مەكتەپتە اتا-انادان اقشا جينايدى دەپ سىن ايتامىز. ول ارينە ورىندى. بىراق مۇعالىمدەردىڭ ءدال سونداي قۇقىعى بۇزىلىپ جاتقاندا قوعام ۇندەمەي قالعانى دۇرىس ەمەس. وزگەرىس جاسايتىن ۋاقىت كەلدى.

مۋعالىمدەرمەن بارلىق وڭىرلەردە كەزدەسۋ كەزىندە ەڭ كوپ ەستيتىن سۇراعىم: مەكتەپتەردە باسپاسوزگە ەرىكتى-ەرىكسىز جازدىرۋ قاشان توقتايدى؟ Əرينە بۇل سۇراقتىڭ جاۋابى قيىن جəنە تەرەڭ زەرتتەپ ءبىلۋدى قاجەت ەتەدى. سەبەبى، ءبىلىم مينيسترلىگى بۇعان قاتىسى جوق، ال ءباسپاسوز باسشىلارى ونداي بۇيرىق بەرۋگە قۇزىرەتتى ەمەس. 

ونسىز دا ايلىعى كوپ ەمەس مۇعالىمنەن جازىلۋ كەزىندە əرقايسىسىنان 10 مىڭ تەڭگەدەن جوعارى سۋمماعا امال جوق جازدىرادى. جازىلمايىن دەسە ديرەكتور ۇرسادى. ال ديرەكتورعا ۇرساتىن كىم؟ ارينە بۇل سوڭعى كەزدە پايدا بولعان ءۇردىس ەمەس. بۇرىننان بار. بىراق زامان وزگەردى، تەحنولوگيا وزگەردى، زاڭ وزگەردى. ءۇش تىلدىك، ەلەكتروندى وقىتۋ، جاڭا مازمۇن، بەلسەندى اتا-انالار، تالابى مول وقۋشىلار… بۇنداي جاعدايدا جۇمىس جاساۋ وڭاي ەمەس …. 

ۇستازداردىڭ جاۋاپكەرشىلىكتەرى ارتىپ، ولارعا قويىلاتىن تالاپ كۇشەيسە دە جالاقىسى وسكەن جوق. ال سول ونسىز دا ال مولشەردەگى اقشاعا قوعامنىڭ قول سۇققانى قانشالىقتى دۇرىس؟ جەمە جەمگە كەلگەندە بۇل زاڭسىز ارەكەت. گازەت شىعارىپ تاراتۋ – تەك اقشا ەمەس بۇل يدەولوگيا قۇرالى دەپ ايتامىز. بىراق سول يدەولوگيا تەك ۇستازداردىڭ اراسىندا جۇرگىزۇ كەرەك پە؟ قانشا كەزدەستىم سول مۋعالىمنەن ارتىق مەملەكەتتىڭ ساياساتىن قولداۋشىلاردى كوپ كورمەدىم. قالعاندار الدىمەن سولارعا جەتىپ السىن. ال ءدال سول ۇستازدارعا اقپارات تاراتۋ قاجەت بولسا مەكتەپتىڭ كىتاپحاناسىنا ءبىر ەكى داناسى بار. كەزەكپەن وقۋدى ۇيىمداستىرايىق. ۇنەمدەگەن اقشاسىنا بالالارىنا تاماق السىن. قوعامعا ۇستازدار گازەت وقىعانى كەرەك بولسا بيۋدجەت ارقىلى تەگىن تاراتايىق. 

تاعى دا ءبىر ەسكەرەتىن جاعداي – بۇرىنعا قاراعاندا كازىر ينتەرنەت بار ەمەس پە. بارلىق ۇستازداردا ۇيىندە عالامتورعا قوسىلعان كومپيۋتەر بار دەپ ويلايمىن، ونسىز ساباققا دايىندالۋ قيىنداۋ. وعان اي سايىن اقشا تولەيدى، سول جەردە قاجەتتى اقپاراتتى تاۋىپ الادى. گازەتتەردىڭ سايتى بار. قوسىمشا اقشاعا ساتىپ الۋ قاجەتتىگى جوق؟ 

گازەت شىقاننان كەيىن اۋىلعا 3-4 كۋننەن كەيىن جينالىپ ءبىر اقكەلەدى. ول كەزدە بۇكىل جاڭالىق ەسكەرىپ كەتەدى. تەلەديداردان، ينتەرنەتتەن بارلىعى تانىسىپ قويادى. سوندا نە ءۇشىن اقشاسىن تولەيدى؟ كوپ ۇستازداردىڭ ۇيلەرىندە باسپاحانادان قالاي شىقتى، سول كۇيىنشە، اشىلماي ، وقىلماي “پاچكاسىمەن” تاۋ بولىپ جاتقان گازەتتەردى كورەمىن. ارينە بوسقا قالمايدى – تىرشىلىگىنە ايتەۋىر جاراتادى. 

ال مەنىڭ ويىمشا گازەت كازىر تەك يدەولوگيا ، ساياسات قۇرالى ەمەس – بۇل اقپاراتتىق بيزنەستىڭ ءبىر ءتۇرى. جازىلۋ ناۋقانى باسەكەلەستىكتىڭ كورسەتكىشى. مىقتى گازەتتەردى ىزدەپ ءجۇرىپ الادى. ال ەگەر ءونىم ساپاسىز بولسا – العىسى كەلمەيدى. وندا “الساڭدا الاسىڭ، الماساڭدا الاسىڭ” دەپ ماجبۇرلەگەنشە، گازەتتەردىڭ ساپاسىن دۇرىستاۋعا ارەكەت جاسايىق. ەڭ مىقتى جۋرناليستەردى تارتىپ ، ەڭ قىزىقتى پايدالى ماقالالار جازدىرايىق. پەداگوگتاردىڭ جاقسى جاماندى تاڭداۋعا ءبىلىمى جەتەدى. وزدەرى قىزىعىپ الىپ وقيدى. 

ال بيزنەستىڭ بىرەۋىنە گازەت ساتۋىنا كومەكتەسىپ بىرەۋنە كومەكتەسپەۋ – بۇل سىبايلاستىق جەمقورلىقتىڭ بەلگىسى. ءبىر دە ءبىر مۇعالىم پروكۋراتۋراعا ارىز جازسا جاۋاپكەرشىلىگى اۋىر. 

ونى دا ويلانۋ كەرەك. “يدەلوگيانى قولدايمىن” دەپ ءجۇرىپ مەملەكەتتىڭ سىبايلاستىق جەمقورلىقتى بولدىرماۋ، ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ يدەولوگياسىنا قارسى ارەكەت بولىپ تابىلماسىن. 
بۇل مəسەلەدە قالالىق جəنە اۋىلدىق جەردە جازىلۋ وزگەشەلىگى بار. ياعني، قالا مۇعالىمى جازىلۋدا ەركىندەۋ. كوبىسى قالاعان باسپاسوزىنە ءوزى جازىلادى. ال اۋىلدا ەرىكسىز جازدىرۋ كوبىرەك. وسى مəسەلەنى زەرتتەپ بۇكىل قوعام بولىپ مۇعالىمدەرىمىزگە كومەكتەسەتىن ءبىر ناقتى شەشىمىن تاباتىن ۋاقىتى كەلدى.
باس پروكۋراتۋرا، جەرگىلىكتى اكامشىلىك ، قوعامدىق ۇيىمدار وسى ماسەلە بويىنشا تەز ارادا شارا قابىلداۋ كەرەك.

مۇرات ابەنوۆ

kazbilim.kz