Mektepte ata-anadan aqsha jinaydy dep syn aitamyz. Ol әriyne oryndy. Biraq mýghalimderding dәl sonday qúqyghy búzylyp jatqanda qogham ýndemey qalghany dúrys emes. Ózgeris jasaytyn uaqyt keldi.

Mughalimdermen barlyq ónirlerde kezdesu kezinde eng kóp estiytin súraghym: mektepterde baspasózge erikti-eriksiz jazdyru qashan toqtaydy? Əriyne búl súraqtyng jauaby qiyn jəne tereng zerttep biludi qajet etedi. Sebebi, Bilim ministrligi búghan qatysy joq, al baspasóz basshylary onday búiryq beruge qúziretti emes. 

Onsyz da ailyghy kóp emes múghalimnen jazylu kezinde ərqaysysynan 10 myng tengeden joghary summagha amal joq jazdyrady. Jazylmayyn dese diyrektor úrsady. Al diyrektorgha úrsatyn kim? Áriyne búl songhy kezde payda bolghan ýrdis emes. Búrynnan bar. Biraq zaman ózgerdi, tehnologiya ózgerdi, zang ózgerdi. Ýsh tildik, elektrondy oqytu, jana mazmún, belsendi ata-analar, talaby mol oqushylar… Búnday jaghdayda júmys jasau onay emes …. 

Ústazdardyng jauapkershilikteri artyp, olargha qoyylatyn talap kýsheyse de jalaqysy ósken joq. Al sol onsyz da al mólsherdegi aqshagha qoghamnyng qol súqqany qanshalyqty dúrys? Jeme jemge kelgende búl zansyz әreket. Gazet shygharyp taratu – tek aqsha emes búl iydeologiya qúraly dep aitamyz. Biraq sol iydeologiya tek ústazdardyng arasynda jýrgizý kerek pe? Qansha kezdestim sol mughalimnen artyq memleketting sayasatyn qoldaushylardy kóp kórmedim. Qalghandar aldymen solargha jetip alsyn. Al dәl sol ústazdargha aqparat taratu qajet bolsa mektepting kitaphanasyna bir eki danasy bar. Kezekpen oqudy úiymdastyrayyq. Ýnemdegen aqshasyna balalaryna tamaq alsyn. Qoghamgha ústazdar gazet oqyghany kerek bolsa budjet arqyly tegin taratayyq. 

Taghy da bir eskeretin jaghday – búryngha qaraghanda kazir internet bar emes pe. Barlyq ústazdarda ýiinde ghalamtorgha qosylghan kompiuter bar dep oilaymyn, onsyz sabaqqa dayyndalu qiyndau. Oghan ay sayyn aqsha tóleydi, sol jerde qajetti aqparatty tauyp alady. Gazetterding sayty bar. Qosymsha aqshagha satyp alu qajettigi joq? 

Gazet shyqannan keyin auylgha 3-4 kunnen keyin jinalyp bir aqkeledi. Ol kezde býkil janalyq eskerip ketedi. Teledidardan, internetten barlyghy tanysyp qoyady. Sonda ne ýshin aqshasyn tóleydi? Kóp ústazdardyng ýilerinde baspahanadan qalay shyqty, sol kýiinshe, ashylmay , oqylmay “pachkasimen” tau bolyp jatqan gazetterdi kóremin. Áriyne bosqa qalmaydy – tirshiligine әiteuir jaratady. 

Al mening oiymsha gazet kazir tek iydeologiya , sayasat qúraly emes – búl aqparattyq biznesting bir týri. Jazylu nauqany bәsekelestikting kórsetkishi. Myqty gazetterdi izdep jýrip alady. Al eger ónim sapasyz bolsa – alghysy kelmeydi. Onda “alsanda alasyn, almasanda alasyn” dep mәjbýrlegenshe, gazetterding sapasyn dúrystaugha әreket jasayyq. Eng myqty jurnalisterdi tartyp , eng qyzyqty paydaly maqalalar jazdyrayyq. Pedagogtardyng jaqsy jamandy tandaugha bilimi jetedi. Ózderi qyzyghyp alyp oqidy. 

Al biznesting bireuine gazet satuyna kómektesip bireune kómektespeu – búl sybaylastyq jemqorlyqtyng belgisi. Bir de bir mýghalim prokuraturagha aryz jazsa jauapkershiligi auyr. 

Ony da oilanu kerek. “IYdelogiyany qoldaymyn” dep jýrip memleketting sybaylastyq jemqorlyqty boldyrmau, azamattardyng qúqyghyn qorghau iydeologiyasyna qarsy әreket bolyp tabylmasyn. 
Búl məselede qalalyq jəne auyldyq jerde jazylu ózgesheligi bar. Yaghni, qala múghalimi jazyluda erkindeu. kóbisi qalaghan baspasózine ózi jazylady. Al auylda eriksiz jazdyru kóbirek. Osy məseleni zerttep býkil qogham bolyp múghalimderimizge kómektesetin bir naqty sheshimin tabatyn uaqyty keldi.
Bas prokuratura, jergilikti әkәmshilik , qoghamdyq úiymdar osy mәsele boyynsha tez arada shara qabyldau kerek.

Múrat Ábenov

kazbilim.kz