Astana. 20 tamyz. QazTAG - Elena Preobrajenskaya. Qazaqstanda qúqyq qorghau jýiesin reformalau ýshin sheteldik tәjiriybeni «ziyan keltirme» qaghidasyn ústana otyryp, aqylmen engizu qajet, dep esepteydi QR Konstitusiyalyq kenesining tóraghasy Igori Rogov.

«Preziydent bizdegi qylmystyq jәne azamattyq sot óndiristerin ontaylandyru, tergeu sapasyna ziyan keltirmey, isterdi qarau merzimin jedeldetu boyynsha sharalar qoldanudy talap etti. Búl ýshin ol aldynghy qatarly sheteldik tәjiriybeni zerttep, engizu kerektigine nazar audardy. Múnday tәjiriybe zerttelip jatyr, mening oiymsha, biz ony ózimizde jýzege asyrugha tolyqtay dayynbyz, biraq әriyne múny keybireuler úsynatynday eklektikalyq emes, aqylmen jasau kerek», - dedi I. Rogov júma kýni jurnalisterge preziydentting qúqyq qorghau jәne sot jýielerining tiyimdiligin arttyru jónindegi jarlyghyna qatysty pikir bildire otyryp.

Onyng aituynsha, «batystyq tәjiriybeni engizgende batystyq tәjiriybe dep neni aityp otyrghanymyzdy bilip aluymyz kerek». «Europa degende qaysysyn aityp otyrmyz, osy manyzdy, óitkeni ol jaqta da týrli qúqyqtyq mektepter bar, әlde biz aghylshyn-amerikan tәjiriybesin aityp otyrmyz ba», - dedi KK tóraghasy.

Ol qanday da bir tәjiriybeni engizbes búryn «ony is jýzinde synap kóru qajet», dep esepteydi.

Astana. 20 tamyz. QazTAG - Elena Preobrajenskaya. Qazaqstanda qúqyq qorghau jýiesin reformalau ýshin sheteldik tәjiriybeni «ziyan keltirme» qaghidasyn ústana otyryp, aqylmen engizu qajet, dep esepteydi QR Konstitusiyalyq kenesining tóraghasy Igori Rogov.

«Preziydent bizdegi qylmystyq jәne azamattyq sot óndiristerin ontaylandyru, tergeu sapasyna ziyan keltirmey, isterdi qarau merzimin jedeldetu boyynsha sharalar qoldanudy talap etti. Búl ýshin ol aldynghy qatarly sheteldik tәjiriybeni zerttep, engizu kerektigine nazar audardy. Múnday tәjiriybe zerttelip jatyr, mening oiymsha, biz ony ózimizde jýzege asyrugha tolyqtay dayynbyz, biraq әriyne múny keybireuler úsynatynday eklektikalyq emes, aqylmen jasau kerek», - dedi I. Rogov júma kýni jurnalisterge preziydentting qúqyq qorghau jәne sot jýielerining tiyimdiligin arttyru jónindegi jarlyghyna qatysty pikir bildire otyryp.

Onyng aituynsha, «batystyq tәjiriybeni engizgende batystyq tәjiriybe dep neni aityp otyrghanymyzdy bilip aluymyz kerek». «Europa degende qaysysyn aityp otyrmyz, osy manyzdy, óitkeni ol jaqta da týrli qúqyqtyq mektepter bar, әlde biz aghylshyn-amerikan tәjiriybesin aityp otyrmyz ba», - dedi KK tóraghasy.

Ol qanday da bir tәjiriybeni engizbes búryn «ony is jýzinde synap kóru qajet», dep esepteydi.

IY.Rogov jarlyqtyng mindetti tarmaqtarynyng biri retinde tiyisti normativtik-qúqyqtyq bazany әzirleudi atady. «Yaghni, preziydent búl úsynystardyn, qúqyqtyq erejelerding qanshalyqty dengeyde bizding jýiemizge keletinine ghylymy túrghydan qarap otyr. Ol búl jerde medisinagha tin «ziyan keltirme» qaghidasyn ústanyp otyr dep oilaymyn», - dedi I. Rogov.

Sonday-aq, onyng pikirinshe, «bas bostandyghynan aiyrudy shartty jaza sharalarymen nemese basqa sharalarmen auystyrudy» bildiretin «repressiyalardy ýnemdeu» qaghidasyn qatang saqtau qajettigine nazar audarylyp otyr».

KK basshysy búl bostandyghy shektelgenderge qatysty baqylaudyng týrli qúraldaryn ornatu tәjiriybesi qolgha alynu mýmkin dep esepteydi.

«Mysaly, ýidegi qamau nemese sottalghannyng tәrtibi men qozghalysyn qalypty baqylaugha mýmkindik beretin qashyqtyqtan basqarylatyn bilezikterding kómegimen bostandyqty shekteu siyaqty shara qoldanylady. Múndayda onyng izin andyp jýretin qaptaghan uchaskelik inspektorlardyng qajeti de joq», - dedi I. Rogov.

Od jarlyqqa sәikes ishki ister ministrligining júmysyn jetildiruge, ony ózine tәn emes funksiyalardan bosatugha baghyttalghan qúrylymdyq ózgerister, basqa erejeler jýzege asyrylatynyn eske saldy.

«(Jarlyqtyng - QazTAG) bólimderining birinde aldaghy qylmystyq sayasatty gumanizasiyalaugha jәne liyberalizasiyalaugha baghyttalghan manyzdy baptar bar. Kóptegen qylmystardy beyqylmystandyru, jay sózben aitqanda, olardy әkimshilik qúqyq búzushylyqtar qataryna auystyru arqyly qylmys bolyp sanalmaytyndar sanatyna qosu úsynylyp otyr», - dedi IY.Rogov.

Búryn habarlanghanday, seysenbi kýni memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev «QR-da qúqyq qorghau qyzmetining jәne sot jýiesining tiyimdiligin arttyru sharalary turaly» jarlyqqa qol qoydy.

Mysaly, bas prokuraturagha ónirlik ýsh kólik prokuraturasyn bireuge biriktirudi qamtamasyz etu tapsyryldy. IIM janynda kóshi-qon polisiyasy komiyteti qúrylatyn bolady, sonday-aq, tergeu komiyteti men qylmystyq polisiya komiyteti biriktiriledi.

Odan basqa, Jogharghy sotta sot әkimshilendiru komiyteti joyylyp, onyng qyzmetining bir bóligi janadan qúrylyp jatqan sot qyzmetin qamtamasyz etu jónindegi departamentke beriledi.

Qújatqa sәikes, 2010 jyldyng sonyna deyin qoldanystaghy zannamany 1984 jylghy 10 jeltoqsanda qabyldanghan BÚÚ-nyng Azaptaulargha, ar-namysty qorlaytyn qatygez is-әreketter men jazalau týrlerine qarsy konvensiyasynyng talaptaryna sәikes keltiruge baghyttalghan zang jobasy әzirlenip, parlament qarauyna engiziluge tiyis.

Sonday-aq, qylmystyq jazalau jәne búltartpau sharalarynyng balama týrlerin qoldanu ayasyn keneytudi; qúqyq qorghau organdary qyzmetkerlerining jәne sudiyalardyng qyzmet babyn paydalanu arqyly qylmys jasasa, múny auyr jaghday dep tanudy; sot aldyndaghy sot baqylauyn keneytudi; azamattyq-qúqyqtyq daulardy sotqa deyin retteu ayasyn keneytudi jәne olardy sheshuding balama týrlerin keneytudi qarastyratyn týzetuler әzirlenuge tiyis.

Jarlyqqa sәikes, 2010 jyldyng sonyna deyin  qúqyq búzushylyqtardyng aldyn alu boyynsha salalyq jәne aimaqtyq baghdarlamalar qabyldanyp, jergilikti atqarushy organdardyng qúqyq búzushylyqtardyng aldyn alu salasyndaghy jәne qúqyqtyq tәrtipti qamtamasyz etudegi jauapkershiligin arttyru sharalary qolgha alynyp, ontaylandyrylatyn jәne qayta qúrylatyn memlekettik organdardyng shtattyq qúramyn qayta qarastyrylugha tiyis.