ýiinde tәrbie kóretin basqa balalardy qalay býldirmek? Nege býkil qazaq jastarynyng tәrbiyesi tórt jigitke tirelip qaldy?

Qazaq dese, ózimizge tiyedi: insta-paraqshadaghy pikirlerdi oqy otyryp, adamdardyng sauatsyzdyghyna tang qaldym. Darday qyz-jigitter óz oilaryn jetkize almaydy. Qate jazylghan sózderdi kórgende, jaghamdy ústadym. Halqymyzdyng sauatynyng sonday tómen dengeyde ekenin, oilau jýiesining artta qalyp qoyghanyn bayqadym.

Kenes kezindegi ata-anamnyng beynesi әli kýnge esimde. Sol kezding ózinde qala jastary shashtaryn úzyn etip ósirdi. Erterekte tym tar shalbar kiydi, bertin dalandaghan keng shalbardy erkek te, әiel de modagha ainaldyrdy. Sol kezdegi adamdar «mynau qazaqqa jat nәrse» degen joq qoy. Sәn qughan jastaryn qaralamady. Sol uaqytpen salystyryp qaraghanda, qazirgi adamnyng kózqarasy kende qalyp, týisik-tanymy tómendep ketken be dep oilaymyn.

– Erbolat – siz ýshin jar, balalarynyzdyng әkesi. Al óner ýshin ol kim? Onyng boyynda el bilmeytin qanday qúdiret bar dep oilaysyz?

– Erbolatpen tanysqanyma 19 jyl bolypty: mening jasym on tórtte, ol on jetide bolatyn. Onyng boyynda erekshe, ózine ghana tәn әlemi baryn sonda bayqaghanmyn. Sondyqtan «91» toby ayaq astynan nemese bir mezettegi oidan tughan joba emes. Erbolattyng bala armanynyng jelisi, birneshe jylghy tәjiriybesinen tughan jemisi.

Erbolattyng boyynda qúday bergen ónerge degen qasiyeti, erekshe daryny bar. Jәne ol bos dau-damaygha joq adam. Bәrine filosofiyalyq oy túrghysynda qaraydy. Ózin renjitken adamdy tez keshire salady. Áyel bolghan son, keyde bireulerdi sóz etkenimde: «Júrtta ne sharuang bar?!» dep úrsady. Sonda da toqtamay jatsam, ýndemey túryp ketedi.

Erbolattyng bir әnshilerdi jamandap, әldekimdi synaghanyn estimegen ekenmin. Kóbinese adamdy bolmys-bitimimen týsinuge tyrysady. Juyqta Aqylbek Jemeneyding keshinde Rinat Zayytovtyng biylep, rep aityp shyqqanyn men mazaq qyldym. Al Erbolat ony qostap: «Jaqsy bolghan eken, ózi de sahnagha shyqty. Jaraysyn!» dep, razyshylyghyn bildirip jatty. Ózin qaralaghan adamgha eshqanday renishin saqtamaghan. Biraq Rinat jóndep biyley almaydy, ne dúrystap rep oqy almaydy: múnysymen ne dәleldegisi keldi? Bylay qaraghanda, Rinat qylyghy kýlkili nәrse ghoy. Biraq Erbolat oghan basqa jaghynan qarady. Onyng minezi sonday.

– 40 jyl sahnada jýrgen Roza Rymbaeva apamyz әli kýnge deyin ózi turaly «qazaq estradasyna janalyq әkeldim» dep aitpaydy. Biraq keyingi jastardyng sózine qúlaq assaq, ekeuining biri janalyq әkelip jatqan kórinedi. Qalay oilaysyz, estradamyzda jýrgen qay әnshi әn ólkesine jana lep alyp kele aldy?

– Kezinde «Orda» toby sahnagha jana lep alyp keldi. Jastardan Janar Dúghalova, Maqpal Isabekova, Ály Oqapov, Ghalymjan Moldanazar óz janalyqtarymen keldi deuge bolady. Negizi, әr әnshining estradagha qosar óz ýlesi bar. «Rahat Lukum», «Dauys International» toptary da jana leppen keldi. Sol uaqyttaghy arular osy toptargha eliktep ósti desem, artyq aitqanym emes.

Al Roza apayym ózining qarapayymdyghynan solay degen shyghar. Áytpese ol apamdy tek Qazaqstan ghana emes, býkil TMD halqy tanidy. Ol óz óneri ýshin shynymen de ólarman adam, enbekqor ekenin әli de dәleldep kele jatqan kisi. Maqtanshaqtyghy joq. Aldyna qoyghan maqsatyn oryndap jýrgen әnshi. Artynan ergen kez kelgen ónerpaz Roza Quanyshqyzyna qarap, ónerin de, boyyn da týzey alady. Osynyng ózi qazaq estradasyna qosqan orasan zor ýlesi der edim.

IYә, әnshilerimizding arasynda «janalyq әkeldim» dep maqtanatyndar bar. Búl әrkimning sanasyna, tәrbiyesine baylanysty jaghday der edim.

– Qazir sizding sahna men estradany syrttan baqqan synshy siyaqty rólde jýrgen jayynyz bar: qanday kónil quantarlyq janalyqtardy andadynyz?

– Quantarlyq jaghdaylar óte kóp. Ónerpazdardy nasihattaytyn nebir telebaghdarlamalar jýrgizilip jatyr. Búrynghymen salystyrghanda, әnshilerge qatty kónil bólinude. Soghan quanamyn. Osy kýni әnshilerimiz әn jazuda, beynebayan týsirude, kiyetin kiyimderine deyin aqshany ayamaytyn bolghan.

Óitkeni ómirding ózi sapaly júmysty talap etedi. Insta-paraqshalarynan qarap otyramyn: keybir qyzdarymyz satyp alghan kóilekterining qymbat baghasyna deyin maqtanyp jazady. Búl da jaqsy. Osydan әnshilerimizding arasynda jaqsy bәsekelestik, sahna mәdeniyetine degen yntazarlyq tuady.

– Qazaqstandaghy gerlz-bendting izin salushy «Dauys International» toby boldy dep aitugha bola ma? Sizderden keyin-aq duet, qyz-jigitterden qúralghan toptar kóbeye týsti. Keyde «Dauys International» bәsekelestikke tótep bere almay, tarap ketpedi me eken degen oy keledi?

– «Rahat Lukum» toby bizden búryn shyqqan bolatyn. Biz sahnagha 2002 jyly keldik. Biraq eki toptyng produseri bir boldy. «Rahat Lukum» orys tilindegi әnderdi oryndasa, biz tek qazaq tilinde әn aitatyn top boldyq. Ayyrmashylyghy tek osynda ghana. Al bәsekelestikke keler bolsaq, búl produserge qoyylatyn súraq shyghar. «Dauys International» toby әli de kele jatyr. Jana qúramnyng qúrylghanyna da ýsh-tórt jyl bolyp qaldy. Oghan búrynghy qúramnyng eks-mýsheleri Ásel Sәduaqasova men Rano Umarova produserlik kórsetip jýr. Ayaq alystary jaman emes.

 – Júrtshylyq sizding toptaghy qyzdarmen basynyz syimay, renjisip ketkeninizdi biledi. Sol ókpe әli de bar ma? Ásel Sәduaqasova, Rano Umarovamen araqatynasynyz qalay?

– Joq, qyzdarmen renjisip kettim dep aitugha kelmes. Bәlkim, olar mening toptan ketkenim ýshin renjigen shyghar. «Dauys International»-dy jarty jolda qaldyryp, jeke shygharmashylyghymmen ainalysyp ketkenimdi keshirmegen bolar. Biraq ol jayynda betime eshkim eshtene aitqan emes. Qazir Ásel men Rano ekeui de produser. Biri jeke shygharmashylyghyn damytyp jatsa, ekinshisi aktrisalyq qyrynan kórinip jýr. Búrynghyday jas emespiz, otyzdan asyp kettik. Sol kezde ókpe bolghanymen, qazir joq dep oilaymyn. Bir-birimizge degen sәlemimiz týzu. Ara-túra habarlasyp, jaghdayymyzdy bilisip túramyz.

– Meruert Týsipbaeva bir súhbatynda: «Estrada jastargha arnalghan. Ýiinde otyryp qalghan әriptesterim bar. Ne isterin bilmey jýr. Kezinde estradada jýrdi. Býgin kerek bolmay qaldy. Óitkeni hit әni joq», – degen edi. Búl sózdi ózinizge qabyldap qalmanyz. Degenmen, keyde sizdi de «kerek bolmay qaldym ghoy» degendey oilar mazalamay ma?

– Joq, onday oy mazalaghan emes. Men túrmysqa shyqpay túrghanda әn aitugha, biyleuge qúshtar edim. Biraq eki balany bosanghannan keyin, analyq mahabbatym artyp, ónerge degen talpynysym joghala bastaghanday boldy. Búny ózim de týsinbey qaldym.

– Osydan, bәlem, sahnagha oralghan kezde kókesin kórsetem dep, dayyndap jýrgen josparlarynyz bar shyghar...

– Án jazu josparymda bar dep aita almaymyn. Sahnagha qashan shyghatynym da belgisiz. Mening josparym – bolashaqta produser bolyp, ózim jasaghan dýniyeni qazaqqa tanytu.

Súhbattasqan – Anar ANAPIYaEVA

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» №18 (335) 05 mamyr 2016 jyl

Taqyryp ózgertilip alyndy. Týpnúsqadaghy taqyryp: Adamdardyng qatygezdigine

KÓZIM JETTI